فهرست مطالب

جامعه شناسی ایران - سال بیست و چهارم شماره 2 (پیاپی 80، تابستان 1402)

مجله جامعه شناسی ایران
سال بیست و چهارم شماره 2 (پیاپی 80، تابستان 1402)

  • تاریخ انتشار: 1403/01/20
  • تعداد عناوین: 6
|
  • محمد ابراهیمی*، سید علی علوی، ابوالفضل مشکینی، حسین صدری صفحات 5-33
    توسعه شهری فراتر از درک شهر به عنوان یک محصول فیزیکی و اقتصادی است. نظریه حق به شهر لوفور، فراخوانی برای درک شهر فراتر از محصولی مادی است که معتقد است توسعه شهری مستلزم تحولات اجتماعی-فضایی شهری است که هم متعلق و هم نتیجه ساکنان آن است. روش تحقیق حاضر از نوع تحلیل محتوای کیفی جهت دار است که به عنوان رهیافتی جهت بسط چارچوب نظری در ارتباط با موضوع پژوهش بکار گرفته شده. شیوه گردآوری داده ها، از نوع اسنادی و به لحاظ هدف، بنیادی-توسعه ای است. لذا در این تحقیق با استفاده از عدسی نظری حق به شهر لوفور، به مثابه چارچوبی تحلیلی جهت تبیین پیرامون توسعه شهری استفاده شده است. توسعه شهری از منظر تولید فضا، از سه فضای عینی، ذهنی و اجتماعی تشکیل شده است که ازنظر لوفور، سه حق بنیادین با جهت گیری های دیالکتیکی را شکل می دهند که عبارت اند از: حق به تصاحب (تصاحب در تولید و در مصرف) حق به مشارکت (مشارکت دگرگون کننده و بازتولیدی) و حق به تفاوت (اجتماعی و فضایی). ترجمه و تفسیر حق به شهر لوفور سه اصل عدالت فضایی، دموکراسی و سرزندگی شهری را شامل می شود که برای کاربست پذیری در توسعه شهری به ترتیب بعد محتوایی، رویه ای و تشخیصی را تشکیل می دهند. توسعه شهری مبتنی بر حق به شهر امری یکپارچه از لحاظ عینی، ذهنی و حسی است که هم زمان به نکوهش ارزش مبادله و اولویت بخشی به ارزش استفاده از فضای شهری اشاره دارد. این چارچوب نظری ما را قادر می سازد که، مولفه های مربوط به هر قلمرو شهر را به صورت دیالکتیکی شناسایی کنیم و به سمت «شهرها برای مردم" حرکت کنیم "نه برای سوداگری» و این یک آغاز است. نقطه ای برای تغییر خودمان از طریق تغییر شهر.
    کلیدواژگان: اثر هنری، حق به شهر، هانری لوفور، برنامه ریزی شهری
  • رسول اخوی، حسین آقاجانی مرساء*، شهلا کاظمی پور صفحات 35-68
    مردم جامعه بیشتر از آنکه از نابرابری واقعی رنج ببرند، از احساس ذهنی یا نابرابری ادراک شده رنج می برند. برای تبیین موضوع، در این پژوهش به دنبال بررسی عوامل اجتماعی موثر بر احساس نابرابری های اجتماعی بوده و سعی کردیم به این پرسش پاسخ دهیم: عوامل اجتماعی موثر بر احساس نابرابری اجتماعی در شهر اصفهان کدامند؟ این تحقیق از نظر کنترل شرایط پژوهش از نوع روش ترکیبی یا آمیخته(پیمایشی و نظریه زمینه ای) است. جامعه آماری بررسی حاضر کلیه شهروندان 18 سال و بالاتر ساکن شهر اصفهان هستند. حجم نمونه برطبق فرمول کوکران 400 نفر بوده است که با روش نمونه گیری تصادفی متناسب با حجم انتخاب شدند. داده ها با پرسشنامه پژوهشگر ساخته ای متشکل از 28 گویه برای متغیرهای مستقل و18 گویه برای احساس نابرابری اجتماعی(متغیر وابسته) جمع آوری شد. تامین روایی سوالات پرسش نامه از طریق روش اعتبار صوری انجام شد و برای اطمینان از کیفیت ابزار، پژوهشگر با دو ملاک پایایی و اعتبار اقدام به بررسی آن کرد. برای بررسی پایایی از پایایی بازآزمایی استفاده شد که میزان 99 درصد پایایی بدست آمده حاکی از پایایی بسیار بالای ابزار بود. برای بررسی اعتبار، از اعتبار محتوا(برطبق فرمول سن اچ لاوشه - ضریبCVR) استفاده شد که ضریب CVR معادل 68 درصد بود. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش های آماری تحلیل واریانس یک سویه و آزمون تی مستقل، استفاده شد. بر اساس نتایج بدست آمده، تفاوت معناداری بین احساس نابرابری اجتماعی و متغیرهای فرصت های اجتماعی، محدوده جغرافیایی و برنامه های رسانه ای وجود دارد. اما بین احساس نابرابری اجتماعی و متغیرهای قومیت، دین، پایگاه های اجتماعی و سطوح تحصیلات، تفاوت معناداری وجود ندارد.
    کلیدواژگان: نابرابری اجتماعی، فرصت های اجتماعی، شهروندان اصفهانی، قومیت، دین، پایگاه اجتماعی، تحصیلات و برنامه های رسانه ای
  • ثریا معمار*، علی خسروی صفحات 69-103
    مشارکت کنندگان دانشگاهی، الگویی متناقض را در مواجهه با مسئله وضعیت جامعه شناسی در ایران، در پیش گرفته اند. آنان بنا بر غلبه نظریه های برساختگرا در فضای آکادمیک، از حیث توصیفی، به برساختی بودن مسئله مذکور اذعان دارند و از حیث شناختی، بنا بر ملاحظاتی چون امکان تشدید ناتوانی سوژه، از ناحیه نسبی گرایی رویکرد برساختی، به سمت رویکرد انتقادی، چرخشی شناختی می کنند؛ اما از حیث رفتاری و عاطفی، به سبب تجربه مداخله بلوک های قدرت در ایده علم بومی، نه تنها به تاسیس جامعه شناسی بومی رغبتی ندارند بلکه بنا بر رویکردی اثباتی-انتقادی، راه حل را در تطبیق با یک جامعه شناسی از پیش مقرر و معیارین جستجو می کنند. بنا برتحقیق حاضر و تحلیل فرایند نظریه زمینه ای سیستماتیک، این دوگانگی و چرخش از رویکرد برساختگرا به انتقادی، و سپس به پوزتیویستی، بیش از آنکه گویای ضعف نظری مشارکت کنندگان باشد، تابعی از اقدامی سیاست ورزانه و پراگماتیستی، برای نقد محافظه کارانه قدرت در ایران است. گو آنکه  اتخاذ این الگوی متناقض می تواند از طریق تشدید عدم پایبندی به سنت های فکری و پارادایمی، به بازتولید وضعیت حال حاضر جامعه شناسی در ایران بینجامد.
    کلیدواژگان: وضعیت جامعه شناسی در ایران، نقادی محافظه کارانه، تحلیل فرایند، نظریه زمینه ای، پراگماتیسم
  • سید مهدی موسوی میرکلائی* صفحات 105-122

    ترانه یک قالب شعری موسیقایی است که در پهنه تاریخ همواره با درخواست ها و علایق عمومی مردم همراه و همسو بوده است. ترانه متعلق به توده مردم است و در میان دیگر انواع شعری بیشترین تاثیرپذیری را از فرهنگ عامه دارد. در دهه50 شمسی مصادف با اواخر حکومت پهلوی نوعی باور مذهبی در بین روشنفکران شکل گرفت که منحصرا در مواجهه با استبداد تعریف می شد؛ در نتیجه پرداختن به انگاره های قدسی و اساطیر آیینی مذهبی خود به نوعی اعتراض قابل فهم برای عامه بدل شد. از این رو محور اصلی این پژوهش واکاوی اسنادی سلطه عقاید مذهبی در بین ترانه سرایان نوین و بررسی چگونگی برخورد این ترانه سرایان با انگاره های قدسی و تحلیل ترانه های شاخص با مضمون اسطوره های آیینی است. نتیجه این پژوهش نشان می دهد علاقه به ترسیم انگاره های مذهبی در ترانه روزگار پهلوی دوم جنبه آخرالزمانی دارد و ترانه سرا با نگاهی تمثیلی به دنبال یافتن یکسانی های عصر خود و دوران قدیسان است.

    کلیدواژگان: شعر، دهه1350، انگاره های قدسی، ترانه، موسیقی
  • ندا علی نژاد، نادر افقی*، علی یعقوبی چوبری صفحات 123-145
    راحتی و ناشناس بودن در انتخاب همسر به شیوه آنلاین به افراد کمک می کند تا بدون اطلاع خانواده و دوستان به یکی از هدف های اصلی خود که همان ایجاد رابطه عاشقانه و متعهدانه است، دست یابند.روش شناسی مقاله حاضردر چار چوب استراتژی تحقیق کیفی بر اساس روش تحلیل مضمون داده های گرد آوری شده34 نفر از فعالان گروه های همسریابی آنلاین، طراحی شد. برای این منظور، با تکیه بر نمونه گیری هدفمند، مصاحبه صورت گرفته و اشباع نظری بدست آمد. سپس مصاحبه ها به شیوه تحلیل مضمون بررسی شدند. مضامین اصلی شناسایی شده، انگیزه (دارای دو زیر مضمون انگیزه بیرونی و انگیزه درونی)، گمنامی (دارای مفاهیم سرگرمی و وقت گذرانی، هدف نادرست، بی صداقتی، دختران متوقع و بی اعتمادی)، فریب (جعل و پنهان کاری) بودند. مضمون های اشاره شده به ترتیب تداعی کننده نظریه های اشاعه نوآوری، استفاده و رضایتمندی، نظریه پردازش اطلاعات اجتماعی و پیش فرض حقیقت هستند. براساس گفت وگوهای به دست آمده، انتخاب همسر به شیوه آنلاین به دوگروه «گریز از محیط های الزام آور» و «گریز از محیط های انزوابخش» تقسیم شدند. مضامین پژوهش در قالب سه مضمون اصلی انگیزه، گمنامی و فریب قرار گرفتند. نتایج پژوهش نشان دادند که که اگر کژکارکردها و شکاف ها و خلا های فرهنگی درکاربرد همسریابی آنلاین به شیوه الگوهای حل مسئله مورد تحلیل قرار گیرند،مشخص می گردد که موفقیت و یا عدم موفقیت همسریابی آنلاین، به کارکرد سایت از سویی و نحوه کاربرد آن ها توسط کاربران از سوی دیگر، به افراد جامعه وابسته است.
    کلیدواژگان: تحلیل مضمون، سنخ شناسی، گریز از محیط های الزام آور، گریز از محیط های انزوا بخش، همسریابی آنلاین
  • ابوالفضل عزیزیان، حسن محدثی گیلوایی*، مهرداد جواهری پور صفحات 147-180

    مدیریت فرآیند توسعه به واسطه ی مداخله ها و دسترسی های نابرابر نخبگانی و عملکرد نهاد سیاست باعنوان محرک توسعه، عامل تاثیرگذار در برخورداری و عدم برخورداری از مواهب توسعه در مناطق قلمداد می شود. عدم تعادل در بهره مندی از مواهب توسعه، تحرک جمعیتی را به دنبال خواهد داشت و موجب مهاجرت فزاینده به مرکز و کلان شهرها بوده و روند سیاست گذاری های توسعه ای را به نقاط مرکزی معطوف می کند.
    در این مقاله ضمن اشاره به مبانی نظری و مرور تحقیقات انجام شده، جنبه های تجربی و اقدامات توسعه ای دولت ها را بر اساس رهیافت استقرایی در روش ترکیبی،  با دو روش کیفی شامل مطالعه اسناد، داده ها و اطلاعات ثبتی، و مصاحبه ی کیفی مورد بررسی قرار داده ایم. در بررسی عوامل ساختاری و تصمیمات سیاسی تاثیر گذار بر مهاجرت، از داده های ثبتی موجود در اسناد تدوین شده ی سازمان برنامه و بودجه استفاده شد و در خصوص علل و مهم ترین دلایل گرایش افراد به مهاجرت، از مصاحبه ی کیفی استفاده شده است.
    یافته های تحقیق بیانگر تسلط الگوی تمرکزگرا در سیاست گذاری های توسعه بوده و بررسی شاخص ها، گویای این است که توزیع متعادل و برابر توسعه در بین شهرستان های استان صورت نگرفته و مهاجرت ریشه در عدم توزیع عادلانه ی امکانات، متناسب با پتانسیل ها و  توان مندی های مناطق دارد.

    کلیدواژگان: توسعه ی دولتی، مهاجرت، توسعه ی مرکزمحور، عدم توازن، تحرک جمعیت
|
  • Mohammad Ebrahimi *, Seyed Ali Alavi, Abolfazl Meshkini, Hosein Sadri Pages 5-33
    Urban development goes beyond understanding the city as a physical and economic product. Lefebvre's theory of the right to the city is a call to understand the city beyond a material product and believes that urban development requires socio-spatial transformations of the city that both belong to and are the result of its inhabitants. This research has a fundamental-developmental purpose and a qualitative content analysis type, which is adopted to expand the theoretical framework of the right to the city. In this research, the theoretical lens of the right to the city has been used as an analytical framework to explain urban development. Urban development from the point of view of  Lefebvre space production consists of three objective, mental and social spaces, which have three fundamental rights with dialectical orientations, including: the right to appropriation (possession in production and consumption), the right to participation (transformative and reproductive participation) and it forms the right to difference (social and spatial). The right to the city includes the three principles of spatial justice, democracy, and urban vitality, which in urban development, they form content, procedural and diagnostic dimension. Urban development based on the right to the city is an objectively, subjectively and sensibly integrated thing that simultaneously refers to the condemnation of exchange value and prioritizing the value of using urban space. This theoretical framework enables us to dialectically identify the constituents of each city realm and work towards "cities for people, not for profit" and this is a start. A point to change ourselves by changing the city.
    Keywords: Oeuvre, The Right To The City, Henri Lefebvre, Urban Planning
  • Rasoul Akhavi, Hossein Aghaghani Marsa *, Shahla Kazemipour Pages 35-68
    People in the society suffer more from mental feeling or perceived inequality than from real inequality. To explain the issue, in this research, we sought to investigate the social factors affecting the feeling of social inequalities and we tried to answer this question: what are the social factors affecting the feeling of social inequality in Isfahan city? In terms of controlling the research conditions, this research is a mixed method (survey and grounded theory). The statistical population of the current study is all citizens aged 18 and older living in Isfahan city. According to Cochran's formula, the sample size was 400 people, which was selected by random sampling according to the size. The data was collected with a researcher-made questionnaire consisting of 28 items for independent variables and 18 items for the feeling of social inequality (dependent variable). Ensuring the validity of the questionnaire questions was done through the face validity method to ensure the quality of the instrument, the researcher used two criteria, checked its reliability and validity. Retest reliability was used to check the reliability, and the 99% reliability obtained indicated a very high reliability of the tool. To check the reliability, content validity was used (according to the Sen H Laushe formula - CVR coefficient) and the CVR coefficient was equal to 68%. To analyze the data, statistical methods of one-way analysis of variance and independent t-test were used. Based on the obtained results, there is a significant difference between the feeling of social inequality and the variables of social opportunities, geographical area and media programs. However, there is no significant difference between the feeling of social inequality and the variables of ethnicity, religion, social bases and education levels.
    Keywords: Social Inequality, Social Opportunities, Citizens Of Isfahani, Ethnicity, Religion, Social Base, Education, Media Programs
  • Soraya Memar *, Ali Khosravi Pages 69-103
    Academic participants given the dominance of constructivist theories in academia, they use constructivism to describe this problem And because of the possibility of exacerbating the subject's disability by relativism of the constructivist approach, they make a cognitive turn towards the critical approach, but behaviorally and emotionally, due to the experience of the intervention of power blocs in the idea of indigenous science, they turn to a positivist approach and adapt the solution to a predetermined and standard sociology. According to the process analysis of the systematic grounded theory, this dichotomy and shift from a constructivist to a critical, and then a positivist, approach is more a function of a political and pragmatic move to conservatively critique power in Iran. But the adoption of this paradoxical model can lead to the reproduction of the current state of sociology in Iran by intensifying the lack of adherence to intellectual traditions and paradigms
    Keywords: : Condition Of Sociology In Iran, Conservative Criticism, Process Analysis, Grounded Theory, Pragmatism
  • Seyed Mahdi Mousavi Mirkalaei * Pages 105-122

    A song is a poetic-musical format that has been in line with people's requests and interests throughout history. These songs belong to the mass of people and as a result They have the most influence from popular culture. In the 1950s, coinciding with the end of Pahlavi rule, a kind of religious belief was formed among the intellectuals, which was defined exclusively in the face of tyranny; As a result, dealing with sacred images and religious myths became a kind of protest. Therefore, the main focus of this research is document analysis of the dominance of religious beliefs among modern songwriters and how these songwriters deal with sacred images and analysis of prominent songs with the theme of religious myths. The result of this research shows that the interest in depicting religious images in the songs of the second Pahlavi era has an apocalyptic aspect, and the singer seeks to find similarities between his era and the era of the saints with an allegorical view.

    Keywords: Poetry, 1350S, Sacred Images, Song, Music
  • Neda Alinejad, Nader Ofoghi *, Ali Yaghobi Choubari Pages 123-145
    Convenience and anonymity in choosing a spouse online helps people to achieve one of their main goals without the knowledge of family and friends, which is to create a romantic and committed relationship. The methodology of this article is based on the qualitative research strategy based on the method of thematic analysis of the collected data of 34 members of online dating groups was designed. For this purpose, relying on targeted sampling, interviews were conducted and theoretical saturation was obtained. Then the interviews were analyzed using thematic analysis. The main themes identified are motivation (with two sub-themes of external motivation and internal motivation), anonymity (with concepts of entertainment and pastime, false goal, dishonesty, expected girls and distrust), deception (fake and concealment). The mentioned themes are associated with the theories of diffusion of innovation, use-satisfaction, and presumption of truth. Based on the conversations obtained, choosing a spouse online was divided into two groups: "avoidance of binding environments" and "avoidance of isolating environments".
    Keywords: Theme Analysis, Typology, Escaping From Binding Environments, Escaping From Isolating Environments, Online Spouse Choosing
  • Abolfazl Azizian, Hasan Mohaddesi Gilvaei *, Mehrdad Javaheri Pour Pages 147-180

    The management of the development process, characterized by unequal interventions and access by elites, along with the performance of political institutions as drivers of development, is considered a significant factor influencing the distribution of development benefits between regions. The disparity in benefitting from developmental opportunities will result in population mobility and increased migration to urban centers and metropolises, consistently directing development policy towards central areas.
    In this article, alongside referencing theoretical foundations and reviewing previous research, we have examined the empirical aspects and governmental development measures based on an inductive approach, utilizing a mixed method incorporating two qualitative methodologies: document analysis of registered data and information, and qualitative interviews. In exploring the structural factors and political decisions influencing migration, registered data from documents compiled by the Budget and Planning Organization have been utilized, while qualitative interviews have been employed to elucidate the reasons and primary motives driving individuals' inclination towards migration.
    The research findings indicate the predominance of a centralized pattern in development policymaking. Examination of indicators reveals that a balanced and equitable distribution of development among provincial cities has not been achieved, with migration stemming from the unequal allocation of resources commensurate with the potentials and capacities of regions. Until there is a shift towards balancing the distribution of resources and acknowledging regional capacities in the implementation of development policies by policymakers and executors, the issue of population distribution imbalance will persist unresolved.

    Keywords: Governmental Development, Migration, Capital-Centric Development, Imbalance, Population Mobility