فهرست مطالب

مطالعات دینی رسانه - پیاپی 22 (تابستان 1403)

مجله مطالعات دینی رسانه
پیاپی 22 (تابستان 1403)

  • تاریخ انتشار: 1403/08/22
  • تعداد عناوین: 6
|
  • نسیبه پوطی* صفحات 1-44
    هدف

    با ظهور رسانه های اجتماعی که منجر به کاربرد سازه های وب 2 در رسانه ها شده است، نوع استفاده از این ابزار و محتوای تولیدشده توسط کاربر به دغدغه مهمی برای جوامع تبدیل شده است؛ به گونه ای که استفاده از پتانسیل ها و اجتناب از آسیب ها مستلزم ایجاد و کاربست مفهومی تحت عنوان سواد رسانه های اجتماعی است. هدف این تحقیق واکاوی مفاهیم، ابعاد و مدل های سواد رسانه های اجتماعی است.

    روش شناسی پژوهش: 

    در این تحقیق ابتدا سواد رسانه ای و سواد رسانه های اجتماعی مورد بررسی قرار گرفته است. سپس کلیه مدل های سواد رسانه های اجتماعی طی دو دهه اخیر شناسایی و واکاوی شده است. برای مفهوم سازی دقیق سواد رسانه های اجتماعی نیز از دو مدل کاربردی و معتبر SoMeLit و SMILE استفاده شده است.

    یافته ها

    یافته ها نشان می دهد طی دو دهه اخیر مدل های سواد رسانه ای اجتماعی شامل مدل یکپارچه چندبعدی فاف و رودیگر، مدل خودمختاری SDT، مدل مبتنی بر مهارت و فرآیند محور فستل، مدل CSML و PSML تام‍پلین، مدل SoMeLit، مدل SMILE و مدل هابز ایجاد و به منظور توصیف ساختار ایستا و فرآیند پویای سواد رسانه های اجتماعی به کار گرفته شده اند.

    بحث و نتیجه گیری

    مدل های سواد رسانه های اجتماعی با بررسی ساختارهای شناختی و عاطفی از طریق رویکردهای مختلف به دنبال ایجاد مهارت های رمزگشایی، ارزیابی و ایجاد ارتباط در حوزه های بازنمایی و تعامل هستند و نقش خود را در انتخاب و درگیر شدن با محتوای رسانه های اجتماعی تصدیق می کنند.

    کلیدواژگان: رسانه، سواد رسانه، سواد رسانه های اجتماعی، مدل Somelit، مدل SMILE
  • ابوالفضل فرخی*، محسن قمر زاده صفحات 45-67
    هدف

    هدف این مقاله، بررسی و سنجش جایگاه دین و نسبت آن با هوش مصنوعی در بستر رسانه های نوین و بررسی پیوند مابین ظرفیت های بالقوه دین و فناوری هوش مصنوعی در بسترهای نوین رسانه ای است.

    روش شناسی پژوهش:

     رویکرد این مقاله پژوهشی است و با استفاده از روش اسنادی-کتابخانه ای و توصیفی-تحلیلی انجام شده است.

    یافته ها

    امروزه پلتفرم های اینترنتی، الگوریتم های مبتنی بر هوش مصنوعی و منابع دینی مختلف مانند متون مقدس، موعظه ها، و مطالب عبادی را متناسب با ترجیحات و اعتقادات فردی فعال می کنند. مواردی مثل واقعیت مجازی (متاورس) برای ایجاد محیط های مذهبی افراد را قادر می سازد در زیارت های مجازی، مراسم مذهبی و عبادات عمومی شرکت کنند. این مسئله در عصر نوین دیجیتال، زمینه جدیدی را برای استفاده از علوم رسانه ای نوین در خدمت پیروان ادیان ایجاد کرده است.

    بحث و نتیجه گیری

    رابطه جایگاه دین و هوش مصنوعی در بستر رسانه های نوین می تواند منجر به استفاده سالم و مفید برای پیروان و دغدغه مندان حوزه دین و رسانه باشد. همچنین از هوش مصنوعی تعریف شده در ابزارهای گوناگون رسانه ای می توان برای اعمال و مناسک گوناگون دینی بهره برد. باید از فرصت های نوین در دنیای امروز برای پر رنگ کردن جایگاه دین بهره برد و با چالش ها به صورت صحیح، تخصصی و علمی رو به رو شد.

    کلیدواژگان: دین، هوش مصنوعی، رسانه، رسانه های نوین، نسبت سنجی، دیجیتال
  • سید مهدی سجادی* صفحات 68-96
    هدف

    هدف از تدوین این مقاله، تبیین، توصیف و تحلیل مفاهیم متناظر با دو گفتمان «تربیت رسانه ای» و «رسانه تربیتی» به مثابه دو گفتمان مرتبط با سیاست گذاری در نظام تربیتی از یک سو واستنتاج دلالت های هر یک از این دوگفتمان در پداگوژی از سوی دیگر، و درنهایت تبیین نقش تکنولوژی به عنوان میانجی، و نقش آن در کاربست و همگرایی و همسویی دو گفتمان مذکور در سیاست گذاری های تربیتی است.

    روش شناسی پژوهش:

     در تدوین این مقاله از روش تحلیل مفهوم، نوسازی مفهومی، تحلیل انتقادی دو گفتمان و استنتاج دلالت ها بهره گرفته شده است.

    یافته ها

    یافته ها بیانگر این واقعیت هستند که فناوری به مثابه میانجی با کارکردی چون تلفیق می تواند بین دو گفتمان تربیت رسانه ای و رسانه تربیتی نوعی همگرایی و همسویی ایجاد نماید؛ به گونه ای که سیاست گذاران تربیتی بتوانند همزمان اقتضائات و ملزومات هر دو گفتمان را در عمل سیاست گذاری خود در نظر گیرند. همچنین سیاست گذاران تربیتی نباید از نقش حیاتی فناوری به عنوان میانجی در سیاست گذاری های تربیتی غفلت نمایند.

    کلیدواژگان: رسانه، تربیت، سیاست گذاری تربیتی، فناوری، رسانه تربیتی، تربیت رسانه ای، چالش های گفتمانی
  • نرگس امینی*، پریسا طاهری تنجانی، یدالله ابوالفتحی ممتاز، علی رمضانخانی صفحات 97-119
    هدف

    سلامت معنوی یکی از ابعاد سلامت است و زیارت یکی از اعمال معنوی به شمار می رود. سالمندان به ویژه سالمندان مقیم آسایشگاه به دلیل اختلالات تعادلی و حرکتی، نقصان ایمنی محیط و مخاطرات سفر قادر به انجام زیارت نیستند. پس می توان با کمک فناوری واقعیت مجازی، زیارتگاه را نزد آنان آورد. با کمک این فناوری، فضای سه بعدی زیارتگاه از طریق عینک مخصوصی برای سالمند تداعی می شود، به گونه ای که با حرکت سر، زوایای مختلف زیارتگاه را می بیند. پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر زیارت مجازی بر سلامت معنوی سالمندان مقیم آسایشگاه کهریزک استان البرز انجام گرفته است.

    روش شناسی پژوهش: 

    این مطالعه نیمه تجربی در آسایشگاه سالمندان کهریزک انجام گرفته است. 50 نفر از سالمندان گروه مداخله، و 50 نفر از سالمندان گروه کنترل انتخاب شدند. ابتدا پیش آزمون سلامت معنوی در دو گروه انجام گردید. سپس در گروه مداخله، زیارت مجازی کربلا در طول چهار جلسه ده دقیقه ای طی یک ماه اجرا شد. سرانجام از هر دو گروه، پس آزمون سلامت معنوی گرفته شد. داده ها با استفاده از نرم افزار SPSS.16 آنالیزشد. برای بررسی تفاوت متغیرهای کیفی دموگرافیک دو گروه مداخله و کنترل از آزمون کای دو و برای بررسی در داده های نرمال از independent t-test و paired t-test استفاده شد.

    یافته ها

    نتایج نشان داد درگروه مداخله، سلامت معنوی به صورت معناداری پس از اجرای مداخله افزایش یافت. پیش از مداخله تفاوتی در میانگین سلامت معنوی در دو گروه مداخله و کنترل یافت نشد، اما بعد از اجرای زیارت مجازی، این تفاوت معنادار گردید.

    بحث و نتیجه گیری

    زیارت مجازی بر افزایش سلامت معنوی سالمندان مقیم آسایشگاه موثر است. با توجه به شیوع بالای اختلالات حرکتی سالمندان و مخاطرات سفرزیارتی، زیارت مجازی می تواند جایگزینی برای زیارت حقیقی باشد.

    کلیدواژگان: دین، معنویت، سلامت معنوی، زیارت مجازی، واقعیت مجازی، سالمندی
  • زهرا حاجی احمدی*، مجتبی امیری صفحات 120-156
    هدف

    این مقاله با عنوان آینده مدیریت رسانه ها در پرتوی اثرگذاری هوش مصنوعی و رسانه های نوین بر دین نگاشته شده است. به این منظور، عنوان مقاله از تازگی برخوردار است. با توجه به پیشرفت های چشمگیر در حوزه هوش مصنوعی و فناوری های نوین رسانه ای، نقش و تاثیر این دو عامل بر دین و مدیریت رسانه ها از اهمیت بالایی برخوردار است. این پژوهش با پرداختن به موارد ذکرشده، به دست آوردن نتایجی کارآمد و مفید برای افراد و سازمان های مدیریت رسانه ای را هدف قرار داده است.

    روش شناسی پژوهش: 

    روش پژوهش کیفی و با استفاده از سناریونویسی آینده پژوهی انجام شده است که به تاثیر هوش مصنوعی و رسانه های نوین بر دین و آینده مدیریت رسانه ها می پردازد. بیان چالش های آن نیز به مدیران رسانه ها کمک می کند بهترین استراتژی ها را برای استفاده از هوش مصنوعی و رسانه های نوین در مدیریت رسانه ها پیدا کنند و بتوانند به توسعه دانش در این حوزه کمک کنند.

    یافته ها

    بر اساس یافته ها، به نظر می رسد با رشد سریع و روزافزون تکنولوژی در آینده ای نزدیک، شاهد بهره گیری و تاثیرپذیری رسانه ها از یکدیگر نیز خواهیم بود. به عبارت دیگر شاهد تاثیر و استفاده از فرآیند این فناوری (هوش مصنوعی) در اکثر منابع اطلاعاتی و اطلاع رسانی انواع مختلف هرگونه (انتقال) پیام (دینی و غیردینی) به مخاطب و مخاطبان هدف از طریق کانال های متفاوت رسانه ای خواهیم بود.

    بحث و نتیجه گیری

    سعی شده در این مقاله با بررسی و اشاره به کاربردها یا کارکردهای هوش مصنوعی در صنعت های مختلف رسانه ای و همچنین شناخت برخی از وظیفه های مدیران رسانه ای آینده، راهنمایی برای مدیران آینده باشیم و در ادامه پیشنهاداتی نیز به دیگر محققین ارائه دهیم.

    کلیدواژگان: دین، رسانه، هوش مصنوعی، سناریونویسی، رسانه های نوین، سواد رسانه
  • وحید علی نژاد*، محمود مختاری صفحات 157-185
    هدف

    این مقاله قصد دارد بررسی کند که آیا در فرآیند رسانه ای شدن دین، رسانه نقش پیشرو و تعیین کننده دارد و دین را مطابق با خود تغییر می دهد یا بالعکس.

    روش شناسی پژوهش:

     این پژوهش کیفی بوده و از طریق مطالعه کتابخانه ای انجام می شود. برای این منظور، به بررسی و مقایسه دو نظریه مهم در مطالعات رسانه، یعنی جبرگرایی فناورانه و جبرگرایی اجتماعی-دینی پرداخته شده و مسیر را به سوی نتیجه گیری هموار خواهیم کرد.

    یافته ها

    این پژوهش از این ادعا دفاع می کند که استدلال جبرگرایانه در رابطه میان دین و رسانه معتبر است و این رسانه است که نقش تعیین کننده دارد. درنهایت به بررسی جایگزین های موجود برای نظریه رسانه ای شدن دین خواهیم پرداخت.

    بحث و نتیجه گیری

    تحلیل جدیدی از نظریه یروارد نشان می دهد که برخلاف تصور عمومی، جبرگرایی همچنان کارکرد دارد و نقش مهمی در ارتباط بین رسانه و مذهب ایفا می کند.

    کلیدواژگان: دین، فرهنگ، رسانه، فناوری، رسانه ای شدن دین، جبرگرایی، ساخت اجتماعی-دینی فناوری
|
  • Nasibeh Pouti * Pages 1-44
    Objective

    With the emergence of social media, which has led to the application of Web 2.0 constructs in media, the manner of using these media and the user-generated content has become a significant concern for societies. Utilizing potentials and avoiding harms necessitates the establishment and application of a concept known as social media literacy. The aim of this research is to explore the concepts, dimensions, and models of social media literacy. 

    Research Methodology

    In this study, social literacy and social media literacy are first examined. Then, all models of social media literacy identified and analyzed over the past two decades are discussed, utilizing two practical and valid models, SoMeLit and SMILE, for precise conceptualization of social media literacy.  

    Findings

    The findings indicate that in the last two decades, social media literacy models have included the integrated multidimensional model of Faf and Rüdiger, the SDT autonomy model, the skill and process-oriented model of Festl, the CSML and PSML models of Tamplin, the SoMeLit model, the SMILE model, and the Habz model, which have been created and employed to describe the static structure and dynamic process of social media literacy. 

    Discussion and Conclusion

    Social media literacy models seek to create skills for decoding, evaluating, and establishing communication in the realms of representation and interaction by examining cognitive and emotional structures through various approaches, affirming their role in selecting and engaging with social media content.

    Keywords: Media Literacy, Social Media Literacy, Somelit Model, SMILE Model
  • Abolfazl Farrokhi *, Mohsen Ghamarzadeh Pages 45-67
    Objective

    The aim of this article is to examine and measure the position of religion and its relationship with artificial intelligence within the framework of new media, and to investigate the connection between the potential capacities of religion and artificial intelligence technology in new media contexts.

    Research Methodology

    This article adopts a research approach and is conducted using documentary-library methods and descriptive-analytical techniques.

    Findings

    Today, internet platforms, AI-based algorithms, and various religious sources such as sacred texts, sermons, and worship materials activate according to individual preferences and beliefs. Technologies like virtual reality (metaverse) enable individuals to participate in virtual pilgrimages, religious ceremonies, and public worship, creating a new environment for the utilization of new media sciences in service of religious followers in the digital age.

    Discussion and Conclusion

    The relationship between the position of religion and artificial intelligence in the context of new media can lead to a healthy and fruitful use for followers and those concerned with the fields of religion and media. Additionally, defined artificial intelligence in various media tools can be utilized for various religious practices and rituals. It is essential to leverage new opportunities in today's world to enhance the position of religion and to confront challenges in a correct, specialized, and scientific manner.

    Keywords: Religion, Artificial Intelligence, New Media, Relationship Measurement, Digital
  • Seyed Mahdi Sajjadi * Pages 68-96
    Objective

    The aim of this article is to clarify, describe, and analyze the concepts associated with the two discourses of "media education" and "educational media" as two discourses related to policy-making in the educational system on one hand, and to infer the implications of each of these discourses in pedagogy on the other. Ultimately, it seeks to explain the role of technology as a mediator and its impact on the application, convergence, and alignment of these two discourses in educational policymaking.

    Research Methodology

    This article employs conceptual analysis, conceptual renewal, critical discourse analysis, and inference of implications.

    Findings

    The findings indicate that technology, as a mediator with integrative functions, can create a type of convergence and alignment between the discourses of media education and educational media. This allows educational policymakers to consider the requirements and necessities of both discourses simultaneously in their policymaking practices. Furthermore, policymakers must not overlook the vital role of technology as a mediator in educational policies.

    Keywords: Educational Policy-Making, Technology, Educational Media, Media Education, Discourse Challenges
  • Narges Amini *, Parisa Taheri, Yadollah Abolfathi Momtaz, Ali Ramezankhani Pages 97-119
    Objective

    Spiritual health is one of the dimensions of health, and pilgrimage is a spiritual practice. Elderly individuals, particularly those residing in nursing homes, are often unable to perform pilgrimages due to balance and mobility disorders, environmental safety issues, and travel risks. Therefore, virtual reality technology can bring the pilgrimage site to them. With this technology, a three-dimensional representation of the pilgrimage site is created through special glasses, allowing the elderly to view different angles of the site by moving their heads. This study aimed to investigate the impact of virtual pilgrimage on the spiritual health of elderly residents in the Khahrizak nursing home in Alborz province.

    Research Methodology

    This Semi-experimental study was conducted at the Khahrizak nursing home. Fifty elderly individuals were selected for the intervention group and fifty for the control group. Initially, a pre-test for spiritual health was conducted in both groups. Then, in the intervention group, a virtual pilgrimage to Karbala was conducted over four sessions lasting ten minutes each within one month. Finally, a post-test for spiritual health was administered to both groups. Data were analyzed using SPSS version 16. Chi-square tests were used to examine differences in demographic variables between the intervention and control groups, while independent t-tests and paired t-tests were used for normally distributed data.

    Findings

    Results indicated that spiritual health significantly increased in the intervention group after the intervention. There was no difference in mean spiritual health between the two groups before the intervention; however, after conducting the virtual pilgrimage, this difference became significant.

    Discussion and Conclusion

    Virtual pilgrimage is effective in enhancing the spiritual health of elderly residents in nursing homes. Given the high prevalence of mobility disorders among the elderly and the risks associated with physical pilgrimages, virtual pilgrimage can serve as an alternative to actual pilgrimage.

    Keywords: Spiritual Health, Virtual Pilgrimage, Virtual Reality, Aging
  • Zahra Hajiahmadi *, Mojtaba Amiri Pages 120-156
    Objective

    This article, titled "The Future of Media Management in Light of the Impact of Artificial Intelligence and New Media on Religion," has been written to address a novel topic. Given the significant advancements in the field of artificial intelligence and new media technologies, the role and impact of these two factors on religion and media management are of high importance. This research aims to achieve effective and useful results for individuals and organizations involved in media management by addressing the mentioned issues.Research

    Methodology

    The research employs a qualitative method using future scenario writing to explore the impact of artificial intelligence and new media on religion and the future of media management. Discussing its challenges will also assist media managers in finding the best strategies for utilizing artificial intelligence and new media in media management, thereby contributing to knowledge development in this area.

    Findings

    Based on the findings, with the rapid and increasing growth of technology in the near future, it seems we will witness an interdependence and influence among media. In other words, we will observe the impact and utilization of this technology (artificial intelligence) in most information sources and communication channels for transmitting various types of messages (both religious and non-religious) to target audiences through different media channels.

    Discussion and Conclusion

    Ultimately, this article aims to provide guidance for future media managers by examining and referencing the applications or functions of artificial intelligence across various media industries, while also suggesting recommendations for other researchers.

    Keywords: Artificial Intelligence, Scenario Writing, New Media, Religion, Media Literacy
  • Vahid Alinejad *, Mahmood Mokhtari Pages 157-185
    Objective

    This article aims to examine whether, in the process of the mediatization of religion, the media plays a leading and determining role, transforming religion according to its own nature, or vice versa.

    Research Methodology

    This qualitative study is conducted through library research. To this end, it will explore and compare two significant theories in media studies: technological determinism and social-religious determinism, paving the way for conclusions.

    Findings

    This research defends the claim that a deterministic argument regarding the relationship between religion and media is valid, asserting that it is the media that has a determining role. Finally, we will examine existing alternatives to the theory of the mediatization of religion.

    Discussion and Conclusion

    A new analysis of Yervard's theory indicates that contrary to popular belief, determinism still functions and plays an important role in the relationship between media and religion.

    Keywords: : Religion, Culture, Media, Mediatization Of Religion, Social-Religious Construction Of Technology