فهرست مطالب
پژوهش نامه اخلاق
پیاپی 61 (پاییز 1402)
- تاریخ انتشار: 1403/07/24
- تعداد عناوین: 8
-
-
صفحات 7-24
از منظر تراانسانی، پیشرفت های علمی چند سده اخیر، انسان عصرحاضر را نسبت به پیشینیان رشد داده است؛ اما انسان هنوز در مراحل اولیه تکامل خود است و فرآیندهای تکامل ماهیت او باید با تکیه بر فناوری های نوین تکمیل شود. تراانسان گرایان خود را به عنوان جنبشی معرفی می کنند که قصد تکمیل نمودن این فرآیند را دارند. آرمان گرایی فناورانه تراانسان و ادعای تسریع تکامل و ارتقاء ماهیت انسان با تکیه بر فناوری، مسائل و چالش های فرهنگی بسیاری را فراروی این جنبش قرار می دهد. سرنوشت و چگونگی وضعیت اخلاق در قلمرو تراانسانی از مهمترین این مسائل می باشد. هدف این پژوهش که به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است، تبیین و نقد برنامه و ایده های تراانسان گرایان برای وضعیت اخلاق در جهان تراانسانی است. نتایج پژوهش نشان می دهد که نگاه تراانسان به اخلاق، کاملا فناورانه است. در این نگرش روش های رشد و پرورش اخلاق در معنای مرسوم آن حذف و ارتقاء زیست شناختی اخلاق جایگزین آن می گردد که توسعه دهنده ابهام و عدم قطعیت در حوزه اخلاق می باشد.
کلیدواژگان: تراانسان، فناوری، اخلاق، ارتقاء زیست شناختی اخلاق -
صفحات 25-50
افزایش شهرنشینی دردنیای جدید وتمرکز بزه کاری در این مناطق، میزان آسیب پذیری شهروندان در برابر عوامل محیطی را افزایش داده است. این نوشتار بر آن است تا تاثیر آموزه های اخلاق اسلامی در ایجاد امنیت محیط شهری که با اهتمام به تقویت بازدارنده های درونی و تاکید بر رعایت حقوق انسانی، پیشگیری کارآمدتری را در مقایسه با راه کارهای فیزیکی و برخوردهای پلیسی در تامین امنیت شهری سبب می شود را به شیوه مطالعات کتابخانه ای و به صورت توصیفی تحلیلی از نوع کیفی که داده های آن از طریق فیش برداری جمع آوری شده است ، مورد واکاوی قرار دهد.یافته های این تحقیق نشان می دهد اهتمام به تقویت باورهای اسلامی مبتنی بر خودکنترلی از طریق تحکیم کرامت انسانی، می تواند به افزایش امنیت در شهرها کمک شایانی نماید. این رویه از رهگذر نظارت و رفع زمینه های جرم زا (پیشگیری اولیه) وکاهش میزان ارتکاب جرم توسط افراد بالقوه واقع در معرض آسیب های اجتماعی (پیشگیری ثانویه)، سبب رعایت حقوق دیگران در زیست شهری می گردد.
کلیدواژگان: امنیت شهری، آموزه های اخلاقی، کرامت نفس، آسیب های اجتماعی -
صفحات 51-68
هدف این مقاله، ارائه روش های شناختی در آموزش اخلاق به کودکان با تاکید بر آموزه اخلاقی احترام است. در این مقاله با تاکید بر آموزه های اسلامی و به روش توصیفی تحلیلی به مهم ترین روش های شناختی که می توان کودکان را با مفاهیم ارزشی آشنا کرد، پرداخته شده است. نتایج این بررسی و تحلیل نشان می دهد بر اساس آموزه های دینی، روش هایی چون انگاره سازی و اصلاح جهان بینی کودک، ایجاد شرایط برای مواجهه معرفتی کودک با نتایج منطقی رفتار، گفتمان سازی اخلاقی با رویکرد چالشی و تبیین معرفتی معیارها و مصادیق عینی ارزش ها می تواند منجر به آموزش و یادگیری شناختی کودکان نسبت به آموزه های اخلاقی مثل احترام شود. از سویی این ساحت شناختی می تواند زمینه شکل گیری عواطف و سبب ایجاد انگیره در حرکت عاطفی و عملی کودکان نسبت به آموزه های دینی شود.
کلیدواژگان: اخلاق اسلامی، اخلاق کودکان، آموزش اخلاق، آموزش احترام، روش های شناختی -
صفحات 69-90
نقش الگو در تعلیم و تربیت اخلاقی با قطع نظر از جزئیات، انکارپذیر نیست و این جایگاه در اخلاق هنجاری و تربیت اخلاقی مبتنی بر فضیلت گرایی، پررنگ تر می شود تاجایی که لیندا زگزبسکی نظریه پرداز معاصر، الگو را از نقش مکمل فراتر برده و معیار شناخت مفاهیم اخلاقی دانسته است. در نصوص دینی به ویژه قرآن کریم نیز جدا از انتساب فضیلت گرایی به نظریه هنجاری آن، بر نقش الگو تاکید شده است اما چارچوب جایگاه آن مورد بررسی قرار نگرفته است. این پژوهش با درنظر گرفتن نظریه «الگوگرایی اخلاقی» زگزبسکی به عنوان محور، به مقایسه آن با ابعاد الگو در قرآن پرداخته؛ از این رو ارکان نظریه را در پنج بخش استخراج کرده و پس از تبیین آنها، منظر قرآن به هریک را بر اساس آیات مرتبط، استنطاق کرده است. یافته های پژوهش حاضر حاکی است که از دیدگاه قرآن، اسوگی در مرتبه پسینی از شناخت مفاهیم قرار دارد و قرآن علاوه بر معرفی الگوها، به دعوت نظری نیز پرداخته است. نیز با گزینش داستان های گذشتگان، الگوهای خوب و بد را برای تعقل و عبرت گیری نقل کرده است، هم چنین علاوه بر الگوهای متنوع برای سطوح و عرصه های مختلف، الگوی کامل و مطلق را نیز شناسانده است.
کلیدواژگان: الگوگرایی، اسوه، الگوی قرآنی، نظریه اخلاقی، اخلاق فضیلت، زگزبسکی -
صفحات 91-110
علامه طباطبایی بیش از دیگران به تبیین و تحلیل مسائل جدید فلسفه اخلاق بر اساس مبانی اسلامی پرداخته است. موضوع این نوشتار نسبت فطرت و اخلاق از دیدگاه علامه و روش پژوهش، توصیفی - تحلیلی است. بررسی دیدگاه علامه طباطبایی درخصوص تعیین خاستگاه ارزش های اخلاقی نشان می دهد که بدون اعتقاد به سرشت مشترک انسانی یا فطرت، سخن از ارزش های انسانی بی معنا و نفی فطرت اخلاقی به معنای پذیرش نسبیت ارزش ها و در واقع انکار اخلاق است. علی رغم ادعای قائلین به اخلاق مستقل از دین، سست شدن پایه باورهای دینی و نسبی گرایی کلیه معرفت های بشری دفاع معقول از ارزش های اخلاقی را ناممکن می سازد. ازنظر علامه در دو نظام اخلاقی، یعنی نظام اخلاقی یونان و نظام عام دینی، قبول قضایای پایه عقل عملی در حکم به حسن و قبح افعال امری اجتناب ناپذیر می باشد؛ اما در نظام توحیدی قرآن؛ تکیه اخلاق بر فطرت و دین آشکارتر است.
کلیدواژگان: نسبت اخلاق و فطرت، علامه طباطبایی، اخلاق توحیدی، نسبی گرایی -
صفحات 111-129
از موارد مهم در موضوع تعارض های اخلاقی، تعارض های اخلاقی در مسئله پنهان کاری همسران است که در پنهان کاری ای که امکان مطلوبیت وجود دارد، اغلب موارد در تضاد با وظیفه ای برخاسته از هنجار اخلاقی اصل صداقت قرار می گیرد. با بررسی موارد تعارض پنهان کاری با هنجارهای اخلاقی دیگر، می توان به دو راه حل نهایی دست یافت، که راه حل اولیه تقدیم جانب اهم بر مهم است؛ که مهم ترین راه های شناخت آن اولویت بندی اصول اخلاقی، دفع افسد به فاسد، ترجیح دفع مفسده بر جلب منفعت و رتبه بندی مصالح است. مورد دوم جستجوی راه حل های دیگر است که در تعارض های حداقلی راه گشاست. در این تحقیق از توریه، درباره سکوت و عدم صداقت به عنوان روش های پنهان کاری مطلوب که می تواند در تعارضات پنهان کاری با دیگر اصول اخلاقی به کار برده شود، بحث می شود. روش به کاررفته در این تحقیق توصیفی تحلیلی است و روش گردآوری داده ها مبتنی بر بررسی اسناد کتابخانه ای است.
کلیدواژگان: پنهان کاری همسران، تعارض اخلاقی، مرجحات اخلاقی، قاعده اهم و مهم، تعارض نما -
صفحات 131-146
علامه مجلسی یکی از معدود محدثانی است که به حوزه کلام و اخلاق ورود پیدا کردند. از نظرگاه ایشان، بسیاری از مباحث کلامی تاثیر و نقش برجسته در اخلاق دارد. ایشان، جاودانگی انسان را در پیوندی وثیق با مباحث اخلاقی قرار می دهند و معتقدند انسان بعد از مرگ با هر دو ساحت نفس و بدن دنیوی خود تا ابد به مصلحت الهی خلود خواهد داشت. جنبه نوآوری دیدگاه ایشان این است که ملاک این همانی بعنوان شرط بقاء در عالم اخروی، صرفا نفس یا بدن دنیوی نیست و هر دوی این ها توامان در جاودانگی انسان دخیل هستند. لذا این تفسیر از جاودانگی در سه حوزه معنابخشی، انگیزه بخشی و هدف داری در آموزه های اخلاقی، نقش و کارکرد خود را ایفا می کند. این پژوهش با رویکردی تحلیلی با رجوع به آثار ایشان به بازخوانی اندیشه های وی در این زمینه می پردازد.
کلیدواژگان: علامه مجلسی، جاودانگی انسان، آموزه های اخلاقی، نفس و بدن -
صفحات 147-166
جهت بازشناسی تواضع حقیقی از تواضع تصنعی، شناسایی مولفه های شناختی و عاطفی آن علاوه بر تظاهرات رفتاری ضروری است. این پژوهش در پی تبیین مولفه های شناختی و عاطفی تواضع در قران کریم و روایات است. در این راستا، علاوه بر بررسی تحلیلی مفهوم تواضع در قرآن و روایات، مفاهیم مترادف و متضاد با تواضع نیز بررسی شده اند. بر اساس یافته ها چهار مولفه شناختی تواضع (شناخت واقع بینانه از خود، باور به فقر وجودی، برابر و برادر دانستن خود و دیگران، توجه داشتن به شایستگی ها و نقاط قوت دیگران)، و هفت مولفه عاطفی آن (حب خداوند، محبت به دیگران، نداشتن حب افراطی به مال دنیا، عدم احساس شگفت زدگی و خودستایی، بی میلی به ستایش شدن، نگرش احترام آمیز به همه انسان ها، بی میلی به خاص بودن) به دست آمد. همچنین، بینش توحیدی و حب الهی به عنوان مولفه های پایه و پشتیبان برای سایر مولفه ها شناسایی شد.
کلیدواژگان: تواضع، فروتنی، شبه تواضع، مولفه های تواضع
-
Pages 7-24
In the perspective of transhumanism, the scientific improvment of the last few centuries enable modern human to grow compared to his predecessors, but human is still in the early stages of his evolution, and the evolution processes of his nature must be completed regarding to new technologies. Transhumanist introduce themselves as a movement that going to complete this process. The technological idealism of transhumans and their claim of accelerating evolution and improvement of human nature by relying on technology provided many cultural problem and challenges to this movement.The fate and the circumstance of ethic in the transhuman realm is one of the most important issues. The aim of this investigation, which has done in a descriptive-analytical way, is to explain the program and ideas of transhumanists for ethic circumstance in the transhumanist world. The results of this research showing that the transhumanist view of ethics is completely technological. In this view, the methods of moral growth and cultivation in its conventional sense are removed and replaced by the biological promotion of morality, which develops ambiguity and uncertainty in the field of morality.
Keywords: Transhuman, Technology, Ethics, Biological Promotion Of Ethics -
Pages 25-50
The extension of urbanization in the new world and the focalization of criminality in these areas has increased the vulnerability of citizens to environmental factors. This article is going to investigate the effect of Islamic ethics teachings in shaping the urban environment security, foucsing on consolidating internal deterrents and also emphasizing on paying attention to human rights, providing more efficient prevention compared to physical solutions and police encounters in providing urban security. This research analyzed through a qualitative descriptive- and library method and data has been collected through noting. The findings of this research showing that paying attention to strengthen Islamic beliefs based on self-control through the consolidation of human dignity can help to increase security in cities. This method, by monitoring and eliminating crime- factors (primary prevention) and reducing the amount of crime committed by people who are potentially exposed to social harm (secondary prevention), causes to respect to human rights of others in the urban environment
Keywords: City, Security, Moral Teachings, Self-Respect, Islam -
Pages 69-90
The role of pattern in moral education -regardless to the details- is undeniable, and this position has more prominent in normative ethics and moral education based on virtue. As Linda Zagzebski, a contemporary Theorist belives that the role of pattern has position more then Supporting role and considered it as a criterion for understanding moral concepts. In religious texts, especially the Holy Quran, the role of pattern -apart from the attribution of virtue to its normative theory -is emphasized, , but the framework of its position has not been examined. This research Considers the theory of "moral model orientation" of Zagszebski as the axis, compares it with the dimensions of pattern in Qur'an. Therefore, it has extracted the elements of the theory in five parts and after explaining them, it has deduced the perspective of Qur'an on each of them based on the related verses.The findings of the research from the perspective of the Qur'an, Being a role model is at the back stage of the understanding of concepts, and Qur'an, in addition to introducing patterns, has also made a theoretical call. Also, by choosing the stories of the past, Qur'an has narrated good and bad pattern for reasoning and learning. Also, it has introduced pattern for different levels and various fields, and also introduced a complete and absolute pattern .
Keywords: Pattern Orientation, Pattern, Quranic Pattern, Ethical Theory, Virtue Ethics, Zagszebski -
Pages 91-110
Allameh Tabatabai (1360-1289), as a contemporary philosopher and commentator, he explained and analyzed the new issues of ethic philosophy according to Islamic principles .The subject of this article is the relationship between nature and ethics from Allameh's point of view and the descriptive-analytical research method based on the text. Check the Allameh Tabatabai's point of view about determining the origin of moral values showing that without believing in common human nature , talking about human values is meaningless and denying of moral nature means accepting the relativity of values and actually denying morality.Despite the claims of those who believe in morality which is independent of religion, the weakening of the basis of religious beliefs and the relativism of all human knowledge made it impossible to reasonably defend moral values. According to Allameh, in the two moral systems, the Greek moral system and the religious system, It is inevitable to accept the judgments of practical reason, which is based on the judgment of the goodness and badness of actions, and in the monotheistic system of the Qur'an, the reliance of ethics on nature and religion is more obvious.
Keywords: Ethics, Nature, Allameh Tabatabai, Monotheistic Ethics -
Pages 111-129
One of the most important problem in the issue of moral conflicts is the moral conflicts about the concealment of spouses. almost in the concealment where there is a possibility of Honesty, most of these cases are in conflict with a duty of moral norm of the principle of honesty. By investigating the cases of concealment conflict with other moral norms,we can reach two final solutions , the primary solution is to prefer the most important side; and The most important ways to recognize it are prioritizing moral principles, rejecting what has most corruption instead of what has less corrupt, rejection of corrupt over gaining benefits and ranking interests. The second case is to investigate for other solutions, which is facilitator in minimal conflicts. In this research of half-truth, (Toriya) discussed about silence and dishonesty as desirable concealment methods that can be used in the conflicts of concealment with other ethical principles. The method used in this research is descriptive-analytical, and the method of data collection is based on the examination of library documents.
Keywords: Concealment Of Spouses, Moral Conflict, Moral Preferences, Most Important, Important Rule, Conflict -
Pages 131-146
Allameh Majlesi is one of the few hadith scholars, who entered the field of theology and ethics with a narrative approach. From his point of view, many theological issue have an influence and prominent role in ethics. He belives the immortality of human has a closed connection with moral issues and believes that after death, human will have immortality with both his soul and his worldly body forever for the sake of God. The innovative aspect of his view is that the criterion of identity as a condition for survival in the afterlife is not just the soul or the worldly body, and both of these are involved in the immortality of man.Therefore, this interpretation of immortality plays its role and function in the three areas of giving meaning, motivation and being proposeful in moral teachings. This research, with an analytical approach by referring to his works, rereads his thoughts in this field.
Keywords: Allameh Majlisi, Immortality, Function, Ethics, Human -
Pages 147-166
Humility is a valuable moral virtue, the accurate understanding of which requires that its cognitive and emotional components - in addition to its behavioral manifestations - be correctly identified and taken into consideration. This makes it possible to recognize and distinguish true humility from aIn aim to recognize real humility from artificial humility, we must to identify its cognitive and emotional components - in addition to its behavioral manifestations. This research seeksing to explain the cognitive and emotional components of humility in the Holy Quran and hadiths. To reach this aim, in addition to the analytical research of the concept of humility in the Qur'an and hadiths,and also synonyms and antonyms concepts with humility have been examined. According to the Results, four cognitive components of humility (realistic self-awareness, belief in existential poverty, Equality between self and others, Paying attention to the merits and privileges of others, and seven emotional components (love of God, love for others, Not having much love for the world, lack of feeling of wonder and self-praise, Lack of desire for self-praise, respectful attitude towards all human beings, reluctance to be special) was achieved. Also, monotheistic vision and divine love were identified as basic and supporting components for other components. rtificial or pseudo-humility. Therefore, this research seeks to explain the cognitive and emotional components of humility based on the verses of the Holy Quran and hadiths. In order to achieve this goal, in addition to the analysis of the humility concept using the verses of the Holy Quran and the traditions of Ahl al-Bayt (as) (and by using the sources of Islamic ethics), the synonyms of humility and its opposite concepts have also been examined. The findings showed that humility includes: four cognitive elements: true knowledge of the self, belief in existential insufficiency (monotheistic worldview), considering others as equals and brothers, and paying attention to the merits and strengths of others; seven emotional elements: the love for God, love for others, not great interest in the worldly matters, not being surprised and not doing self-flattery reluctance to be praised, respectful attitude towards all people regardless of their material position, reluctance to be special and superior). Among the components, two components of monotheistic vision and divine love were identified as basic and supporting components for other components. The research findings provide accurate indicators for self-evaluation and dealing with self-deception. In addition, it provides useful clues for designing a comprehensive plan of moral education and nurturing all human areas.
Keywords: Humility, Pseudo-Humility, Components Of Humility