مجله پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تبریز
سال بیست و چهارم شماره 3 (پیاپی 55، پائیز1381)

لرز عارضه ای است که معمولا با داروهای استنشاقی بخصوص هالوتان در دوره بیداری از بیهوشی عمومی مشاهده می شود. لرز شدید بعد از عمل در طی بیداری از بیهوشی سبب افزایش مصرف اکسیژن به میزان 5 تا 10 برابر شده و همزمان کار قلب نیز افزایش می یابد. لرز موجب افزایش فشار مغز و چشم شده و درد محل عمل جراحی را به علت ایجاد کشش روی خطوط بخیه افزایش می دهد. هدف از این مطالعه معرفی یک روش دارویی است که بتواند بدون داشتن اثرات نامطلوب در روند بیداری از بیهوشی و ایجاد عوارض، لرز را کنترل و یا متوقف سازد.
در این مطالعه کاربردی و دوسرکور که در مرکز آموزشی درمانی بیمارستان نیکوکاری انجام شد، اثرات دکساپرام در کنترل لرز، در مرحله بیداری از بیهوشی عمومی مورد بررسی قرار گرفت. 50 بیمار با وضعیت فیزیکی I وII، تقسیم بندی مربوط به انجمن متخصصان بیهوشی آمریکا که تحت اعمال جراحی متفاوت با بیهوشی عمومی بودند، به طور تصادفی انتخاب شده و در دو گروه تحت بررسی قرار گرفتند. در این مطالعه مقدار 1 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن دکساپرام و حجم مساوی از داروی پلاسبو (محلول سالین نرمال) استفاده شد و با کمک پرسشنامه اطلاعات مربوط به بیماران حین لرز، بعد از تزریق داروی مورد مطالعه و بعد از برطرف شدن لرز گردآوری گردید. نتایج مطالعه با استفاده از روش آماری t-test تجزیه و تحلیل شد.
از 50 بیمار مورد مطالعه، 64 درصد مرد و 36 درصد زن بودند. میانگین سن بیماران 50 سال و میانگین وزن آنها 62 کیلوگرم بود. میانگین درجه حرارت زیربغل در ابتدای لرز در گروه دکساپرام و گروه پلاسبو به ترتیب 35.98 و 36.01 درجه سانتی گراد و میانگین مدت متوسط لرز در گروه دکساپرام 2.36 دقیقه و در گروه پلاسبو 34.10 دقیقه پس از تزریق گزارش گردید. در مورد زمان متوسط توقف لرز در دو گروه اختلاف معنی داری وجود داشت(p<0.005). لرز عارضه ای بشدت جدی و خطرناک است، چرا که مصرف اکسیژن را 100 درصد به علت فعالیت عضلانی شدید افزایش می دهد. لرز همواره تجویز بیشتر اکسیژن را می طلبد و در کلیه بیماران بخصوص با بیماری زمینه ای تداوم آن موجب به هم خوردن وضعیت اسید باز و همودینامیک می گردد. لرز عارضه ای است که اگر درمان شود، بسیاری از مشکلات مربوط به بیداری از بیهوشی را از بین می برد و موجب می شود بیمار به صورت کاملا آرام دوره بیداری از بیهوشی را سپری سازد.

ویروس سین سیتیال تنفسی (Respiratory Syncytial Virus; RSV) یکی از مهمترین عوامل پاتوژن عفونتهای تنفسی ناحیه تحتانی در نوزادان و کودکان است که با افزایش سن از میزان شیوع و شدت بیماری کاسته می شود ولی برخی از پارامترهای اپیدمیولوژیکی می تواند در شدت بیماری موثر بوده و حتی ممکن است سبب افزایش مورتالیته در بیماران شود. با توجه به شیوع اپید می های ناشی از این ویروس در فصل سرما، شناخت صحیح این ویروس می تواند از مصرف بی مورد آنتی بیوتیکها جلوگیری نماید.
به منظور مطالعه عفونتهای تنفسی ناشی از ویروس RSV در کودکان، تعداد 252 کودک بیمار مبتلا به عفونت مجاری تنفسی فوقانی و تحتانی با محدوده سنی 1 تا 28 ماهه به عنوان گروه بیمار مورد مطالعه قرار گرفتند. تعداد 152 کودک با شرایط مشابه با گروه بیماران و بدون علایم تنفسی به عنوان گروه کنترل انتخاب شده و از نظر آنتی ژن ویروس RSV با روش ایمنوفلورسانس Immunoflourescence مورد بررسی قرار گرفتند.
نتایج بررسی نشان داد که 62 مورد (%24.6) از گروه بیمار و فقط 1 مورد (%0.65) از گروه کنترل از نظر آنتی ژن ویروس RSV مثبت بودند و آنالیز آماری اختلاف معنی داری را بین دو گروه نشان داد (p<0.05). میزان درصد بالای عفونت در ماه دی و در گروه سنی 6-1 ماهه مشاهده شد. در بررسی علایم بالینی بیماران، سندرمهای تنفسی تحتانی بخصوص پنمونی (31%) و برونشیولیت (55%) مشاهده شد. همچنین خس خس سینه (41%) سیانوز (46%) و علایم پوستی شبیه حساسیت (%8) و کونژنکتیویت به میزان (%9) مشاهده گردید. آنالیز آماری در مورد پارامترهای وضعیت اقتصادی، اجتماعی و میزان تحصیلات، اختلاف معنی داری را از نظر درصد بیماری بین دو گروه نشان نداد.
ویروس RSV از پاتوژنهای مهم تنفسی دوران کودکی بوده و دارای طیف وسیعی از سندرمهای مختلف است. این سندرمها می تواند با پارامترهای مختلف در ارتباط باشد. علی رغم تنوع در پارامترهای اپیدمیولوژیکی نتایج این بررسی چه از نظر درصد بیماری و چه از نظر نوع سندرمهای ایجاد شده با نتایج اغلب بررسی ها مطابقت دارد و همچنین اهمیت تشخیص سریع بیماری با روش IF در جلوگیری از درمان بی مورد از اهداف مهم این بررسی می باشد

کلامیدیاها همواره در عفونتهای انسانی از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده اند. معرفی دو گونه جدید C.pneumoniae وC.pecorum، توجهات بیشتری را به این دسته از میکروارگانیسمها معطوف نموده است. از آنجایی که این باکتری ها انگل اجباری داخل سلولی هستند، با روش های معمول در آزمایشگاه میکروب شناسی نمی توان به تشخیص آنها اقدام نمود. بر این اساس عمده توجهات به روش های تشخیص آنتی ژن و DNA اختصاصی ارگانیسم جلب شده است. در این بررسی نمونه های مشکوک به کلامیدیا پنومونیه با روش فلورسنت آنتی بادی و تکنیک PCR مورد آزمایش قرار گرفته و نتایج به دست آمده مورد مقایسه واقع شده است.
در روش فلورسنت آنتی بادی از منوکلونال آنتی بادی اختصاصی کلامیدیا پنومونیه "A3" و ایمونوگلوبولین آنتی ماوس که با فلورسین ایزوتیوسیانات نشانه گذاری شده بود، استفاده به عمل آمد. جهت انجام PCR با به کارگیری پرایمرهای CpnB2 و CpnA برای تکثیر قطعه ای از ژن MOMP به طول 572 جفت باز استفاده گردید. دو روش ابتدا با سویه های N16, IOL-207 و VR1310 که در آزمایشگاه کشت داده شده بودند، اپتیمایز گردیدند. به منظور ارزیابی میزان حساسیت دو تکنیک از 106 سواب تنفسی که از 30 بیمار HIV مثبت تهیه شده بودند، استفاده گردید.
بررسی هر دو روش با سویه های آزمایشگاهی تعیین نمود که میزان حساسیت دو تکنیک با نمونه های تکثیر شده در آزمایشگاه برایPCR، تعداد 10 کپی کروموزومDNA و برای فلورسنت آنتی بادی ifu 10 می باشد. بررسی نمونه های کلینیکی با دو روش، روشن ساخت که از مجموع نمونه های مورد آزمایش، 39 مورد با PCR و 42 نمونه با فلورسنت آنتی بادی مثبت گشتند.
نتایج حاصل از این مطالعه موید این نکته می باشد که هر دو روش از حساسیت تقریبا یکسان در تعیین ارگانیسم در نمونه های مشکوک برخوردار می باشند، اما به کار گیری PCR برای کار در آزمایشگاه هایی که با نمونه های فراوان سروکار دارند، مناسب تر بوده و به کار گیری فلورسنت آنتی بادی با وجود حساسیت مطلوب آن، نیازمند به دقت و صرف وقت بیشتری می باشد.

استفاده از ترکیبات آنتی بیوتیک سیستمیک و موضعی در درمان آکنه ولگاریس التهابی از مدتها قبل متداول می باشد ولی با توجه به کاربرد گسترده این مواد و وجود میکروارگانیسمهای پاتوژن و مقاوم، لزوم استفاده از ترکیبات غیرآنتی میکروبیال که بتوانند در درمان آکنه ولگاریس موثر باشند، بیش از پیش احساس می شود.ژل نیکوتینامید خاصیت ضدالتهابی قوی دارد در حالی که ریسک ایجاد ارگانیسمهای مقاوم نیز موجود نیست.
در این مطالعه که به صورت کارآزمایی بالینی دو سو کور انجام شد، کارایی ژل نیکوتینامید%4 با ژل کلیندامایسین %1 در مصرف موضعی برای درمان بیماران مبتلا به آکنه ولگاریس التهابی مورد مقایسه قرار گرفت. در این بررسی 80 بیمار مبتلا به آکنه ولگاریس التهابی که 30 نفر مرد و 50 زن بوده اند مورد مطالعه قرار گرفتند. اکثر بیماران در گروه سنی 20 16 سال قرار داشتند. برای 40 نفر از بیماران درمان با ژل نیکوتینامید 4% و برای 40 نفر دیگر درمان با ژل کلیندامایسین%1 شروع شد که روزی 2 بار مصرف کردند. میزان پاسخ دهی به درمان توسط پزشکی که از ماهیت داروها اطلاعی نداشته و داروها فقط با نامهای B, A مشخص بوده است، مورد بررسی قرار گرفت.
در شروع درمان میانگین شدت ضایعات آکنه در گروهی که تحت درمان با ژل کلیندامایسین بودند، 1.45 ± 5.75 بوده و در گروهی که تحت درمان با ژل نیکوتینامید بودند، میانگین شدت ضایعات 1.19 ± 6.1 بود. پس از 4 هفته درمان، میانگین شدت ضایعات در گروهی که تحت درمان با ژل کلیندامایسین بودند به 3.4 و در گروه دوم به4.05 تقلیل یافت. پس از 8 هفته درمان، میانگین شدت آکنه در بیمارانی که با ژل کلیندامایسین درمان شدند به 2.05 ± 1.72 و در گروه دوم که تحت درمان با ژل نیکوتینامید بودند، میانگین شدت آکنه به 1.39 ± 2.05 رسید، درحالی که P=1 بود. پس اختلاف معنی داری پس از 8 هفته درمان بیماران با این دو ترکیب وجود نداشته و هر دو درمان موثر بوده اند. هر دو درمان کاهش قابل توجهی در تعداد پاپول و پوستول نشان دادند.
با توجه به نتایج به دست آمده ژل نیکوتینامید می تواند دردرمان بیماران مبتلا به آکنه ولگاریس التهابی مورد استفاده قرار گیرد، بخصوص که امکان ایجاد میکروارگانیسمهای مقاوم نیز در این مورد، وجود ندارد.

وضعیت تغذیه ای مادر قبل و در طی بارداری، سلامت خود و جنین را تحت تاثیر قرار می دهد. هدف مطالعه حاضر، بررسی وضعیت افزایش وزن بارداری، وزن هنگام تولد نوزاد و برخی عوامل موثر بر آنها در مادران باردار تحت پوشش خانه های بهداشت و مراکز بهداشتی، درمانی شهرستان مرند بود.
در این مطالعه توصیفی - تحلیلی و دراز مدت، 91 زن باردار واجد شرایط با روش مصاحبه و اندازه گیری های تن سنجی مورد بررسی قرار گرفتند.
بر اساس یافته ها میانگین افزایش وزن بارداری و وزن هنگام تولد نوزاد به ترتیب 2.99 ± 8.12 کیلوگرم و 46 ± 3350 گرم تعیین گردید. 12.1% مادران در قبل از بارداری لاغر (BMI<19.8) و %73.63 دارای افزایش وزن ناکافی در طی بارداری بودند. همبستگی منفی معنی داری بین میزان افزایش وزن بارداری و سن مادر مشاهده گردید (r= -0.31 و P<0.002). وزن هنگام تولد نوزاد با وزن و BMI پیش از بارداری مادر و جنس نوزاد (پسر) همبستگی مثبت معنی دار داشت (به ترتیب r=0.39 و P<0.0001 و r=0.35 و P<0.001 و r=0.23 وP<0.0002) بر اساس آنالیز رگرسیون گام به گام، وزن پیش از بارداری مادر مهمترین متغیر مستقل مرتبط با وزن هنگام تولد نوزاد بود. (P<0.0002) یافته های این مطالعه اهمیت اثر وزن پیش از بارداری مادر را بر وزن هنگام تولد نوزاد نشان می دهند، لذا بر مداخله های تغذیه ای تاکید می گردد که علاوه بر دوران بارداری، وضع تغذیه مادران را در قبل از بارداری بهبود دهند.

هماچوری یکی از علایم شایع دستگاه ادراری بوده و از یافته های مهم تعدادی از بیماری های شایع و خطرناک کودکان می باشد.
برای بررسی علل هماچوری طی سه سال 100 کودک که به علت هماچوری در مرکز پزشکی کودکان تبریز بستری شده بودند، تحت مطالعه گذشته نگر قرار گرفتند. با توجه به یافته های کلینیکی و پاراکلینیکی موجود در پرونده ها علل هماچوری مشخص گردید.
بعد از تغییر رنگ ادرار، ادم شایعترین علامت بیماران بود. از نظر جنسی تفاوت معنی داری بین جنس مذکر و مونث مشاهده نگردید (p=0.838) و80 درصد موارد را به ترتیب سه بیماری گلومرولونفریت استرپتوککی (Poststreptoccocal Glumerulonephritis) PSGN، عفونت ادراری و سندروم نفروتیک تشکیل می داد. بیشترین موارد مربوط به گلومرولونفریت بود که در 37 درصد دیده شد. شایعترین گروه سنی، 12-6 ساله ها بودند. نوع هماچوری (میکروسکوپی - ماکروسکوپی) در تشخیص و پیش آگهی اهمیت چندانی نداشت.
در کودکان مبتلا به هماچوری وجود سابقه گلو درد، اندازه گیری فشارخون، لمس دقیق شکم و درخواست آزمایشهای لازم و کافی جهت مشخص کردن علت ضروری است تا درمان مناسب انجام گیرد.

در حدود 10-5 درصد تومورهای مغزی دچار خونریزی می شوند. خونریزی داخل تومور مغزی در متاستازهای مغزی شایعتر است. مهمترین نمای بالینی، افزایش حاد فشار داخل جمجمه و بهترین روش تشخیص سی تی اسکن و MRI مغزی است.
کلیه بیماران بستری شده پس از اخذ شرح حال و آزمایشهای روتین از نظر اختلالات انعقادی، توسط سی تی اسکن مغز با برشهای اگزیال و در مواردی کرونال مورد بررسی قرار گرفتند. از بین 642 مورد تومور مغزی بستری شده در طی پنج سال، 29 مورد خونریزی داخل تومور مغزی وجود داشت که شایعترین پاتولوژی، گلیوبلاستوم مولتی فورم و شایعترین علامت بالینی سردرد حاد بود. در دهه های پنجم و ششم عمر، خونریزی داخل تومور از درصد بیشتری برخوردار بود.
افزایش ناگهانی فشار داخل جمجمه در بیمارانی که برای اولین بار مراجعه می کنند یا در بیمارانی که تومور مغزی شناخته شده دارند یا قبلا تحت عمل جراحی تومور مغزی قرار گرفته اند و یا تحت پرتو درمانی به علت تومور مغزی هستند، خونریزی داخل تومور مغزی را به عنوان یکی از تشخیصهای افتراقی مهم مطرح می نماید.

عوارض ناشی از اعتیاد به مواد افیونی، بدون شک از جمله بزرگترین مشکلات جوامع بشری در عصر حاضر است و هر سال مقادیر هنگفتی از سرمایه های مادی و معنوی ملل گیتی را به رغم نیازهای شدید اقتصادی به خود اختصاص می دهد. با توجه به اهمیت مساله و توجه به اینکه بسیاری از معتادان یک تشخیص روانپزشکی توام دیگر دارند که در گرایش آنها به اعتیاد، تداوم و عود اعتیاد در آنها نقشی بسزا دارد لذا توجه به آن و تشخیص و درمان به موقع اختلال روانی توام در درمان و پیش آگهی اعتیاد اهمیت فراوانی دارد. این مطالعه در مورد بررسی بیماری های روانی توام با اعتیاد در معتادان مراجعه کننده به مرکز خود معرف بهزیستی تبریز انجام شد.
دویست نفر از معتادانی که به مرکز خود معرف بهزیستی تبریز مراجعه کرده بودند، انتخاب شدند و مصاحبه و معاینه روانپزشکی بر اساس ملاک DSM-IV انجام شد. همچنین پرسشنامه ای که خصوصیات دموگرافیک را می سنجید، تنظیم و در مورد معتادان مراجعه کننده تکمیل گردید.
نتایج به دست آمده نشان داد که بیشترین مراجعه کنندگان از گروه سنی 34-25 سال بودند. بیشترین ماده مصرفی معتادان را تریاک 80 درصد تشکیل می داد. یافته های به دست آمده از این مطالعه نشان داد که 90 درصد معتادان علاوه بر مشکل وابستگی به مواد، یک یا چند اختلال روانپزشکی همراه با اعتیاد داشتند که شایعترین آنها درمحور یک، دیس تایمی (یا افسردگی خفیف) 67 درصد و اختلال اضطرابی 36درصد و در محور دو اختلال شخصیت ضد اجتماعی 41 درصد بود.
وجود پسیکوپاتولوژی در معتادان شایع است که در اتیولوژی، سیر و درمان اعتیاد نقش عمده ای دارد.

اوتیت میانی مزمن از جمله بیماری های پر عارضه و تهدید کننده سیستم شنوایی و تعادلی می باشد که لازم است عمل جراحی شود و نتایج تاثیر جراحی را در کنترل عفونت مزمن گوش میانی در چهارصد مورد عمل تمپانوماستوئیدکتومی که با بررسی 4 نکته وجود و یا عدم اتوره، گرانولاسیون و کلستئاتوم انجام گرفت.
بررسی به صورت گذشته نگر با 400 بیمار که از این تعداد 210 مورد جراحی برای اوتیت میانی مزمن فعال با کلستئاتوم و 190 مورد برای اوتیت میانی مزمن فعال با گرانولاسیون بدون کلستئاتوم انجام گردید که در %90 عمل جراحی اولیه و در %10 عمل جراحی رویزیون انجام شد. حداقل پیگیری 12 ماه برای تمام موارد و متوسط پیگیری 30 ماه بوده است.
کنترل مناسب عفونت یعنی گوش خشک در 364 بیمار (%91) از چهارصد مورد بیمار انجام گرفت. در 36 بیمار (9%) عفونت و اتوره ادامه داشت که در 16 مورد با آنتی بیوتیک موضعی و سیستمیک عفونت کنترل شد که در نهایت از 400 بیمار در 380 بیمار (95%) گوش خشک بدون اتوره و عفونت بودند.
با وجود اینکه نتایج جراحی، بیشتر به معیارهای تشخیصی و گرانولاسیون بستگی دارد ولی فاکتورهایی مثل: ((آیا جراحی اولیه بوده یا عمل مجدد)) روش عمل کانال wall up بوده یا کانال wall down و همچنین وسعت گسترش بیماری، در نتیجه و سرانجام بیماری هیچ گونه تاثیری نداشتند. نتایج مطالعه نشان می دهد که اوتیت میانی مزمن با گرانولاسیون، مشکلتر از اوتیت میانی مزمن با کلستئاتوم کنترل می شود.

این بررسی بر روی 207 بیمار مراجعه کننده به بخش آنژیوگرافی مرکز پزشکی امام خمینی (ره) انجام شده است، این بیماران برای آنژیوگرافی آئورت شکمی، شریانهای لگنی و اندامهای ایینی معرفی شده اند. هدف بررسی ضایعات آترواسکلروز روی این شریانها بوده در ضمن سایر عواملی که در این شریانها تنگی ایجاد می نمایند، نیز مطالعه شده است.
پس از بررسی سوابق بیمار از نظر بیماری های قلبی، ریوی،... و دادن آمادگی های لازم آنژیوگرافی انجام گرفته است. به طور خلاصه پونکسیون از طریق شریان فمورال مشترک انجام می گیرد. وسایل لازم: برانول، گایدوایر، دسیله شریانی، کاتتر و محلول حاجب به اشعه X است. اگر بررسی آئورت شکمی مدنظر است کاتتر در داخل این شریان قرار گرفته، ماده حاجب تزریق شده و رادیو گرافی انجام می شود. اگر مطالعه شریانهای اندام تحتانی مدنظر است تزریق از طریق شریان فمورال مشترک انجام شده و رادیو گرافی از ران تا انگشتان پا به عمل می آید.
از207 بیمار مراجعه کننده به بخش آنژیوگرافی مبتلایان به آترواسکلروز بدون سایر بیماری های کمک کننده 129 نفر می باشند، بیمارانی که آتروسکلروز همراه با بیماری دیابت داشته اند 12 نفر بودند که دیابت آنان درمان نشده یا ناقص درمان شده بود.
در این بررسی بیماران مبتلا به بورگر، میلوم مولتیپل، سرمازدگی اندام و نیز بیمارانی که سابقه اعمال جراحی در لگن و اندامها داشته اند مطالعه شده اند.
نتیجه اینکه اگر عوامل ایجاد کننده اترواسکلروز مثل بالا بودن کلسترول خون کنترل شده و از عوامل کمک کننده و تشدید کننده این بیماری مثل دیابت و مصرف دخانیات جلوگیری شود، تعداد مبتلایان به این بیماری کم شده و عوارض ناگوار آن کاهش می یابد.

با توجه به درمان موفقیت آمیز بدخیمی ها وافزایش طول عمر بیماران، توجه به عوارض طولانی مدت درمان، روز به روز اهمیت بیشتری می یابد. یکی از این عوارض، بروز بدخیمی های ثانویه است.
در این گزارش دو بیمار با سرطان پستان ولنفوم روده معرفی می گردند که به ترتیب یازده و هیجده ماه پس از شیمی درمانی با رژیم CAF سیکلوفسفامید، آدریامایسین و 5 فلوئواوراسیل) و CHOP (سیکلوفسفامید، آدریامایسین، وین کریستین و پردنیزولون) دچار ANLL (لوسمی حاد غیر لنفوسیتیک) شده اند. با توجه به اینکه مقدار دریافتی سیکلوفسفامید در بیماران 6 گرم بوده است و حداقل میزان آن جهت بروز لوسمی 20 گرم می باشد، بنابراین دخالت سایرعوامل از جمله اختلالات سیتوژنتیک در بروز لوسمی می تواند مطرح باشد.

در این گزارش بیماری 46 ساله، مونث با تشخیص آنوریسم پره کوآرکتاسیون معرفی می شود. در این بیمار، قبلا با تشخیص کیست هیداتیک ریه، قفسه سینه چپ باز و به دلیل مواجه شدن با توده ضرباندار، جهت بررسی بیشتر، قفسه سینه بسته شده بود. Computer Tomography Scan و آنژیوگرافی، آنوریسم دیستال قوس آئورت، بلافاصله قبل از کوآرکتاسیون را مشخص کرده بود. عمل جراحی با برش استرنوتومی میانی و Trap door در چهارمین فضای بین دنده ای قدامی چپ و با کمک ماشین قلب و ریه مصنوعی (Cardiopulmonary bypass) انجام گرفت. در حین جراحی آنوریسم ساکولر بزرگ پره کوآرکتاسیون همراه با باز بودن مجرای شریانی (Patent ductus arteriosus) کوچک و کوآرکتاسیون آئورت مشاهده گردید که به برداشتن آنوریسم، کوآرکتاسیون و بستن PDA اقدام شد. سپس قوس آئورت به آئورت نزولی با استفاده از تیوب گرافت داکرون شماره27 میلی متر به روش interposition ارتباط داده شد. بیمار با حال عمومی خوب بعد از یک هفته از بیمارستان مرخص شد.