نشریه علوم کشاورزی و منابع طبیعی
سال پانزدهم شماره 1 (پیاپی 63، فروردین و اردیبهشت 1387)

جهت بررسی و مقایسه کمیت و کیفیت زادآوری و توده های بلوط غرب (Quercus brantii) در سه طبقه ارتفاعی 1800، 2000 و 2200 متر از سطح دریا در منطقه جنگلی هیانان استان ایلام، اقدام به آماربرداری به روش پهنه بندی گردید. در هر طبقه ارتفاعی قطعات نمونه مستطیلی 20 آری به فواصل 100 متر جهت آماربرداری درختان و در مرکز هر قطعه نمونه یک میکروپلات مربعی 4 آری جهت آماربرداری تجدید حیات پیاده شد (5 پلات در هر پهنه). در داخل هر قطعه نمونه قطر برابر سینه، ارتفاع کل و ارتفاع تنه، قطر حداکثر و حداقل تاج تمام درختان، کیفیت درختان بلوط (تقارن تاج، پیچیدگی تنه، انحراف از حالت قائم تنه) و تنوع گونه ای درختی مورد بررسی قرار گرفت. در داخل هر میکروپلات تعداد نهال ها به تفکیک گونه شمارش و ثبت شد. سپس داده های کمی جمع آوری شده با استفاده از نمودارها تشریح گردید و با آزمون های تجزیه واریانس و چند دامنه دانکن در سطوح مختلف ارتفاعی از نظر آماری مقایسه گردید. نتایج نشان داد که جنگل مورد مطالعه ناهمسال بوده و بهترین توده از لحاظ تراکم، ساختار قطری و کیفیت درختان در طبقه ارتفاعی 1800 متر مستقر می باشد در حالی که از لحاظ ساختار ارتفاعی (ارتفاع متوسط)، توده های واقع در طبقه ارتفاعی 2000 متر وضعیت بهتری نسبت به دو رویشگاه دیگر دارند. بیشترین تراکم زادآوری در طبقه ارتفاعی 2000 متر و کمترین تراکم زادآوری در طبقه ارتفاعی 2200 متر می باشد. میانگین زادآوری در طبقه ارتفاعی 2000 متر با سایر طبقات ارتفاعی اختلاف معنی داری دارد. همچنین، بیشترین میزان استقرار زادآوری به ترتیب در سایه و پناه: الف- درختان و درختچه ها، ب- بوته ها و سنگ های بزرگ، و کمترین میزان استقرار زادآوری در فضای باز حتی با شیب ملایم اتفاق افتاده بود که بیانگر نیاز نهال های بلوط به سر پناه در مراحل اولیه رشد می باشد.

ظرفیت تبادل کاتیونی از ویژگی های شیمیایی مهم خاک می باشد، لیکن اندازه گیری آن دشوار، وقت گیر و پرهزینه است. از این رو می توان این پارامتر را از روی برخی خصوصیات فیزیکو- شیمیایی خاک برآورد نمود. در این تحقیق 20 نمونه خاک از مناطق اطراف شهرستان های مرودشت و فسا در استان فارس تهیه گردید و ظرفیت تبادل کاتیونی، درصد رس، درصد سیلت، درصد شن، سطح ویژه، درصد ماده آلی، جرم مخصوص ظاهری و جرم مخصوص حقیقی هر نمونه خاک اندازه گیری و میانگین هندسی قطر ذرات هر نمونه خاک محاسبه گردید. سپس از روابط همبستگی خطی و توانی برای برآوردظرفیت تبادل کاتیونی خاک استفاده شد. نتایج نشان داد که همبستگی خطی با درصد شن و همبستگی های توانی با میانگین هندسی قطر ذرات، درصد رس و درصد سیلت به ترتیب بهترین حالت های برآورد ظرفیت تبادل کاتیونی خاک می باشند. همچنین نتایج این تحقیق نشان داد که برآورد این پارامتر با استفاده از سطح ویژه، درصد ماده آلی، جرم مخصوص ظاهری و جرم مخصوص حقیقی برای برآورد ظرفیت تبادل کاتیونی خاک مناسب نمی باشد.

تاثیر چهار سطح کلرید سدیم بر غلظت عناصر پرمصرف در ریشه دانهال های پنج پایه مرکبات شامل بکرائی، ولکامریانا، نارنج، لیموشیرین و لیموآب به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در چهار تکرار در گلخانه مورد بررسی قرار گرفت. دانهال های یکساله پایه های مورد بررسی در گلدان های حاوی خاک آهکی (2/8pH=) کشت شد و آبیاری آنها با آب آبیاری حاوی غلظت های صفر، 20، 40 و 60 میلی مول در لیتر کلرید سدیم صورت گرفت. پس از اتمام مدت آزمایش، غلظت عناصر پرمصرف شامل ازت، فسفر، پتاسیم، کلسیم، منیزیم و سدیم در ریشه اندازه گیری شد. در تیمار شاهد، بین پایه های مورد آزمایش از نظر غلظت عناصر پرمصرف اختلاف معنی داری وجود داشت. شوری اثرات متفاوتی بر غلظت عناصر پرمصرف گذاشت. شوری منجر به افزایش غلظت نیتروژن در ریشه همه پایه ها به جز نارنج گردید. غلظت فسفر در ریشه همه پایه ها به جز لیموآب افزایش و غلظت پتاسیم در ریشه همه پایه ها به جز لیموشیرین کاهش یافت. غلظت منیزیم در ریشه همه پایه ها افزایش و غلظت کلسیم در ریشه همه پایه ها به جز ولکامریانا کاهش یافت. غلظت سدیم در ریشه همه پایه ها افزایش یافت ولی میزان افزایش در ریشه ولکامریانا و بکرایی بیشتر از سایر پایه ها بود.

آلبالو از جمله میوه های مهم مناطق معتدله است، که بیشتر مصرف آن در صنایع تبدیلی می باشد و مصرف تازه خوری سهم کمی را به خود اختصاص داده است. شرایط سخت نگهداری آن، از دلایل محدودیت مصرف تازه خوری آلبالو می باشد و تحقیقات در زمینه پس از برداشت آن بسیار کم صورت گرفته بنابراین این تحقیق با هدف افزایش عمر انبارداری آلبالو با استفاده از ترکیبات طبیعی (اسانس های میخک هندی و زیره سیاه با غلظت های 500 و 1000 قسمت در میلیون و به صورت تدخینی و عصاره هسته انگور با غلظت 500 و 1000 قسمت در میلیون)، دما (دمای 10 و 25 درجه سانتی گراد) و پوشش (وجود و عدم وجود پوشش) صورت گرفت. قبل از انبار فاکتورهایی مانند، وزن میوه ها، میزان مواد جامد محلول، pH و اسیدیته قابل تیتر اندازه گیری شد. در فواصل زمانی 48 ساعته عواملی مانند وزن میوه ها، خشکیدگی دم میوه، آلودگی قارچی و چروکیدگی سطح میوه بررسی گردید. همچنین در پایان آزمایش نیز میزان مواد جامد محلول، اسیدیته قابل تیتر و pH میوه ها اندازه گیری گردید. میوه ها در دمای معمولی تا 2 هفته و دمای سردخانه تا 3 هفته کیفیت خود را حفظ کردند. به طورکلی، نتایج نشان دهنده تاثیر مثبت دمای 10 نسبت به دمای 25 درجه سانتی گراد و پوشش دار بودن بسته نسبت به عدم پوشش می باشد. همچنین تاثیر تیمارهای مختلف بر صفات مورد نظر معنی دار گردید و اسانس میخک هندی و زیره سیاه با غلظت 500 قسمت در میلیون بهترین نتیجه را در اکثر عوامل مورد نظر داشتند، در روش تدخینی به علت بالا بودن غلظت اسانس به کار رفته (یک میلی لیتر در هر بسته) کاهش کیفیت میوه ها مشاهده شد.

هدف تحقیق حاضر برآورد اثر عامل محیطی مشترک مادری و تاثیر آن بر مؤلفه های کو(واریانس) و پارامترهای ژنتیکی صفات وزن تولد، وزن شیرگیری و وزن شش ماهگی بره های نژاد بلوچی در دو گله از ایستگاه عباس آباد مشهد می باشد. برای تجزیه و تحلیل رکوردهای وزن بدن در هر دو گله از دو مدل حیوانی بدون عامل محیطی مشترک مادری (مدل 1) و با عامل محیطی مشترک مادری (مدل 2) استفاده شد. نسبت واریانس عامل محیطی مشترک مادری به واریانس فنوتیپی (2t) برای صفات وزن تولد، وزن شیرگیری و وزن شش ماهگی به ترتیب 14/0، 068/0 و 099/0 در گله 1 و 246/0، 038/0 و 040/0 در گله 2 برآورد گردید. در نظر گرفتن 2t در مدل حیوان، وراثت پذیری مستقیم وزن تولد را در دو گله 1 و 2 به ترتیب 2/12 و 7/7 درصد کاهش داد اما بر وراثت پذیری مستقیم وزن شیرگیری و شش ماهگی تاثیر نداشت. تاثیر 2t بر وراثت پذیری مادری صفات مورد مطالعه نیز ناچیز بود. وجود عامل محیطی مشترک مادری در مدل حیوان، نسبت واریانس محیطی دائمی مادری به واریانس فنوتیپی (2c) و واریانس باقیمانده را کاهش داد. میزان کاهش واریانس باقیمانده صفات وزن تولد، وزن شیرگیری و وزن شش ماهگی به ترتیب 9/17، 8/6 و 7 درصد در گله 1 و 5/35، 3/9 و 4 درصد در گله 2 بود. پژوهش حاضر نشان داد که تاثیر عامل محیطی مشترک مادری بر پارامترهای ژنتیکی وزن تولد بیشتر از وزن شیرگیری و وزن شش ماهگی بوده و تاثیر این عامل بر وزن بدن بره ها بیشتر از عامل محیطی دائمی مادری می باشد. بنابراین، در نظر گرفتن عامل محیطی مشترک مادری در مدل حیوان برای صفات وزن بدن به ویژه در سنین پایین توصیه می شود.

آزمایشی به منظور تعیین بهترین سطح استفاده از باقلای با و بدون آنزیم در جیره غذایی جوجه های گوشتی به مدت 42 روز انجام گرفت. در این تحقیق از 480 قطعه جوجه خروس گوشتی سویه تجاری راس 308 استفاده شد و عملکرد آنها به صورت طرح کاملا تصادفی تجزیه واریانس شد. در مجموع 6 تیمار وجود داشت که به هر تیمار 4 تکرار 20 قطعه جوجه ای اختصاص داده شد. تیمارهای مورد بررسی شامل سطوح صفر، 10 و 20 درصد باقلای با و بدون آنزیم بود. کل دوره آزمایش شامل دو دوره آغازین (21-0 روزگی) و رشد (42-22 روزگی) بود. جیره های غذایی در دوره پرورشی به لحاظ انرژی قابل سوخت و ساز و پروتئین یکسان و حاوی حداقل مقادیر موادمغذی توصیه شده توسط انجمن ملی تحقیقات (1994) بودند. نتایج آزمایش نشان داد که سطح 20 درصد دانه باقلا با آنزیم سبب افزایش وزن جوجه ها در 42 روزگی گردید، هرچند جوجه هایی که از جیره حاوی 05/0 درصد آنزیم استفاده نموده بودند از کاهش وزن معنی داری در پایان دوره برخوردار شدند (05/0>P). در دیگر تیمارها تاثیر معنی داری در افزایش وزن جوجه ها در کل دوره مشاهده نشد. بیشترین سطح خوراک مصرفی و پروتئین مصرفی در کل دوره متعلق به تیمار شاهد و تیمارهای20 درصد باقلا با و بدون آنزیم و کمترین سطح مربوط به تیمار 05/0 درصد آنزیم بود (05/0>P). افزودن آنزیم به جیره های حاوی باقلا به طور غیر معنی داری باعث بهبود ضریب تبدیل غذایی در کل دوره گردید، هرچند اختلاف معنی داری در نسبت راندمان پروتئین مصرفی و درصد اجزای لاشه قابل طبخ در کلیه تیمارها مشاهده نشد ولی جیره هایی که حاوی آنزیم بودند به طور غیرمعنی داری باعث کاهش درصد چربی حفره بطنی، درصد کبد و صفرا و همچنین درصد پانکراس شدند.

به منظور مطالعه اثرات سطوح مختلف نمک های کلسیمی اسیدچرب زنجیربلند (چربی عبوری) و جایگزینی کنجاله کلزا به جای کنجاله پنبه دانه بر روی قابلیت هضم خوراک و فراسنجه های خونی گاوهای شیری نژاد هلشتاین، آزمایشی به صورت فاکتوریل (2×2) در قالب طرح چرخشی متوازن شامل چهار جیره غذایی، چهار دوره آزمایشی 21 روزه و 8 راس گاو شیرده سه شکم زایش، در مرحله بعد از زایش (3±14 روز پس از زایش) انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل دو نوع کنجاله پروتئینی پنبه دانه و کلزا به میزان 15 درصد ماده خشک جیره با دو سطح 3 و 6 درصد مکمل چربی عبوری براساس ماده خشک جیره های آزمایشی بودند. نتایج آزمایش نشان داد که اثرات متقابلی بین مکمل چربی عبوری با هر دو منبع پروتئینی کنجاله کلزا و پنبه دانه وجود ندارد. غلظت کلسیم، تری گلیسیرید و گلوکز سرم خون گاوهای تغذیه شده با کنجاله کلزا اختلاف معنی داری با کنجاله پنبه دانه نداشت (05/0P>)، اما غلظت ازت اوره ای سرم خون با تغذیه کنجاله کلزا از 23/16 به 30/18 میلی گرم در دسی لیتر رسید و افزایش معنی داری را نشان داد (05/0P<). قابلیت هضم ماده خشک، پروتئین خام، چربی خام جیره مصرفی با تغذیه کنجاله کلزا تغییری نکرد (05/0P>)، اما قابلیت هضم دیواره سلولی عاری از همی سلولز (ADF) از 76/50 به 96/32 درصد رسید و به طور معنی داری کاهش یافت (05/0P<). میانگین غلظت کلسیم، اوره، تری گلیسیرید، گلوکز سرم خون گاوهای آزمایشی و میانگین قابلیت هضم ظاهری ماده خشک خوراک با تغذیه مکمل چربی عبوری به میزان 6 درصد ماده خشک جیره، تغییری نکرد (05/0P>). اما قابلیت هضم ADF، پروتئین خام و چربی خام جیره با تغذیه سطح 6 درصد مکمل چربی عبوری به طور معنی داری کاهش یافت (05/0P<). به طورکلی با توجه به داده های آزمایش می توان نتیجه گرفت که جایگزینی کنجاله پنبه دانه با کنجاله کلزا همراه با گنجاندن 3 درصد مکمل چربی عبوری در جیره گاوهای شیری نژاد هلشتاین می تواند از نظر علمی و اقتصادی مطلوب باشد

بیماری برق زدگی که عامل آن Ascochyta rabiei (Pass) Labrousse است از بیماری های ویران گر مزارع نخود (Cicer arietinum L.) می باشد. در این مطالعه 56 جدایه A. rabiei جمع آوری شده از استان های کرمانشاه، لرستان، کردستان، آذربایجان شرقی، آذربایجان غربی و همدان مورد استفاده قرار گرفت. استخراج DNA به روش CTAB از میسلیوم های قارچ انجام شد. پلی مورفیسم DNA در این جدایه ها با استفاده از 12پرایمر تصادفی بررسی شد. آنالیز خوشه ایمحصولات PCR چهار پرایمرAr173،ArPU1، Ar08 2 و Ar171به روش UPGMA انجام شد. نتایج نشان داد این جدایه ها در آنالیزخوشه ایبخاطر داشتن الگوی پلی مورفیسمی متفاوت DNA در 7 گروه با سطح تشابه 75 درصد قرار گرفتند. پیشنهاد می گردد اگر پلی مورفیسم باندی جدایه ها با استفاده از مهاجرت باندهای مارکری استاندارد شود، RAPD نه تنها قادر به تفکیک جدایه های A. rabiei به گروه های مختلف است بلکه تکنیکی مؤثر، سریع و قابل حصول برای مطالعه تنوع ژنتیکی بین جدایه های قارچ می باشد. همچنین استاندارد نمودن باندهای پلی مورفیک در تکنیک های مشابه مولکولی می تواند مورد استفاده قرار گیرد.

اثر غنی سازی آرد ستاره با آهن، اسید فولیک، روی و کلسیم بر خواص شیمیایی (گلوتن خشک، گلوتن مرطوب، شاخص گلوتن، پروتئین و عدد زلنی)، حسی (شکل ظاهری، سطح زیرین، سطح رویی، پوکی، قابلیت جویدن، نرمی، بو و طعم) و ماندگاری (با ارزیابی بیاتی نان بعد از 24، 48 و 72 ساعت نگهداری در دمای محیط) نان بربری بررسی و با شاهد مقایسه شد. تیمارها عبارت بودند از: آرد شاهد (آرد ستاره بدون هیچ گونه افزودنی) و تیمارها که شامل آردهای حاوی نسبت های متفاوتی از آهن، اسیدفولیک، روی و کلسیم بودند. نتایج نشان داد که در خواص شیمیایی، گلوتن خشک، گلوتن مرطوب و پروتئین اختلاف معنی داری بین نان شاهد و تیمارهای غنی شده وجود ندارد. شاخص گلوتن در تیمارهای کم و متوسط مقدار افزایش معنی داری نسبت به شاهد داشته و در نمونه پر مقدار نسبت به شاهد و نمونه های غنی شده کاهش معنی دار یافته است. عدد زلنی در نمونه شاهد و تیمارهای غنی شده کم و متوسط مقدار تفاوت معنی داری نداشته است، اما در تیمار پرمقدار افت معنی داری در سطح 5 درصد نسبت به سه تیمار دیگر نشان داده است. نتایج ارزیابی خواص حسی نان های بربری نشان می دهند که تفاوت معنی داری در بین تیمارهای غنی شده با شاهد وجود ندارد. نتایج ارزیابی ماندگاری نشان داد، بعد از 24 و 48 ساعت، بیاتی در تمام تیمارهای غنی شده نسبت به شاهد بهبود داشته اند اما بعد از 72 ساعت، تمام نمونه ها از نظر بیاتی یکسان بوده اند.

آفلاتوکسین ها متابولیت ثانویه سمی، که به وسیله Aspergillus flavus و برخی دیگر از کپک ها در مواد غذایی از جمله بادام زمینی تولید می شوند. این ترکیبات دارای خاصیت سرطان زایی و جهش زایی بوده و موجب ضعف در سیستم ایمنی و تشکیل جنین ناقص در انسان و حیوانات می گردد. در این تحقیق تعداد 156 نمونه از بادام زمینی های جمع آوری شده از بازار استان های شمالی کشور (گیلان، مازندران و گلستان) با استفاده از روش ELISA از نظر مقدار آفلاتوکسین B1 (میکروگرم/کیلوگرم) و نیز با روش قرار دادن دانه ها در پلیت های دارای صفحات کاغذی مرطوب میزان حضور کپکA. flavus مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که به طور متوسط 23/58، 67/46 و 9/36 درصد از نمونه های بادام زمینی به ترتیب مربوط به استان های گلستان، مازندران و گیلان، با آلودگی بین 8 و 100 درصد، آلوده به کپک A. flavus است. تنها یک مورد از نمونه ها دارای (491 میکروگرم/کیلوگرم) آفلاتوکسین بوده است اما مقدار آن در مابقی نمونه ها در دامنه قابل قبول سم آفلاتوکسین (5 میکروگرم/کیلوگرم) قرار داشته است. علاوه بر این آنالیزهای آماری نشان داد مقدار آلودگی به آفلاتوکسین در بین نمونه های برداشت شده از استان های شمالی دارای اختلاف معنی داری نیست (05/0

کلیدواژگان: آفلاتوکسین، aspergillus flavus، بادام زمینی، elisa، استان های شمالی ایران

کشت کدوئیان از جمله کدو، خربزه، طالبی، هندوانه و خیار در ایران از اهمیت خاصی برخوردار می باشد. ویروس ها یکی از عوامل ایجاد خسارت در این محصولات هستند. در این بررسی1230 نمونه از کدوئیان کشت شده در مزارع (شامل سه رقم هندوانه، شش رقم خربزه، یک رقم خیار، دوازده رقم طالبی و دو رقم کدو) و 2389 نمونه از کدوئیان کشت شده در گلخانه ها (شامل شانزده رقم خیار، یک رقم هندوانه و سه رقم طالبی) که دارای علائم آلودگی ویروسی بودند از نقاط مختلف کشور جمع آوری و از نظر آلودگی به ویروس های موزائیک زرد کدو، موزائیک هندوانه تیپ 2، موزائیک خیار، پژمردگی لکه ای گوجه فرنگی، ویروس موزائیک کدو و لکه حلقوی پاپایا تیپ W با استفاده از آزمون های ساندویچ و غیرمستقیم الایزا مورد بررسی قرار گرفتند. از بین سه رقم هندوانه کشت شده در مزارع کشور رقم چارلستون گری به همه ویروس های مورد بررسی به جز ZYMV آلودگی نشان داد. درحالی که رقم آرژانتینی تنها نسبت به ZYMV آلوده بود. از ارقام خربزه مورد بررسی، رقم مشهدی به همه ویروس های مورد مطالعه آلودگی نشان داد در صورتی که در خربزه قصری هیچ گونه آلودگی نسبت به این ویروس ها مشاهده نگردید. همه ارقام کشت شده طالبی در مزارع حداقل به یکی از شش ویروس مورد بررسی، آلودگی نشان دادند. در مورد شانزده رقم خیار کشت شده در گلخانه های کشور نیز همگی حداقل به یکی از ویروس های مورد بررسی آلودگی نشان دادند. این نتایج بیانگر آن است که در بین ارقام مختلف کدوئیان کشت شده در مزارع و گلخانه های کشور تفاوت های قابل ملاحظه ای از نظر حساسیت نسبت به آلودگی های ویروسی وجود دارد.

بیماری ویروییدی غده دوکی سیب زمینی یکی از بیماری های مهم سیب زمینی است. این ویرویید در بسیاری از کشورها به خصوص کشور هایی که صادر کننده بذر سیب زمینی هستند و باید محصول گواهی شده و عاری از بیماری تولید نمایند، یک بیمارگر خطرناک و حائز اهمیت اقتصادی محسوب می شود. به منظور شناسایی ویرویید غده دوکی سیب زمینی در تابستان و پاییز 1383 از مزارع سیب زمینی استان های خراسان رضوی و شمالی بازدید به عمل آمد، و از غده های دارای علائم دوکی شدن و بد شکلی، 250 نمونه جمع آوری شد. نمونه های جمع آوری شده در سردخانه در دمای 4 درجه سانتی گراد قرار گرفتند و پس از طی دوره خواب و جوانه زنی، در شرایط گلخانه کشت داده شد. از برگ سیب زمینی های مذکور جهت استخراج RNA با روش رسوب با PEG6000 استفاده گردید. پس از استخراج، RNA به دست آمده بر روی ژل پلی آکریلامید در دمای 60 درجه سانتی گراد الکتروفورز شد و به روش نیترات نقره رنگ آمیزی گردید و باند RNA اختصاصی ویرویید (359 نوکلئوتید) در مقایسه با شاهد مثبت مشاهده گردید. در روش دیگر نمونه های دارای ویرویید بر روی ژل پلی آکریلامید برگشتی در دو دمای 15 و40 درجه سانتی گراد الکتروفورز شدند که باند ویروییدی پس از رنگ آمیزی مشاهده گردید. RNA استخراج شده از نمونه های آلوده به گیاهان سالم سیب زمینی رقم اگریا و گوجه فرنگی رقم Mobile در گلخانه مایه زنی گردید و با استفاده از آزمون ژل پلی اکریلامید برگشتی آلودگی گیاهان مایه زنی شده اثبات گردید. علائم ایجاد شده در ارقام مذکور شامل کوتولگی خفیف و پیچیدگی مختصر در برگ ها بود. این اولین گزارش از وجود بیماری ویروییدی در استان های خراسان رضوی و شمالی می باشد.

این تحقیق با هدف تعیین اثرات تاغزارهای دست کاشت بر تنوع و یکنواختی گونه های زیر اشکوب و مقایسه شاخص های مذکور صورت گرفته است. بدین منظور دو منطقه تاغکاری با سنین 15-10 سال و بیشتر از 25 سال و یک منطقه به عنوان منطقه شاهد جهت مقایسه انتخاب گردید. سپس اقدام به نمونه گیری در هر کدام از مناطق به روش سیستماتیک- تصادفی شد. مشاهدات در غالب طرح کاملا تصادفی تجزیه و تحلیل گردید و مقایسه های میانگین با استفاده از آزمون LSD انجام گرفت. نتایج نشان داد که بیشترین تنوع و یکنواختی گونه های زیر اشکوب در منطقه تاغکاری بیشتر از 25 سال می باشد و حداقل تنوع و یکنواختی در منطقه شاهد است. همچنین سیر صعودی افزایش تنوع و یکنواختی در سال های اولیه کشت بیشتر از سنین بالاتر می باشد. از بین شاخص های تنوع شاخص هیل نسبت به دیگر شاخص های تنوع برتر است همچنین از بین شاخص های یکنواختی شاخص سیمپسون نسبت به شاخص های دیگر دارای ارجحیت می باشد زیرا به عدد یک نزدیک تر و یکنواختی بیشتری را نشان می دهد.

با توجه به اینکه تاثیر عوامل زمین شناسی، توپوگرافی، اقلیم و موجودات زنده طی گذشت زمان در خصوصیات خاک پدیدار می شود، بنابراین یکی از عوامل مهم و مؤثر بر پراکنش پوشش گیاهی بخصوص در مناطق شور خصوصیات خاک می باشد. بدین منظور مطالعه ای در مراتع شور قرخلار مرند در استان آذربایجان شرقی انجام گردید. جهت انجام این مطالعه جوامع گیاهی شاخص در منطقه مذکور انتخاب شد. سپس در مناطق معرف هر جامعه به نمونه برداری از پوشش گیاهی و خاک اقدام گردید. روش نمونه برداری تصادفی- سیستماتیک انتخاب شد، تعداد 10 عدد ترانسکت 50 متری به فواصل 100 متر از یکدیگر در هر یک از جوامع گیاهی انداخته شد. در هر ترانسکت لیست گونه ها، درصد پوشش و تراکم گونه ثبت شد. همچنین در هر جامعه گیاهی پروفیل هایی به عمق 60 سانتی متر در طول ترانسکت حفر و از اعماق 20-0، 40-20 و 60-40 از خاک نمونه برداری شد. از خصوصیات فیزیکوشیمیایی خاک، بافت، رطوبت، اسیدیته، هدایت الکتریکی، یون سدیم، درصد سدیم قابل تبادل، نسبت سدیم قابل تبادل، مجموع یون های منیزیم و کلسیم و درصد املاح محلول اندازه گیری و محاسبه گردید. به منظور تعیین همبستگی خصوصیات خاکی با پراکنش گونه ها، از آنالیز چند متغیره استفاده شد. ماتریس عوامل مربوط به خاک- پوشش گیاهی تهیه و با استفاده از نرم افزار CANACO رج بندی جوامع گیاهی در ارتباط با خصوصیات خاکی به روش آنالیز تطبیقی متعارفی (CCA) صورت پذیرفت. نتایج نشان داد پارامترهای مختلف خاکی تاثیر یکسانی برروی گونه های گیاهی ندارد و از بین عوامل خاکی مورد بررسی، میزان یون سدیم، درصد املاح محلول و هدایت الکتریکی خاک در پراکنش و استقرار گونه های گیاهی منطقه مورد مطالعه مهمترین می باشد و هرگونه گیاهی با توجه منطقه رویش، نیازهای اکولوژیک و دامنه بردباری با بعضی از خصوصیات خاک رابطه دارد. آنالیز چند متغیره تاثیر عوامل خاکی برروی گونه های گیاهی را به صورت ساده تر بیان می کند و یک یا چند عامل خاکی را به عنوان عامل تاثیرگذار در پراکنش و استقرار گونه ها معرفی می کند.

به منظور تعیین و مقایسه برخی از شاخصه های فیزیکی دو رقم خرمای برحی و خاصویی، آزمایش های خواص فیزیکی خرما به ترتیب با رطوبت 02/31 درصد در رقم خاصویی و 59/30 درصد در رقم برحی (بر مبنای خشک) انجام شد. نتایج تحقیق نشان داد میانگین جرم و حجم خرمای برحی با مقادیر 97/5 گرم و90/5 گرم بر سانتی مترمکعب با اختلاف معنی داری از رقم خاصویی با مقادیر 78/3 گرم و 56/3 گرم بر سانتی مترمکعب بیشتر است. ابعاد خرمای برحی با اختلاف معنی داری از خرمای خاصویی بیشتر بود، در نتیجه میانگین قطر هندسی، حجم، سطوح تصویر شده و سطح رویه آن نیز بیشتر به دست آمد. چگالی دانه ای و چگالی توده ای خرمای خاصویی با اختلاف معنی داری بیشتر از خرمای برحی بود درحالی که چگالی خرمای بی هسته و تخلخل برحی بیشتر از خاصویی بود. کرویت هر دو رقم مساوی با 77/0 محاسبه شد. مقادیر حاصل از آزمایش ضریب اصطکاک به وسیله آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک کامل تصادفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت که تنها اثر ضریب اصطکاک با رقم معنی دار بوده و تکرار، نوع سطح و اثر متقابل رقم و نوع سطح معنی دار نبودند. نتایج این تحقیق در طراحی دستگاه های پس از برداشت خرما مفید و کاربردی است.

با هدف بهینه سازی توزیع کود فسفره و بررسی اثر مقادیر مصرف آن بر عملکرد ذرت دانه ای رقم SC704، دو آزمایش در دو سال در ایستگاه فیض آباد قزوین انجام گردید. آزمایش های در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار انجام شد. در آزمایش اول تیمارها شامل کاشت بذر با ماشین ردیف کار نیوماتیک ذرت و پخش سطحی کود و کاشت بذر و کود توسط بذرکار- کودکار ذرت با کاشت کود در 5 سانتی متری زیر بذر بود. بر اساس آزمون خاک میزان کود فسفره مورد نیاز به دو صورت کاشت کود همراه با کاشت بذر توسط دستگاه بذرکار- کودکار و پخش به صورت سرک در زمان کاشت بذر دستگاه ردیف کار نیوماتیک به خاک اضافه شد. تیمارها در آزمایش دوم سه سطح مصرف کود فسفره درحد توصیه بر اساس آزمون خاک، 25 و50 درصد کمتر از حد توصیه با دستگاه در عمق 5 سانتی متری زیر بذر بودند. فاکتورهای عملکرد، ارتفاع ساقه، وزن هزار دانه، طول بلال، قطر بلال، غلظت فسفر، آهن و روی در برگ، تعداد دانه در طول بلال و تعداد دانه در دور بلال اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که عملکرد در هنگام کاشت کود زیر بذر با ماشین (5/10188 کیلوگرم در هکتار) در مقایسه با پخش سطحی (06/7567 کیلوگرم در هکتار) افزایش 25 درصدی دارد. از طرفی در مقایسه سه سطح کودی مصرفی با ماشین مشاهده شد که با کاهش مصرف کود تا 50 درصد کمتر از حد توصیه اختلاف معنی داری در عملکرد حاصل نشد. اثر تیمارها بر سایر فاکتورهای اندازه گیری شده اختلاف معنی داری نداشته هر چند که اختلاف جزیی بین تیمارها وجود داشت.

به علت اقتصادی بودن و سادگی در ساخت، سرریزهای لبه پهن به طور گسترده در سیستم های انتقال آب و به عنوان ابزاری برای اندازه گیری شدت جریان و کنترل تراز سطح آب مورد استفاده قرار می گیرند. با توجه به کاربرد فراوان سرریزهای لبه پهن، چنانچه ابعاد مقطع آن بهینه شود، می تواند منجر به اقتصادی شدن طرح گردد. نگاهی به سوابق تحقیق نشان می دهد که کار قابل توجهی برروی مشخصات جریان برروی مقاطع بهینه سرریزهای لبه پهن با مقطع ذوزنقه ای شکل و روی بستر های خاکی مختلف انجام نشده است. در این مقاله ابتدا مقاطع بهینه سرریزهای لبه پهن با استفاده از روش جستجوی ژنتیکی تعیین گردیده و سپس با انجام مطالعات آزمایشگاهی برروی شش مدل بهینه ضریب دبی جریان آنها محاسبه گردید. همچنین براساس معادله مومنتوم و نتایج آزمایشگاهی، معادله تحلیلی- تجربی جهت پیش بینی ضریب دبی جریان ارائه شد. نتایج این تحقیق نشان داد که از روش جستجوی ژنتیکی به خوبی می توان در بهینه سازی مقطع سرریزهای لبه پهن استفاده نمود. همچنین نتایج حاصله نشان داد که معادله تحلیلی- تجربی ارائه شده ضریب دبی جریان را با دقت بالایی برآورد می نماید. در این تحقیق همچنین مشخص شد که شیب دار بودن سرریز در بالادست باعث افزایش ضریب دبی جریان در حدود 04/0 می شود.

سازه های توریسنگی و مهمترین آنها، سرریزهای پلکانی گابیونی به لحاظ پایداری مناسب، اقتصادی بودن و افت بالای انرژی آب، کاربرد گسترده ای در مهندسی هیدرولیک دارد. از آنجا که حل معادلات حاکم بر جریان آب در محیط متخلخل سنگدانه ای بسیار پیچیده است با کاربرد مدل های فیزیکی می توان برآورد مناسبی از افت انرژی و رفتار سازه در مقابل تغییر پارامترهای مؤثر بر آن داشت. افت انرژی سرریزهای پلکانی گابیونی تابعی از شیب های بالادست و پایین دست سرریز، تخلخل و عدد آبشار است. تغییر تخلخل باعث تغییر نسبت جریان درون گذر به روگذر شده و به تبع آن میزان افت انرژی تغییر می یابد. در این تحقیق با آزمایش های انجام شده روی 12 نمونه مدل فیزیکی، شامل 4 تخلخل متفاوت 30، 34، 38 و 42 درصد و 3 شیب مختلف پایین دست 1:1، 1:2، 1:3 و با انتخاب دبی های متفاوت از 10 تا 40 لیتر بر ثانیه تاثیر تخلخل بر میزان افت انرژی بررسی شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که تخلخل، بیشتر از شیب پایین دست بر افت انرژی جریان تاثیر می گذارد و با کاهش تخلخل، افت انرژی افزایش می یابد. همچنین از تخلخل 38 درصد به بالا، افت انرژی به شدت کاهش می یابد.

سرریزهای جانبی از جمله سازه هایی هستند که به طور گسترده ای در شبکه های آبیاری و زهکشی و تصفیه فاضلاب استفاده می گردند. جریان ایجاد شده در کانال اصلی در حاشیه سرریزهای جانبی از نوع جریان متغیر مکانی همراه با کاهش دبی می باشد. در پژوهش حاضر تاثیر ارتفاع و پهنای تاج سرریز جانبی بر تغییرات ضریب تخلیه مکانی دبی در جریان های زیربحرانی، برای شرایط مختلف جریان در کانال های منشوری مستطیلی بررسی گردید. بررسی نتایج آزمایش ها نشان داد که تغییرات ضریب تخلیه در حالت با کنترل در پایین دست کانال اصلی, تابعی از نسبت عمق آب روی تاج سرریز در انتهای سرریز به طول سرریز و نسبت فاصله از ابتدای سرریز به طول سرریز می باشد. همچنین، تغییرات ضریب تخلیه در حالت بدون کنترل در پایین دست تابعی از نسبت پهنای تاج سرریز به عمق آب کانال در انتهای سرریز جانبی، نسبت ارتفاع سرریز به عمق آب کانال در ابتدای سرریز جانبی و نسبت فاصله از ابتدای سرریز به عمق آب کانال در انتهای سرریز جانبی به دست آمد. علاوه بر این، مدلی ارائه گردید که می تواند در شرایط جریان زیر بحرانی ضریب تخلیه مکانی را پیش بینی نماید. در نهایت، مدل ارائه شده با داده های حاصل از پژوهش های قبلی مورد ارزیابی و آزمون قرار گرفت. نتایج نشان داد که تخمین دبی سرریزجانبی با خطای نسبی کمتر از ده درصد از همخوانی مناسبی برخوردار است. همچنین، مقایسه مدل موردنظر (تغییرات ضریب تخلیه مکانی) با نتایج روش کلی نشان می دهد که این روش از دقت بیشتری برخوردار است.

آبیاری قطره ای مؤثرترین روش آبیاری سبزیجات می باشد. تحقیق حاضر برای بررسی نحوه توزیع رطوبت به صورت عمودی و افقی در ناحیه ریشه گیاه ترب و مشخص کردن مقدار آبشویی عمقی از طریق مدل کردن محیط ناحیه ریشه صورت گرفت. در این تحقیق داده های حاصل از تجزیه های آزمایشگاهی و صحرایی در اجرای برنامه مدل HYDRUS-2D استفاده شد. این مدل دارای توانایی شبیه سازی بالایی است. نتایج حاصل از مدل فوق نشان داد که با انتخاب دور مناسب آبیاری (48 ساعت در این تحقیق) و آبدهی مناسب قطره چکان، در تمام طول فصل زراعی رطوبت خاک در ناحیه ریشه در حد ظرفیت مزرعه نگه داشته شده و کاهش آن در طول 48 ساعت تدریجی بوده و رطوبت لازم برای گیاه در حد مطلوب نگه داشته می شود. نتایج مربوط به نفوذ عمقی آب نشان داد که میزان آب خارج شده از مرز انتهایی محدوده مدل شده که به عنوان مرز زهکشی آزاد می باشد در مقایسه با کل حجم آب به کار رفته در دوران رشد گیاه بسیار کم و قابل چشم پوشی می باشد و مقدار آن 05/0 درصد بوده است.

حدود 80 درصد منابع تامین آب آشامیدنی گرگان را آبخوان های زیارت، گرمابدشت و شصت کلاته و 20 درصد آن را آب های سطحی منطقه (رودخانه های زیارت و النگ دره) تشکیل می دهند. از داده های شیمیایی مربوط به منابع تامین آب آشامیدنی برای تجزیه تحلیل هیدروژئوشیمیایی آبخوان شهر گرگان استفاده شده است. بنابر نمودارهای پایپر و دورو، رخساره های هیدروشیمیایی آب های سطحی و زیرزمینی منطقه عمدتا از نوع بی کربنات کلسیم - منیزیم و کلروره (بی کربنات) کلسیم- منیزیم (-3HCO، 2+Mg-2+Ca و- Cl -3HCO، 2+Mg-2+Ca) است. کاتیون آنها از نوع کلسیم، منیزیم و بدون نوع غالب و آنیون آن از نوع بی کربنات، کلرید با آنیون غالب بی کربنات است. با توجه به مقدار کربنات کلسیم موجود در این آب ها، منابع تامین آب آشامیدنی گرگان در رده آب های خیلی سخت قرار می گیرند. مادامی که بر طبق رده بندی مدل ژیپس کل جامدات حل شده (TDS) موجود در آب آشامیدنی شهر گرگان از سنگ مادری منطقه منشا گرفته است. بر طبق اطلاعات به دست آمده از نمودارهای غلظت یون های اصلی و نمایه اشباع (TDI و SI) میزان غلظت یون ها در جهت حرکت آب زیرزمینی در حال افزایش می باشد. این روند برای چاه های شمال گرگان (شمال گسل خزر) صادق نمی باشد و دارای غلظت هایی کمتر از چاه های جنوبی هستند. تغییرات نمایه های اشباع روی نمودارهای TDI و SI دارای روندی یکنواخت نمی باشد. پس می توان نتیجه گرفت که گسل خزر باعث تغییرات شدیدی در غلظت یون ها و نمایه های اشباع آب زیرزمینی در ناحیه شمال شهر گرگان شده است. براساس تحلیل نتایج داده های آزمایشگاهی، شناخت دقیق کیفیت شیمیایی منابع تامین آب آشامیدنی می تواند در مدیریت و برنامه ریزی تامین آب آشامیدنی این شهر مفید باشد.

رشد هتروتروفیک گیاهچه در مراحل اولیه نمو حاصل دو جزء است: (1) مقدار ذخایر بذر انتقال یافته یا پویا شده و (2) کارآیی تبدیل ذخایر بذر انتقال یافته به بافت گیاهچه. این تحقیق به منظور بررسی جوانه زنی و رشد هتروتروفیک گیاهچه های حاصل از بذور فرسوده شده گندم (رقم زاگرس) انجام شد. تیمارهای فرسودگی بذر شامل 0، 6، 12، 18، 24 و 30 روز قرارگیری در دمای 40 درجه سانتی گراد بودند. نتایج نشان داد که تیمارهای فرسودگی بذر به طور معنی داری، سرعت جوانه زنی را کاهش و زمان تا شروع و پایان جوانه زنی را افزایش داد. همچنین در اثر فرسودگی بذر رشد گیاهچه به طور خطی و با شیب 035/0 میلی گرم به ازای هر روز قرارگیری در دمای 40 درجه سانتی گراد کاهش معنی دار یافت. بعد از بررسی دو جزء رشد هتروتروفیک گیاهچه ملاحظه شد که میزان استفاده از ذخایر بذر به طور معنی داری کاهش ولی کارایی استفاده از ذخایر بذر تغییر معنی داری نداشت.