نشریه پرستاری ایران
پیاپی 147 (اردیبهشت 1403)

شیوع اوتیسم در دهه های اخیر افزایش یافته است. مداخلات کتاب درمانی در بهبود مشکلات مبتلایان به اوتیسم تاثیر دارند. هدف این مطالعه مرور نظام مند، بررسی روش های مختلف مبتنی بر کتاب، شامل شعردرمانی، کتاب درمانی و قصه درمانی در بهبود مشکلات رایج افراد مبتلا به اوتیسم می باشد.

مرور نظام مند در پایگاه های اطلاعاتی معتبر شامل وب آوساینس، پابمد، اسکوپوس، پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی، پرکوئست و مگیران با موتور جست وجوی گوگل اسکالر تا 31 ماه می سال 2024 براساس دستورالعمل پریزما و با استفاده از سرفصل های موضوعی پزشکی مش انجام شد. کیفیت مطالعات با استفاده از ابزار روش های ترکیبی (MMAT)  انجام شد. 

نهایتا 31 مطالعه واجد شرایط وارد مطالعه مرور نظام مند حاضر شد، در این مطالعات افراد مبتلا به اوتیسم (سنین 3 تا 30 سال) یا مراقبین آن ها بررسی شدند. کارکردهای این رویکردهای درمانی در افراد مبتلا به اوتیسم در حیطه های بهبود مهارت های گفتاری، زبانی و عملکرد بهتر در گفتار، بهبود فعالیت های اجتماعی، توسعه اجتماعی، تعامل بهتر با اطرافیان، افزایش مشارکت اجتماعی، یافتن مهارت های اجتماعی خاص، افزایش رفتارهای اجتماعی مثبت و کاهش رفتارهای اجتماعی منفی، درک بهتر مطالب و بهبود تمرکز در اثر دقت در داستان گویی، کاهش رفتارهای نامناسب، کاهش پریشانی روانی، افزایش میزان مشارکت کلامی و درگیری طولانی مدت کودک بود.

به دلیل آسان بودن و در دسترس بودن مداخلات مبتنی بر کتاب، بهتر است با کمک معلمان، والدین و مراقبین کودکان مبتلا به طیف اوتیسم از این مداخلات به منظور ارتقای عملکرد، مهارت و بهبود مشکلات شناختی، اجتماعی، رفتاری و کلامی آن ها در بیمارستان ها و مراکز مراقبت و تربیت بیماران استفاده شود.

پرستاران شاغل در بخش اورژانس درمعرض خطاهای کاری ناشی از نارسایی های شناختی شغلی هستند. منظور از نارسایی های شناختی شغلی اختلال در درک، حافظه و عملکرد حرکتی است. دراین میان به نظر می رسد ویژگی های شخصیتی افراد در بروز خطا بی تاثیر نباشد. بر همین اساس این مطالعه با هدف تعیین ارتباط نارسایی های شناختی شغلی با ویژگی های شخصیتی پرستاران اورژانس شاغل در مراکز آموزشی درمانی دانشگاه علوم پزشکی ارومیه در سال 1399 انجام شد.

پژوهش حاضر یک مطالعه توصیفی همبستگی است که با شرکت 165 نفر از پرستاران شاغل در بخش اورژانس مراکز آموزشی درمانی وابسته به دانشگاه علوم پزشکی ارومیه انجام شد. نمونه ها به روش تمام شماری از بهمن سال 1399 لغایت اردیبهشت سال 1400 انتخاب شدند. به منظور جمع آوری اطلاعات از پرسش نامه های نارسایی های شناختی شغلی و شخصیتی پنج عاملی نئو استفاده شد. برای توصیف و اندازه گیری متغیرهای پژوهش از آمار توصیفی (فراوانی و درصد فراوانی و میانگین و انحراف معیار) استفاده شد و داده ها با آزمون های تحلیل واریانس یک طرفه (آنووا) و آزمون تی گروه های مستقل، همبستگی پیرسون و آنالیز رگرسیون چندگانه در نرم افزار SPSS نسخه 22 تحلیل شدند. سطح معنی دار به صورت 0/05˂P در نظر گرفته شد. 

میانگین و انحراف معیار نارسایی شناختی شغلی برابر با 0/78±1/56 بود. در ابعاد نارسایی شناختی شغلی بیشترین میانگین در حواس پرتی با میانگین 0/77±1/66 و کمترین میانگین در بعد اشتباهات سهوی برابر با 0/93±1/42 دیده شد. درخصوص ویژگی‎های شخصیتی پرستاران شاغل در اورژانس، یافته ها نشان دادند بیشترین میانگین در وجدان کاری با میانگین و انحراف معیار 6/74±29/98 و کمترین میانگین در روان رنجور خویی با میانگین و انحراف معیار 6/56±21/21 بود. همچنین مشخص شد بین نارسایی شناختی شغلی و ابعاد آن با تمام ویژگی های شخصیتی همبستگی معنی دار و معکوس وجود دارد (0/001>P). بین نارسایی‎های شناختی شغلی پرستاران با متغیرهای مصرف داروی آرام بخش (0/001=P)، نوبت کاری (0/001>P) و میزان رضایت از سطح درآمد ماهیانه (0/041=P) نیز ارتباط معنی دار آماری وجود داشت. 

نمره نارسایی های شناختی پرستاران اورژانس در سطح متوسطی قرار دارند. براین اساس محیط کاری پرستاران اورژانس تحت تاثیر محرک های تاثیرگذار منفی بر عملکرد کاری آن ها بوده است و می توان گفت تا دست یابی به ارائه خدمات مطلوب و ایمن به بیماران فاصله وجود دارد و رسیدن به آن نیازمند برنامه ریزی است. همچنین بین نارسایی های شناختی شغلی و ویژگی های شخصیتی در پرستاران اورژانس همبستگی وجود دارد؛ بدین معنا که پرستارانی که وجدان کاری بالاتری داشتند نارسایی شناختی کمتری داشتند و همچنین پرستارانی که روان رنجور خوی بودند، نارسایی شناختی شغلی بیشتری داشتند. نتایج این مطاللعه نشان می دهد درنظر گرفتن ویژگی های شخصیتی پرستاران در مشخص کردن محل خدمت ایشان در مراکز خدمات درمانی و کیفیت مراقبت تاثیرگذار است. ازاین رو توجه به این عامل در جذب پرستاران مراکز درمانی اهمیت دارد.

سرطان پستان شایع ترین سرطان در زنان در سراسر جهان است. تشخیص زودرس سرطان پستان می تواند میزان مرگ ومیر زنان را کاهش دهد.  درک زنان از سرطان پستان ممکن است بر رفتارهای پیشگیری و غربالگری آن ها تاثیر بگذارد. هدف مطالعه حاضر تعیین درک سرطان پستان و برخی عوامل مرتبط با آن در زنان مراجعه کننده به مراکز سلامت شهر تبریز بود. 

 این پژوهش یک مطالعه توصیفی مقطعی بود که در آن 372 نفر از زنان بالای 40 سال مراجعه کننده به مراکز سلامت شهر تبریز در ماه های آذرتا اسفند سال 1401 شرکت کردند. روش نمونه گیری به صورت تصادفی خوشه ای بود. ابزار گردآوری داده ها شامل پرسش نامه مربوط به اطلاعات جمعیت شناختی و پرسش نامه درک سرطان پستان بود. پرسش نامه ها به صورت مصاحبه توسط محقق تکمیل شد. اطلاعات حاصل از پرسش نامه ها با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 16 و با استفاده از روش های آمار توصیفی (فراوانی، درصد، میانگین و انحراف معیار) و آزمون های همبستگی پیرسون، تی مستقل، آنالیز واریانس و مدل خطی عمومی تجزیه وتحلیل شدند. 

میانگین نمره درک سرطان پستان در زنان 8/60±65/04 بود و بعد ترس درک شده کمترین میانگین 4/02±8/27 را در بین ابعاد مختلف داشت. بین متغیرهای میزان تحصیلات زن (0/001>P)، تحصیلات همسر (0/002=P)، تعداد فرزندان (0/04=P)، سابقه تغییرات خوش خیم در فرد (0/001>P) با درک سرطان پستان ارتباط معنی داری مشاهده شد. متغیرهایی که میزان معنی داری (0/2>P) داشتند وارد مدل خطی عمومی شدند. یافته ها نشان داد زنانی که تحصیلات دیپلم و دانشگاهی داشتند در مقایسه با زنان با تحصیلات زیردیپلم، نمره درک سرطان پستان بالاتری داشتند (02/0 ، 0/018=B=-0/13 ,0/24=CI , P) و با افزایش هریک فرزند، درک زنان از سرطان پستان به میزان 0/038 کاهش یافت (0/003 ، 0/79=CI، 0/38-=B، 0/048=P). 

باتوجه به پایین بودن درک سرطان پستان در زنان و ارتباط تحصیلات پایین و تعداد فرزندان زیاد با درک پایین سرطان پستان، برای افزایش آگاهی و درک زنان از سرطان پستان، به ویژه درمورد ترس از این بیماری، لازم است برنامه های آموزشی جامع و هدفمند طراحی و اجرا شود. درک صحیح از سرطان پستان می تواند با پیامدهای مطلوب غربالگری همراه باشد. بنابراین ارائه آموزش به زنان به ویژه زنان با سطح تحصیلات پایین تر و تعداد فرزندان بیشتر دررابطه با سرطان پستان در مراکز سلامت که سطح تماس اول زنان با سیستم بهداشتی می باشد، می تواند باعث افزایش سطح درک زنان از سرطان پستان شود.

باتوجه به افزایش تعداد بیماران ضایعات مغزی نخاعی در سراسر جهان، تعداد زیادی از افراد به عنوان مراقب خانوادگی از این بیماران نگهداری می کنند که خود دچار مشکلات جسمی، روانی، اجتماعی و اقتصادی به دنبال پذیرش نقش مراقب می شوند که بار مراقبتی نام دارد. حمایت مداوم از این مراقبین می تواند بار مراقبتی را در آن ها کاهش دهد. این مطالعه با هدف بررسی تاثیر مدل مراقبت پیگیر بر بار مراقبتی مراقبین بیماران با ضایعات مغزی نخاعی انجام شده است.

پژوهش حاضر یک مطالعه نیمه آزمایشی است. این مطالعه در زمستان سال 1400 طی 3 ماه با طرح آزمون قبل و بعد در گروه کنترل و آزمایش انجام شد. تعداد 96 نفر از مراقبین بیماران باضایعات مغزی نخاعی ازطریق دسترسی به پرونده های بیماران تحت پوشش اداره بهزیستی شهرستان کامیاران به روش نمونه گیری به شیوه دردسترس و تخصیص تصادفی ساده در دو گروه آزمایش و کنترل (هرگروه 48نفر) قرارگرفتند. داده ها قبل و بعد از مداخله توسط پرسش نامه های جمعیت شناختی و بار مراقبتی زاریت جمع آوری و تجزیه و تحلیل شدند. نمونه های گروه آزمایش، برنامه مراقبتی را براساس مدل مراقبتی پیگیر درطی 3 ماه به صورت فردی وگروهی دریافت کردند. درگروه کنترل همان برنامه روزانه سازمان بهزیستی برای مراقبت از بیمار توسط مراقبین ارائه شد. درنهایت داده های جمع آوری شده از مرحله قبل و بعد از مداخله با استفاده از نرم افزار SPSS نسخه 16و با استفاده از آمار توصیفی و استنباطی تحلیل شدند.

براساس نتایج آزمون کای دو، تی مستقل، من ویتنی و فیشر دو گروه از نظر متغیرهای جمعیت شناختی یکسان بودند (P<0/05) و بعد از انجام مداخله براساس مدل مراقبت پیگیر اختلاف معنی داری در میزان بار مراقبتی مراقبین در گروه آزمایش بین قبل و بعد از مداخله مشاهده شد (P<0/05) .اما در گروه کنترل این اختلاف معنی دار نبود (P<0/05).

براساس نتایج پژوهش، مدل مراقبتی پیگیر می تواند به عنوان یک روش مداخله ای موثر در کاهش بار مراقبتی مراقبین با ضایعات مغزی و نخاعی موردتوجه قرار گیرد.

مراقبت یکی از اساسی ترین عناصر پرستاری شناخته شده و به عنوان جوهر حرفه پرستاری تایید شده است. سرمایه روانشناختی جنبه مثبت زندگی انسان هاست و مبتنی بر داشتن هدف برای رسیدن به موفقیت و پایداری در برابر مشکلات تعریف می شود. این مطالعه با هدف تعیین ارتباط سرمایه روانشناختی با رفتار مراقبتی در پرستاران مراکز آموزشی و درمانی دانشگاه علوم پزشکی لرستان شهر خرم آباد در سال 1401 انجام شد.

این پژوهش یک مطالعه مقطعی از نوع توصیفی همبستگی بود. جامعه پژوهش شامل تمام پرستاران شاغل در مراکز آموزشی درمانی دانشگاه علوم پزشکی لرستان شهر خرم آباد در سال 1401 بودند. نمونه پژوهش تعداد 300 نفر از پرستاران که شرایط، معیارهای ورود و تمایل به شرکت در مطالعه را داشتند بودند. نمونه گیری به روش تخصیص نسبتی متناسب بین مراکز انجام شد. به منظور جمع آوری اطلاعات از فرم مشخصات جمعیت شناختی، پرسش نامه سرمایه روانشناختی مک گی و پرسش نامه رفتار مراقبتی ولف و همکاران استفاده شد. از اسفند سال 1401 تا فروردین سال 1402 طول کشید. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS نسخه 20 استفاده شد.

یافته ها نشان داد میانگین سنی افراد موردپژوهش برابر با 5/64±32/14 سال بود. بیشتر پرستاران زن (75/3 درصد)، متاهل (58/4 درصد) و دارای مدرک لیسانس (92/8 درصد) بودند. میانگین سرمایه روانشناختی پرستاران برابر با 18/80±112/55 و بیشترین میانگین سرمایه روانشناختی در بعد خودکارآمدی با میانگین 0/78±4/38 و کمترین در بعد خوش بینی 0/96±4/22 بود. میانگین رفتار مراقبتی پرستاران برابر با 32/05±201/23 و بیشترین میانگین رفتار مراقبتی در بعد دانش و مهارت حرفه ای با میانگین 0/88±5/07 و کمترین در بعد قائل شدن احترام برای دیگران با میانگین 0/83±4/52 بود. نتایج ضریب همبستگی پیرسون نشان داد رفتار مراقبتی با سرمایه روانشناختی و همه ابعاد آن (0/001>P) و بین سرمایه روانشناختی با رفتارمراقبتی و همه ابعاد آن همبستگی معنی داری وجود دارد (0/001>P). همچنین بین همه ابعاد سرمایه روانشناختی با همه ابعاد رفتار مراقبتی همبستگی مستقیم و معنی داری وجود داشت (0/001>P). نتایج نشان داد بین مدرک تحصیلی (0/007=P) و وضعیت اقتصادی (0/001=P) با سرمایه روانشناختی پرستاران ارتباط معنی دار آماری وجود داردو بین سن (0/004=P)، وضعیت تاهل (0/025=P) و مدرک تحصیلی (0/044=P) با رفتارهای مراقبتی پرستاران نیز ارتباط معنی دار آماری وجود دارد.

سرمایه روانشناختی با رفتار مراقبتی و ابعاد آن ارتباط داشت؛ بدین معنی که پرستاران دارای سرمایه روانشناختی بالا، رفتار مراقبتی مناسب تری ارائه دادند و همچنین جنبه بیانی، روانی مراقبت در پرستاران دارای سرمایه روانشناختی بالا بهتر از سایر پرستاران نشان داده شده است که نشان دهنده اهمیت توجه به سرمایه روانشناختی و ابعاد آن و تاثیر آن بر جنبه های انسانی مراقبت که لازم است مد نظر مدیران قرار بگیرد.

پرستاران به دلیل بار کاری بالا و محیط کاری پراسترس در معرض سطوح بالایی از فرسودگی شغلی هستند که می تواند کیفیت مراقبت های پرستاری را تحت تاثیر قرار دهد. مراقبت های پرستاری ازدست رفته به مراقبت هایی اطلاق می شود که به طور کامل یا جزئی فراموش شدند. این مطالعه با هدف تعیین ارتباط بین فرسودگی شغلی و مراقبت های پرستاری ازدست رفته در بیمارستان های منتخب دانشگاه علوم پزشکی تهران انجام شد.

در این مطالعه توصیفی تحلیلی، تعداد 194 نفر از پرستاران شاغل در بیمارستان های دانشگاه علوم پزشکی تهران با روش نمونه گیری در دسترس از بهمن سال 1402 تا فروردین سال 1403 مورد پژوهش قرار گرفتند. جهت گردآوری اطلاعات از پرسش نامه اطلاعات جمعیت شناختی، پرسش نامه فرسودگی شغلی ماسلاچ و پرسش نامه مراقبت های پرستاری ازدست رفته کالیش استفاده شد. تحلیل داده ها در نرم افزار SPSS نسخه 26 و با استفاده از آمار توصیفی (میانگین و انحراف معیار و درصد و فراوانی) و آمار تحلیلی (تی مستقل، ضریب همبستگی پیرسون، آنوا و تحلیل رگرسیون) انجام شد.

میانگین و انحراف معیار نمرات زیرمقیاس های فرسودگی شغلی شامل خستگی عاطفی، مسخ شخصیت و عدم موفقیت فردی به ترتیب 10/70±32/44، 4/14±18/76 و 7/10±29/91 بود. میانگین و انحراف معیار مراقبت های پرستاری ازدست رفته 2/67±35/78  به دست آمد. نتایج نشان داد بین زیرمقیاس های فرسودگی شغلی و متغیرهای جمعیت شناختی ارتباط معنی داری وجود ندارد (0/05P). بیشترین و کمترین میزان همبستگی به ترتیب مربوط به زیرمقیاس های خستگی عاطفی (001/0>P، 608/0=r) و مسخ شخصیت (r=0/608 ,0/001>P) بود. نتایج تحلیل رگرسیون نشان داد زیرمقیاس های خستگی عاطفی (0/62=β)، مسخ شخصیت (0/30=β) و عدم موفقیت فردی (0/34=β)، پیش بینی کننده های مثبت و معنی دار مراقبت های پرستاری ازدست رفته هستند (0/001>P).

در این مطالعه ارتباط مستقیم و معنی داری بین مراقبت های پرستاری ازدست رفته و فرسودگی شغلی مشاهده شد. به مدیران پرستاری توصیه می شود جهت کاهش مراقبت های پرستاری ازدست رفته، پیشگیری و کاهش فرسودگی شغلی پرستاران را در اولویت برنامه های خود قرار دهند.

ایست قلبی ناگهانی یکی از علل اصلی مرگ ومیر و یک مشکل مهم مراقبت های بهداشتی است و کسب و به روز ماندن با آخرین دستورالعمل های احیای قلبی ریوی از مهم ترین معیارهای شایستگی است. باتوجه به اهمیت این موضوع، پژوهش حاضر باهدف دانش، نگرش و عملکرد پرستاران و پرسنل اورژانس پیش بیمارستانی بیمارستان های دانشگاه علوم پزشکی اردبیل از آخرین دستورالعمل (2020) احیای قلبی ریوی انجام شده است.

در این مطالعه توصیفی، تعداد 360 نفر از پرستاران و پرسنل فوریت های پزشکی به روش نمونه گیری تصادفی وارد مطالعه شدند. جمع آوری داده ها با استفاده از پرسش نامه ای که شامل مشخصات جمعیت شناختی شرکت کنندگان و سوالات مربوط به حیطه دانش، نگرش و عملکرد بود انجام شد. برای تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS نسخه 26 و آزمون های آمار توصیفی، ضریب همبستگی پیرسون، آنووا و آزمون تی تست مستقل استفاده شد.

در پژوهش حاضر 176 نفر زن (48/9) و 184 نفر مرد (51/1) شرکت کردند. میانگین کل سطح دانش 4/07±15/42، سطح نگرش 8/73±45/75 و سطح عملکرد 16/65±95/18 به دست آمد؛ اختلاف معنی داری بین میانگین حیطه های دانش، نگرش و عملکرد براساس جنسیت مشاهده شد که میانگین در گروه آقایان بیشتر از خانم ها بود (0/05<p).

در پژوهش حاضر حیطه دانش پرسنل بهداشتی نسبت به آخرین دستورالعمل احیای قلبی ریوی به میزان قابل توجهی نیازمند توجه بود، به طوری که به روزرسانی و آموزش مداوم این تغییرات الزامی است. همچنین میانگین سطح دانش آقایان بیشتر از خانم ها بود که توجه ویژه به آموزش و ارتقا سطح دانش خانم ها را می طلبد.

بیماران زندانی بستری در بیمارستان معمولا در طول مدت درمان خود در مراکز پزشکی برای جلوگیری از فرار یا آسیب رساندن به دیگران و آسیب به خود با دستبند تحت حفاظت قرار می گیرند. علی رغم اطلاعات کمی که درمورد مزایای دستبند زدن به متهمان بستری در بیمارستان وجود دارد، درمقابل اطلاعات قابل توجهی درمورد آسیب جسمانی آن ها به بیمار وجود دارد. در پرونده ای مشاهده شد که یکی از مددجویان از ملحفه ای که زیر دستبند بسته شده بود برای اقدام به خودکشی استفاده کرد که پرسنل فورا مداخله کردند و مددجو را به مرکز درمان اختصاصی جسمی انتقال دادند. باتوجه به اهمیت موضوع و کرامت دریافت کنندگان خدمت به خصوص در گروه های آسیب پذیر، دفتر بهبود کیفیت و کمیته ایمنی بیمار در بیمارستان روانپزشکی ایران بررسی این مهم را در دستور کار قرار داد.

این مطالعه از نوع گزارشی موردی است. دفتر بهبود کیفیت مرکز روانپزشکی ایران ایده استفاده از محافظ دستبند زندانیان را در سال 1398 اجرا کرد. این محافظ بر روی دست یا پا و زیر دستبند فلزی قرار می گیرد و از آسیب های احتمالی پیشگیری می کند. پژوهشگر با استفاده از آمارهای مربوط به ایمنی و اعتباربخشی در دفتر بهبود کیفیت از سال 1391 تا 1401 شامل آمار بستری زندانیان، نتایج کمیته های ریشه یابی خطا به روش شماره اولویت ریسک، تحلیل فرم های حادثه، اقلام مصرفی استفاده شده به دنبال آسیب توسط دستبند در طی بستری به تجزیه وتحلیل داده ها قبل و بعد از اجرا کردن ایده محافظ دستبند زندانیان در مرکز روانپزشکی ایران پرداخت.

نتایج ارزیابی درونی داده نشان داد اجرای طرح به کاهش اقلام مصرفی در بیمارستان و شاخص های مربوط به ایمنی و خطا در زندانیان بستری منجر شده است.

باتوجه به یافته های پژوهش، هرچند استفاده از محافظ دستبند در نگاه اول بسیار ساده به نظر برسد اما تاثیر بسزایی بر کاهش آمارهای مربوط به آسیب در مرکز روانپزشکی ایران داشته است.