فهرست مطالب

اندیشه مدیریت راهبردی - سال هفدهم شماره 2 (پیاپی 36، تابستان 1402)

نشریه اندیشه مدیریت راهبردی
سال هفدهم شماره 2 (پیاپی 36، تابستان 1402)

  • تاریخ انتشار: 1403/07/03
  • تعداد عناوین: 6
|
  • سروش ملک افضلی، محمدعلی شاه حسینی*، عباس مصلی نژاد، علی حیدری صفحات 1-34

    استراتژی شرکتی به طور عمده به این سوال مربوط می شود که بنگاه ها مرزهای خود را در کجا تعیین می کنند، یعنی در چه مشاغلی شرکت می کنند و در چه مشاغلی تصمیم می گیرند مشارکت نکنند، یکی از استراتژی های شرکتی واگذاری می باشد. واگذاری به عنوان در دسترس قرار دادن و فروش دارایی ها، امکانات، خطوط تولید، شرکت های تابعه، بخش ها و واحدهای تجاری توسط شرکت مادر تعریف می شود. علیرغم افزایش فزاینده علاقه به حوزه واگذاری کسب و کار، کمبود ترسیم بدنه تحقیقات واگذاری در این حوزه نمایان است. مضافا رشد فزاینده پژوهش ها در این حوزه، به جای داشتن یک نگاه کل نگر به ادبیات تحقیق تنها به بخش های کوچکی از حوزه واگذاری معطوف شده است. به علاوه دیدگاه های تئوریک متفاوت موجب چندپارگی تئوری شده است. ارائه تصویر کلان و فراهم آوردن بینشی ارزشمند از جایگاه و روند پژوهش ها در این حوزه به منظور کمک به جهت گیری پژوهش های آتی دیدگاه جامعی را فراهم می نماید. در این پژوهش با هدف ترسیم سیر تکاملی ادبیات از روش بیبلیومتریک استفاده شده است. روش بیبلیومتریک به عنوان کاربرد متدهای ریاضی و آماری به شناسایی خطوط فکری اندیشمندان یک حوزه و زیربنای بدنه دانش می پردازد و یک دیدگاه غیرمتعصبانه برای پژوهشگران فراهم می کند. مهم ترین نویسندگان و مجلات بین سال های 1994-2023 مشخص گردیده که در بخش فعال ترین و اثرگذارترین نویسنده در این حوزه خانم فلدمن قرار دارد و همچنین مجله مدیریت استراتژی با فراوانی 28 دارای بیشترین مقالات چاپ شده می باشد. بررسی تحلیل هم رخدادی واژگان نشان می دهد 4 خوشه با محوریت عوامل مرتبط با عملکرد شرکتی، تنوع بخشی، نحوه های واگذاری و حاکمیت شرکتی در این حوزه پدیدار می باشد. واژگان عملکرد، تنوع بخشی، حکمرانی و فروش دارایی کلمات کلیدی هستند که بیشترین تکرار را داشته اند و در تمام این سال ها موضوع عملکرد شرکت بیشترین توجه را از سمت پژوهشگران به خود جلب کرده است. بر اساس نتایج نگاشت هیستوگرام سه مسیر تحقیقات مشخص شده، در حوزه اول اثر استراتژی هایی مانند اکتساب و تنوع گرایی به عنوان محرک  مورد بررسی قرار گرفته، حوزه دوم به اثر حکمرانی شرکتی و فرایند تصمیم گیری بر اثربخشی واگذاری می پردازد و حوزه سوم به بررسی پیامد واگذاری بر عملکرد مالی شرکت می پردازد.

    کلیدواژگان: تحلیل بیبلیومتریک، واگذاری کسب و کار، نقشه برداری علمی، تحلیل هیستوگراف
  • طراحی الگوی کندذهنی جمعی در شرکت های دانش بنیان با رویکرد داده بنیاد
    سمیه احمدزاده*، علی صفری، هادی تیموری صفحه 2
    هدف

    کندذهنی جمعی به عنوان دشمن مخرب سازمان ها عامل تکرار اشتباهات گذشته، کندی در تسهیم دانش، مخدوش کننده عملکرد اثربخش کارکنان دانشی و تولیدکننده هزینه های حاصل از آزمون و خطاست. لذا هدف این پژوهش ارائه الگوی کندذهنی جمعی شرکت های دانش بنیان است.

    روش شناسی:

     استخراج داده های کیفی در این پژوهش حاصل مصاحبه های عمیق و نیمه ساختارمند و رویکرد داده بنیاد است. نمونه گیری به شکل هدفمند و گلوله برفی از متخصصان و خبرگان 12 شرکت دانش بنیان صنعتی انجام شد.اصالت: پژوهش اخیر با طرح موضوعی جدید و روش شناسی کیفی به خلق الگویی نوین و چارچوب نظری غنی دست یافته است و بررسی علل، شرایط زمینه ای و مداخله ای، راهبردها و پیامدها در پژوهش حاضر از نو بودن آن خبر می دهد.

    یافته ها

    تفکر غیرراهبردی و یکجانبه گرایی، نظام جذب ناکارآمد، فقدان بهسازی مناسب منابع انسانی، نقص نظام نخبه پروری، ضعف مدیریتی، عدم بهره وری نظام پرداخت، بی عدالتی سازمانی و رسمیت زیاد به عنوان راهبردهای پژوهش حاضر امکان استقرار پدیده کندذهنی جمعی را مهیا می سازند. همچنین عوامل علی در سه دسته عوامل فردی، گروهی و سازمانی بر راهبردهای کندذهنی جمعی تاثیر مستقیم و خطی دارند. فرهنگ سازمانی، ماهیت فعالیت های دانشی و ویژگی های سازمان نیز از جمله مواردی هستند که زمینه را برای تحقق راهبردهای کندذهنی جمعی فراهم می سازند و به نوعی تاثیر غیرمستقیم دارند. ویژگی های صنعت، عوامل اقتصادی، قانونی، فنی و عملکرد نهادهای علمی مجموعه عوامل مداخله گر و میانجی هستند که تسهیل یا محدودکننده راهبردها می باشند. کندذهنی جمعی پیامدهای فردی و سازمانی چون کاهش خلاقیت، عدم چابکی سازمانی و فرار مغزها را به دنبال دارد.

    کلیدواژگان: کندذهنی جمعی، هوش سازمانی، شرکت های دانش بنیان، رویکرد داده بنیاد
  • واکاوی مفهوم طراحی خط مشی، با استفاده از تحلیل مضمونی: ماهیت، شاخص ها و عناصر
    سید علی سیاه منصوری* صفحه 3

    در ادبیات و متون علمی مربوط به خط مشی عمومی، «طراحی خط مشی» معادل با شکل گیری خط مشی و یا بخشی از آن در نظر گرفته شده است. برخی آن را بدیهی و برخی ناممکن دانسته اند که این موضوع منجر به ایجاد پراکندگی در ادبیات «طراحی خط مشی» و ابهام در مفهوم آن شده است. پژوهش حاضر، با هدف فهم و تبیین مفهوم «طراحی خط مشی» به واکاوی و تحلیل ادبیات موجود در این حوزه پرداخته است. در این پژوهش، نگارنده تلاش کرده است با مطالعه کتاب خانه ای، مهم ترین تعاریف و مفاهیم مربوط به «طراحی» و «طراحی خط مشی» را در ادبیات موجود، جمع آوری و با استفاده از تحلیل مضمون به تحلیل و واکاوی آن بپردازد. بر اساس تحلیل داده های برآمده از اسناد مورد بررسی و کد گذاری داده ها، با استفاده از تحلیل مضمون این کدها در نهایت در قالب دو مضمون فراگیر طبقه بندی شدند که عبارتند از: «شاخص های طراحی خط مشی» و «عناصر طراحی خط مشی» که بر این اساس تلاش شده تا دو تعریف از طراحی خط مشی پیشنهاد شود. بر اساس شاخص ها، طراحی خط مشی، تلاشی است آگاهانه برای ایجاد خط مشی های کارآمد، با استفاده از دانش و خلاقیت، در جهت ایجاد تغییرات مورد نظر و مطلوب. بر اساس عناصر، طراحی خط مشی، تلاش طراحان خط مشی در جهت کاوش زمینه ای و ایجاد و تقویت زیرساخت های استفاده از دانش در خط مشی گذاری و شکل گیری طرح های موثر و کارآمد از خط مشی است.

    کلیدواژگان: خط مشی عمومی، طراحی خط مشی، ماهیت طراحی خط مشی، شاخص های طراحی خط مشی، عناصر طراحی خط مشی
  • شناسایی و تحلیل پیامدهای توسعه فروشگاه های زنجیره ای در کشور
    سعید مسعودی پور*، الهه سلطانی، شیرین خسرو آبادی صفحه 4

    یکی از کانال های توزیع انبوه در عصر امروز، فروشگاه های زنجیره ای است که نظام توزیع کالا را متحول کرده است. در کشور ما نیز متاثر از این تحول جهانی، از چند دهه گذشته توسعه فروشگاه های زنجیره ای آغاز شده که این امر در یک دهه اخیر شتاب بیشتری گرفته است. این پدیده را دو سطح می توان تحلیل کرد؛ سطح اول، سطح بنگاه است و سطح دوم، سطح کلان است که به بررسی نتایج این پدیده در افقی بالاتر از سود بنگاه می پردازد و به دنبال تحلیل موضوع از منظر سیاست گذاری بازاریابی است که منافع ملی و عمومی را مدنظر دارد. این پژوهش در سطح دوم به دنبال شناسایی و تحلیل پیامدهای مثبت و منفی توسعه فروشگاه های زنجیره ای در کشور است. در گام نخست این پژوهش، پس از بررسی پیشینه پژوهش، با تعداد 14 نفر از خبرگان مصاحبه هایی انجام شد تا پیامدهای مثبت و منفی توسعه فروشگاه های زنجیره ای در ایران بررسی شود. داده های کیفی به دست آمده با استفاده از روش تحلیل مضمون تحلیل شد. 37 مضمون پایه در قالب هفت دسته به عنوان پیامدهای مثبت و منفی توسعه فروشگاه های زنجیره ای طبقه بندی شد. در گام دوم پیامدهای احصا شده با استفاده از داده های به دست آمده از 20 خبره با کمک تکنیک تاپسیس رتبه بندی و تحلیل شد. از جمله پیامدهای توسعه فروشگاه های زنجیره ای، افزایش حق انتخاب مصرف کنندگان، دسترسی آسان مشتریان به طیف گسترده ای از محصولات است. از جمله پیامدهای منفی مورد اتفاق نیز می توان به تضعیف خرده فروشی های محلی و از بین رفتن روابط اجتماعی و انسانی در محلات شهری اشاره کرد.

    کلیدواژگان: کانال توزیع، خرده فروشی، فروشگاه های زنجیره ای، سیاست گذاری بازاریابی
  • غزاله قلوزی*، محمدزمان رستمی، حمیدرضا مقصودی، سجاد کشاورزیان صفحات 35-74

    پتروشیمی دارای برترین مزیت نسبی در اقتصاد، نقشی انکارناپذیر در پیشرفت، اقتدار، درآمدزایی و تحقق اقتصاد مقاومتی و برخوردار از ظرفیت بالاترین ابداعات، اختراع بی شمار مواد جدید، تکمیل زنجیره ارزش، ارزش افزوده حداکثری و کسب هژمونی اقتصادی است. اما چالش های بسیار آن را به خام فروشی دچار ساخته و سبب عدم استفاده از ظرفیت ها، فقدان فناوری به روز، فقدان زنجیره ارزش، کاهش درآمد ارزی، جاماندن از قافله رقابت، از دست دادن بازارهای جهانی و منطقه ای شده است. برای دست یابی به فناوری به روز، تکنولوژی دانش بنیان، بهره وری بالا، محصولات با کیفیت و افزایش توان رقابتی، شناسایی چالش ها و ارائه راهکارهای موثر لازم است. در این مقاله در پاسخ به سوال از چالش های اصلی صنعت پتروشیمی و با استفاده از روش ترکیبی (توصیفی- کمی) ابتدا با مطالعات کتابخانه ای و مصاحبه با نخبگان، چالش های بسیاری مورد شناسایی قرار گرفت و با روش دلفی پرسش نامه ای طراحی و پایایی آن با نرم افزار SPSS بررسی شد. آن گاه با روش دلفی و  دلفی فازی، طی دو مرحله تا رسیدن به سطح اجماع 70 درصدی چالش های مهم شناسایی و رتبه بندی گردید و با روش SWARA رتبه بندی کلی صورت گرفت. در نهایت 35 چالش مهم رتبه بندی و دسته بندی گردید. نتیجه مقاله، آشکارشدن مهم ترین چالش های صنعت پتروشیمی به ویژه چالش های بازرگانی، و ارائه راهکارها و پیشنهاداتی با اتکا بر نظرات نخبگان جهت سیاست گذاری است که نزدیک شدن صنعت به سطح استاندارد را ممکن می سازد.

    کلیدواژگان: صنایع پتروشیمی، چالش تولید، دلفی فازی، هلدینگ خلیج فارس
  • مهدی عزیزی* صفحات 75-102
    تصمیم گیری، مهم ترین و اثرگذارترین عنصر در هر هسته انسانی است. موفقیت یا شکست افراد، گروه ها، سازمان ها و جوامع بیش از هر چیز به تصمیمات آن ها وابسته است. در این پژوهش تلاش گردیده است با رویکرد میان رشته ای به تصمیم گیری حاکمیتی بپردازیم. هدف از اجرای این پژوهش طراحی چارچوب هم افزایی دانش های فرایندساز تصمیم گیری حاکمیتی است. به این منظور برای طراحی چارچوب هم افزایی از رویکرد علم طراحی استفاده گردید. نتایج پژوهش ابتدا ویژگی های تصمیم گیری حاکمیتی و بستر آن را شناسایی کرده و پس از آن نشان می دهد که دانش های اثرگذار در تصمیم گیری به دو دسته دانش های اثرگذار محتوایی و دانش های فرایندساز تقسیم می شوند. بر این اساس، با بررسی ادبیات موضوع فهرست اولیه این دانش ها فراهم گردید و با روش دلفی مطابق نظر خبرگان موضوع دانش های آینده پژوهی، تحقیق در عملیات، خط مشی گذاری، مدیریت راهبردی، مطالعات هوشمندی و تصمیم گیری با رویکرد اسلامی به عنوان دانش های فرایندساز تصمیم گیری حاکمیتی مشخص گردیدند. پس از این هندسه لایه ای هر یک از این دانش ها استخراج شده و بایکدیگر مورد مقایسه قرار گرفتند. در مرحله بعدی، چارچوب هم افزایی دانش های فرایندساز تصمیم گیری حاکمیتی براساس دانش استخراج شده در گام های پیشین ابتدا به صورت اولیه و پس از ارزیابی توسط خبرگان و اعمال اصلاحات لازم به صورت نهایی ارائه گردید. این چارچوب نسبت هر دانش با تصمیمات حکومتی و نقشی که هنگام تصمیم گیری حاکمیتی ایفا می کند را مشخص ساخت. همچنین شش فاز اصلی تصمیم گیری حاکمیتی در این چارچوب مشخص شدند. بعلاوه، «فاصله رضایت بخش میان رشته ای» به عنوان کارکرد فاز نهایی تصمیم گیری و راهبردی که در آن به وسیله بازنمایی هایی تخصصی دانش ها منسجم شده و به تصمیم نهایی می رسند، معرفی گردید.
    کلیدواژگان: تصمیم گیری حاکمیتی، تصمیم گیری با رویکرد اسلامی، پژوهش میان رشته ای، تصمیم گیری مشارکتی، تصمیم گیری سیستماتیک
|
  • Soroush Malek Afzali, Mohammadali Shahhoseini *, Abbas Mossalanejad, Ali Heidari Pages 1-34

    Despite the growing interest in business divestiture, there is a lack of illustrating framework for divestiture research. The purpose of this research is to present a macro picture and provide valuable insight into the position and trend of research in this field to be helpful for future research. In this research, the bibliometric method was used, which identifies the trends and thoughts of thinkers in this field. The most important authors and journals between 1994 and 2023 have been identified. Ms. Feldman is the most active and influential author in this field, and the Journal of Strategic Management has the most published articles with 28 frequencies. The words performance, diversification, governance, and sale assets are the keywords that have been repeated the most. Based on the results of the histogram mapping, three research paths have been identified, in the first area, the effect of strategies such as acquisition and diversification as a stimulus has been examined, the second area deals with the effect of corporate governance, and the third area examines the consequences of divestment.

    Keywords: Bibliometric, Divestiture, Diversification, Science Mapping, Histogram
  • Designing a Collective Stupidity Model with Grounded Theory Approach in Knowledge-Based Companies
    Somayeh Ahmadzadeh *, Ali Safari, Hadi Teimouriteimouri Page 2

    Collective stupidity as a destructive enemy of organizations is the cause of repetition of past mistakes, slowness in sharing knowledge, distorts the effective performance of knowledge workers and produces costs resulting from trial and error. Purpose of this research is to provide a model of CD of KBCs.Qualitative data extraction is the product of in-depth interviews and database approach. Targeted sampling of specialists and experts of 12 KBCs was done.Non strategic thinking and unilateralism, inefficient recruitment system, lack of improvement of human resources, defect of elitism system, managerial weakness, lack of productivity of payment system, High formality as the strategies provide the possibility of establishment of the phenomenon of CS. Causal factors in the three categories of individual, group and organizational factors have a direct effect on the strategies of CS. Organizational culture, the nature of knowledge activities and the characteristics of the organization are also provide the ground for the realization of CS strategies and have an indirect effect. Collective stupidity leads to individual and organizational consequences such as reduced creativity, lack of organizational agility and CS.

    Keywords: Stupidity, Collective Stupidity, Organizational Intelligence, Grounded Theory, Knowledge-Based Companies
  • Analysis of the concept of policy design, using thematic analysis: nature, indicators and elements
    Seyed Ali Siah Mansouri * Page 3

    "policy design" refers to the formation of the public policy or a part of it. Some scientists have considered it a commonplace and some others believe that policies cannot be designed. These different interpretations have led to fragmentation in the literature of "policy design" and ambiguity in its concept. The present research is done with the aim of understanding and explaining the concept of "policy design". Based on the analysis of the data from the reviewed documents and the coding of the data, using the thematic analysis, finally in the form of two comprehensive themes, which are: "policy design indicators" and " Elements of policy design". Based on this, two definitions have been proposed. Based on the indicators, policy design is a conscious effort to create public policy, using knowledge and creativity, to make the desired changes. Based on the elements, policy design is the effort of policy designers in order to context investigation and creating and strengthening the infrastructure of using knowledge in policy making and forming effective and efficient designs of the policy.

    Keywords: Public Policy, Policy Design, Nature Of Policy Design, Indicators Of Policy Design, Elements Of Policy Design
  • Identifying and analyzing the consequences of the development of chain stores in the Iran
    Saeed Masoodipoor *, Elahe Soltani, Shirin Khosroabadi Page 4

    One of the mass distribution channels in today's era is the chain stores that have created a great transformation in the goods distribution system. Our country has also started to develop chain stores in the country due to global developments for the past several decades, which has accelerated in the last decade. Regarding this phenomenon, there are two levels of view; The first level, which is the level of the company, which focuses on earning more income and profit through this distribution method for chain store owners, and the second level, which is the macro level, which examines the effects and results of this phenomenon in a horizon higher than the profit of the company and seeks The analysis of the issue is from the perspective of marketing policy, which considers national and public interests. In this research, at the second level of analysis, we seek to identify and analyze the positive and negative consequences of the development of chain stores in the country. In this context, there are different views that will result in agreeing or disagreeing with the development of chain stores in the country. In the first step of this research, positive and negative consequences were identified.

    Keywords: Distribution Channel, Retail, Chain Stores, Positive, Negative Consequences, Marketing Policy
  • Ghazaleh Ghalvazi *, Mohammad Zaman Rostami, Hamidreza Maghsoudi, Sajjad Keshavarzian Pages 35-74

    Petrochemical is the best relative advantage of Iran's economy and has an undeniable role in the development, authority, income generation and realization of resistance economy. Petrochemical has the capacity of the highest innovations, the invention of countless new materials, the completion of the value chain, the creation of maximum added value and the acquisition of economic hegemony, but many challenges have caused it to sell crude and cause the lack of use of capacities, the lack of up-to-date technology, the lack of the value chain, and the reduction of income, and staying out of competition. Identifying challenges and providing effective solutions leads to more use of knowledge-based technology, higher productivity and higher quality products. In response to the question of the main challenges of the petrochemical industry, this article has identified and ranked 35 important challenges using quantitative descriptive research, interviews with elites, questionnaires, fuzzy Delphi method and SWARA method. The conclusion of the article is the possibility of the Petrochemical industry approaching the standard level by solving its challenges.

    Keywords: Petrochemical Industries, Production Challenge, Delphi Fazi, Persian Gulf Holding, SWARA
  • Mahdi Azizi * Pages 75-102
    The success or failure of individuals, groups, organizations, and societies depends on their decisions more than anything else. The purpose of this research is to design a framework for synergizing the process-building knowledge of Governmental Decisions. For this purpose, we use the design science methodology with the epistemological fundamentalism approach. The results of the research first identify the characteristics of government decision-making:Content knowledge (which affects the decision in terms of subject and does not interfere in the decision-making process) is different depending on the subject of the decision and practically includes all human knowledge. In our framework, the relationship of each piece of knowledge with governmental decisions and the role it plays during governmental decision-making were explained, focusing on different phases of decision-making. Also, the concept of "satisfactory interdisciplinary distance" was introduced. This concept explains how synergy ultimately occurs between different disciplines in governance decision-making. In the end, the research proposals were presented separately by relevant institutions and organizations and experts and researchers in related fields.
    Keywords: Governance Decision-Making, Islamic Decision-Making, Interdisciplinary Research, Participatory Decision-Making, Systematic Decision-Making