فهرست مطالب

منابع طبیعی ایران - شماره 3 (پاییز 1387)

فصلنامه منابع طبیعی ایران
شماره 3 (پاییز 1387)

  • 250 صفحه، بهای روی جلد: 15,000ريال
  • تاریخ انتشار: 1387/11/25
  • تعداد عناوین: 18
|
  • آبخیزداری
  • بهزاد رایگانی، سعید سلطانی کوپایی، سیدجمال الدین خواجه الدین، سوسن براتی صفحات 525-536
    بیش از 40% نیمکره شمالی در زمستان به صورت فصلی پوشیده از برف می باشد. برف و پوشش برفی یکی از منابع بزرگ تامین کننده آب در بیشتر کشورهای جهان و بویژه منطقه های کوهستانی آنها می باشد. پوشش برفی و آب معادل آن حدود یک سوم از آب مورد نیاز برای فعالیت های کشاورزی و آبیاری را در سراسر کره زمین تامین می کند. در بیشتر منطقه های شمالی نیمکره شمالی و محیط های الپی، رواناب برف هم مسؤول شدت جریان بیشینه لحظه ای بوده و هم یک بخش مهم شدت جریان سالیانه می باشد. آلبیدوی بالای برف به همراه گسترش سطحی بالای آن تاثیر زیادی بر بودجه تابشی زمین دارد. از نظر اقلیم شناسان و هواشناسانی که تغییرهای اقلیمی و اتمسفری را بررسی می کنند در یک دید جهانی، پایش پوشش برف یک نیاز است. بنابراین با توجه به کارایی بالای پوشش برفی در بررسی های مختلف پایش پیوسته پوشش برفی و تهیه نقشه های سطح پوشیده از برف یک نیاز انکار ناپذیر است. بیشتر روش های کارآمد پایش پیوسته پوشش برفی بر پایه سنجش از دور با تصویرهای ماهواره ای می باشد. تصویرهای ماهواره ای مودیس به علت دقت زمینی بهتر (250 متر) و شمار باندهای بیشتر برای این منظور مناسب تر از تصویرهای سنجنده های دیگر مانند NOAA می باشد. در پژوهشی که با تصویرهای این ماهواره در زیر حوزه قلعه شاهرخ حوزه آبخیز سد زاینده رود انجام شد، نقشه های سطح پوشیده از برف با بهره گیری از این تصویرهای بدست آمد. دقت برآورد این نقشه ها بسیار خوب بود و در مقایسه با تصویرهای برفی از دقت قابل ملاحظه ای برخوردار بودند. در نهایت می توان اشاره نمود که این نقشه های سطح پوشیده از برف در موارد مختلف از جمله برآورد رواناب بدست آمده از ذوب برف به عنوان نقشه های پایه قابل استفاده اند.
    کلیدواژگان: سنجش از دور، تصاویر ماهواره ای، MODIS، جداسازی واحدهای تصویر برفدار، شاخص عادی بردن تمایز برفی (NDSI)
  • بررسی کاربرد روش مدالوس به منظور ارائه یک مدل منطقه ای برای ارزیابی و تهیه نقشه بیابان زایی
    عادل سپهر، مسعود معیری، محمدرضا اختصاصی، سمیه آقاجانی صفحات 537-554
    این پژوهش با هدف ارزیابی کمی روند بیابان زایی در دشت فیدویه – گرمشت با گستره ای معادل 43093 هکتار در استان فارس و به منظور تدوین یک مدل منطقه ای انجام شده است. در این پژوهش، بر پایه روش مدالوس1 با توجه به شرایط منطقه، و با بهره گیری از سامانه آگاهی های جغرافیایی، یک مدل منطقه ای تدوین شد. در آغاز عامل های موثر اصلی و فرعی در روند بیابان زایی که شامل شش لایه یا معیار اصلی وضعیت خاک، اقلیم، فرسایش، پوشش گیاهی، آب های زیرزمینی و وضعیت مدیریت (معیار درجه تخریب انسانی) بودند، شناسایی شدند. سپس برای هر لایه یا معیار اصلی مهم ترین شاخص های موثر در کیفیت آن معیار بررسی و با شیوه مدالوس وزن دهی انجام شد و با محاسبه میانگین هندسی شاخص ها و بهره گیری از نرم افزار ArcGIS(9)، نقشه های مربوط به وضعیت هر معیار یا لایه اصلی تهیه شد. در پایان با تلفیق نقشه ی لایه های اصلی و بهره گیری از میانگین هندسی لایه ها، نقشه ی وضعیت فعلی بیابان زایی در منطقه مورد بررسی تولید شد. نتایج نشان داد 12% از کل منطقه مورد بررسی در کلاس بسیار شدید بیابان زایی، 81% در کلاس شدید بیابان زایی و 7% در کلاس متوسط از نظر شدت بیابان زایی قرار گرفتند. همچنین نتایج گویای این واقعیت بود که معیار پوشش گیاهی و وضعیت آب های زیرزمینی از آنجا که پایین ترین کلاس کیفی را به خود اختصاص دادند، از مهم ترین عامل های موثر در بیابانی شدن اراضی دشت فیدویه – گرمشت می باشند
    کلیدواژگان: بیابان زایی، مدالوس، سامانه آگاهی های جغرافیایی، فیدویه، گرمشت
  • علی سرحدی، سعید سلطانی، رضا مدرس صفحات 555-570
    بررسی گسترش مکانی خشکسالی در مدیریت خطر خشکسالی اهمیت دارد. برآورد گستره تحت تاثیر خشکسالی در استان اصفهان هدف این پژوهش است. به این منظور بارندگی سالانه 12 ایستگاه مهم استان اصفهان شامل مراکز شهرستان ها در دوره آماری 2003-1973 مورد بهره گیری قرار گرفت. در آغاز با بهره گیری از آزمون روند و همگنی، مشخص شد ایستگاه اصفهان دارای روند معنی داری است. سپس وضعیت خشکسالی در هر سال با بهره گیری از چهار شاخص PNPI، DPI، RAI و SPI محاسبه شد. نتایج این بررسی نشان داد بر پایه چهار شاخص فوق، خشکسالی در مقیاس منطقه ای به طور میانگین به ترتیب 31، 37، 23 و 52 در صد منطقه را فرا می گیرد. این بررسی همچنین نشان داد که از بین شاخص های مختلف، تنها شاخص DPI که وضعیت خشکسالی را نشان می دهند با طول جغرافیایی رابطه دارد. به عبارت دیگر خشکسالی با افزایش طول جغرافیایی و حرکت به سمت شرق استان با تناوب و شدت بیشتر رخ می دهد. در حالی که شاخص های دیگر چنین رابطه ای را نشان نمی دهند. همچنین با توجه به شاخص SPI به عنوان مهم ترین شاخص، در دوره آماری 30 ساله به طور میانگین همواره نیمی از استان اصفهان در معرض خشکسالی قرار داشته است. این موضوع اهمیت ایجاد یک نظام پایش و مدیریت منطقه ای را به منظور کاهش اثرات خشکسالی نمایان می سازد.
    کلیدواژگان: خشکسالی، شاخص های خشکسالی، شاخص استاندارد بارش، استان اصفهان، تغییرهای مکانی خشکسالی
  • سادات فیض نیا، امین صالح پور جم، حسن احمدی، جمال قدوسی صفحات 571-587
    حوزه ی آبخیز رودخانه ی شور گستره ای حدود 17000 کیلومتر مربع داشته، 42 درصد از کل اراضی حوضه به صورت دشت و مابقی به صورت کوهپایه در ارتفاع ها می باشد. به منظور بررسی معیار زمین شناسی موثر بر تخریب اراضی در واحدهای ژئومورفولوژی نخست اقدام به گزینش بخشی از حوزه آبخیز رودخانه ی شور بر روی نقشه زمین شناسی شد، به طوری که انواع واحدهای سنگی منفصل و متصل موثر بر تخریب اراضی و بیابان زایی را شامل شود. پس از مشخص شدن منطقه هدف1، اقدام به تهیه نقشه طبقه ها شیب، کاربری اراضی و زمین شناسی کاربردی شد تا از راه روی هم قرار دادن و تقاطع این نقشه ها، نقشه واحدهای کاری بدست آمد. در این پژوهش سه شاخص حساسیت پذیری نسبت به فرسایش، شوری و نفوذپذیری واحدهای سنگی در نظر گرفته شدند که در نهایت هر یک به صورت نقشه ای طبقه بندی شده ارائه شدند. سپس از راه روی هم قرار دادن و تقاطع این سه نقشه، نقشه جدیدی بدست آمد که گویای پهنه بندی منطقه مورد بررسی از نظر شاخص های ذکر شده پیشین می باشد. از آنجایی که تعیین و مشخص نمودن شدت یا توان بیابان زایی واحدهای بدست آمده از تقاطع شاخص ها با به کارگیری روابط ریاضی یا آماری محض میسر نبود، از این رو از اصول و مفاهیم منطق و ریاضیات مرحله ای جهت دستیابی به نتیجه مورد نظر بهره گیری شد و پس از تعیین وزن یا امتیاز عامل ها از تابع های جمع، ضرب و گامای مرحله ای بهره گیری شد. نتایج بدست آمده از مقایسه نقشه های مربوط به از عملگرهای مختلف با نقشه شاهد به عنوان عرصه کنترل و شامل کمینه و بیشینه شدت بیابان زایی اندازه گیری شده در منطقه مورد بررسی بیانگر این واقعیت است که مناسب ترین تابع مرحله ای جهت پهنه بندی شدت یا توان بیابان زایی در منطقه مورد بررسی و جاهای همانند آن تابع گامای مرحله ای 8/0 (عملگر 8/0 = gamma از مدل Fuzzy logic) می باشد. همچنین تقاطع و رویهم گذاری نقشه پهنه بندی توان یا شدت بیابان زایی از نظر معیار زمین شناسی در منطقه مورد بررسی حاصل از عملگر 8/0= gamma با نقشه زمین شناسی منطقه مورد بررسی، جایگاه انواع واحدهای سنگی را از دیدگاه توان بیابان زایی در منطقه مورد بررسی مشخص نمود.
    کلیدواژگان: بیابان زایی، منطق مرحله ای، معیار زمین شناسی، نقشه شاهد و شاخص های حساسیت پذیری نسبت به فرسایش، شوری و نفوذپذیری واحدهای سنگی
  • مسعود نصری، رضا مدرس صفحات 589-601
    در این بررسی دوره زمانی بیشینه روزهای بدون بارش و شمار سالانه دوره های بدون بارندگی در استان اصفهان به منظور تعیین روند تغییرهای آنها با بهره گیری از آزمون من-کندال گزینش شد. ابتدا دوره های زمانی مورد بررسیمورد آزمون همگنی قرار گرفتند. نتایج این آزمون نمایانگر معنی دار بودن همگنی در سطح 95% بود. نتایج آزمون روند نشان داد تنها 2 ایستگاه دارای روند معنی دار کاهشی شمار بیشینه سالانه روزهای بدون بارش درسطح معنی داری 5% هستند. نتایج این بررسی همچنین نشان داد 3 ایستگاه دارای روند افزایشی در شمار دوره های بدون بارش و یک ایستگاه دارای روند کاهشی در شمار دوره های بدون بارندگی هستند که در سطح 5 و 1 درصد معنی دار هستند.
    کلیدواژگان: شمار روزهای بدون بارندگی، روند، من، کندال، خشکسالی، استان اصفهان
  • جنگلداری
  • ناصر احمدی ثانی، علی اصغر درویش صفت، محمود زبیری، علی فرزانه صفحات 603-614
    هدف اصلی این پژوهش، بررسی قابلیت تصویرهای ماهواره ای ASTER برای تهیه نقشه تراکم جنگل های زاگرس است. بدین منظور تصویرهای سنجنده ASTER از منطقه مریوان واقع در استان کردستان، مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. خطاهای رادیومتری مانند راه راه شدگی در داده ها دیده نشد. تصحیح هندسی داده ها همراه با رفع اثر پستی و بلندی با خطای RMSe زیر یک پیکسل انجام شد. عملیات بارزسازی مانند تحلیل مولفه های اصلی، نسبت گیری های مختلف، شاخص های گیاهی با کاهش اثر خاک انجام و باندهای مصنوعی بدست آمده در تجزیه و تحلیل ها وارد شدند. برای تجزیه و تحلیل تصویرهای ماهواره ای از خوارزمی های طبقه بندی نظارت شده کمینه فاصله از میانگین، بیشینه احتمال و همچنین روش طبقه بندی فازی بهره گیری شد. نمونه های تعلیمی مناسب با پراکنش خوب برای طبقه های تراکمی تهیه شدند. طبقه بندی به دو حالت چهار و سه طبقه ای انجام شد. به منظور برآورد صحت نقشه تراکم بدست آمده از طبقه بندی تصویرهای ماهواره ای، واقعیت زمینی برای کل منطقه مورد بررسی با بهره گیری از عکس های هوایی تهیه شد. بالاترین صحت کلی و ضریب کاپا به ترتیب به میزان 5/65 و 7/48 درصد در طبقه بندی چهارکلاسه ای و 5/68 و 5/51 درصد در طبقه بندی سه کلاسه ای با طبقه بندی کننده بیشینه احتمال و با مجموعه شش باندی بدست آمد. بر پایه نتایج این بررسی و بررسی های پیشین مشخص شد که اختلاط طیفی پوشش گیاهی زمینه و نیز سهم زیاد خاک و پوشش زمینه در بازتاب ثبت شده، به ویژه در طبقه های تنک تر، اصلی ترین مشکل در انجام این گونه بررسی ها در منطقه های جنگلی با پوشش تنک می باشد. در کل می توان بیان داشت که صحت کلی5/68 درصد و ضریب کاپای کلی 5/51 درصد، با وجود مشکلات یاد شده، کل داده ها، روش های پردازش و تجزیه و تحلیل انجام گرفته، نتیجه به نسبت مطلوبی است.
    کلیدواژگان: تصویرهای ASTER، نقشه تراکم، جنگل های زاگرس، عکس هوایی، واقعیت زمینی
  • محسن بیک وردی، هوشنگ سبحانی، باریس مجنونیان صفحات 615-624
    در فعالیت های بهره‎برداری جنگل به طورمعمول پس از بهره گیری از ماشین های چوبکشی، آثار تخریب روی خاک جنگل دیده می‎شود که شامل کوبیدگی خاک و ایجاد رد چرخ و رد گرده بینه می‎باشد. یکی از عامل هایی که در تخریب خاک موثر است رطوبت وزنی خاک است. هرچه این رطوبت بیشتر باشد، تخریب خاک بیشتر می‎شود. در صورتی که رطوبت وزنی خاک در حد مناسبی باشد، تخریب و به هم خوردگی به کمترین میزان می‎رسد. لذا برای کاهش تخریب خاک لازم است آستانه رطوبتی برای خاک تعیین شود. برای این منظور با بهره گیری از نرم‎افزار For-Pro و با وارد کردن داده های خاک و ماشین، آستانه رطوبتی خاک تعیین ‎شد. در این بررسی سعی شده است میزان تخریب در خاک با رطوبت پایین‎تر و خاک با رطوبت بالاتر از حد آستانه تعیین و با هم مقایسه شود. در این بررسی همچنین مشخص شد میزان بهم خوردگی در خاک خشک پس از هر بار رفت و برگشت ماشین چوبکشی 72/0 سانتیمتر در هر نقطه و در خاک با رطوبت زیاد 37/1 سانتیمتر در هر نقطه از مسیر می‎باشد. همچنین مشخص شد که اثر ماشین چوبکشی بر روی خاک خشک به صورت کوبیدگی خاک ظاهر شده و در خاک با رطوبت زیاد به صورت به هم خوردگی شدید افق های خاک ظاهر می‎شود
    کلیدواژگان: چوبکشی، تخریب خاک، آستانه رطوبتی
  • مقداد جورغلامی، باریس مجنونیان، محمود زبیری، جهانگیر فقهی صفحات 625-636
    حمل چوب با قاطر در جنگل های شمال ایران از گذشته وجود داشته و امروزه با گسترش خواسته های زیست محیطی و توجه به سامانه های بهره برداری با اثرگذاری منفی کم زیست محیطی و در مقیاس های کوچک، توجه به این سامانه سنتی دوباره بیشتر شده است. هدف از این ارزیابی، بررسی و مقایسه حمل انواع چوب های با قاطر در جنگل در دو جهت سر بالا و سر پائین می باشد و مدلی برای بهره برداری و خروج چوب در جنگلهای دست نخورده خزری بویژه جنگلهای حفاظتی ارائه شد تا پاسخگوی هدف های زیست محیطی، جنگلداری و بهره برداری جنگل باشد. این بررسی در قطعه 213 بخش نمخانه جنگل آموزشی و پژوهشی خیرود انجام شده است. در این بررسی، ابتدا زمان حمل الوار در دو جهت حمل رو به بالا و رو به پایین با بهره گیری از بررسی زمانی پیوسته اندازه گیری و سپس نتایج بدست آمده تجزیه و تحلیل آماری شده اند. تولید ساعتی (میزان چوب حمل شده به محل انباشت) با احتساب زمان های تاخیر، برای حمل الوار در شیب های مثبت (حمل به بالا) و منفی (حمل به پائین) به ترتیب 00/1 و 2/1 متر مکعب در ساعت و برای حمل در شیب های مثبت و منفی بدون در نظر گرفتن زمان تاخیر به ترتیب 21/1 و 5/1 متر مکعب در ساعت می باشد. مدل برآورد زمان حمل چوب برای الوار در دو شیب مثبت و منفی نیز بدست آمد که در میان عامل های مؤثر بر حمل چوب با قاطر، فاصله حمل بیشترین تاثیر را روی زمان حمل دارد. با بهره گیری از مدل هزینه یابی، هزینه سامانه حمل چوب با قاطر بدست آمد که برابر 57982 ریال در ساعت است. سرانجام با بهره گیری از مدل حمل چوب، اثر تغییرهای فاصله حمل روی هزینه حمل چوب نیز بدست آمد.
    کلیدواژگان: حمل چوب با قاطر، بررسی زمانی، الوار، شیب مثبت، شیب منفی، مدل برآورد حمل چوب، نرخ حیوان
  • تاثیر برخی ویژگی های خاک بر پراکنش مکانی گونه ملج در جنگل های شمال ایران (مطالعه موردی: جنگل آموزشی و پژوهشی خیرودکنار)
    قوام الدین زاهدی امیری، سیدجلیل علوی، محمدرضا مروی مهاجر، زهرا نوری صفحات 637-652
    خاک جنگل، یکی از عامل های اصلی در بوم نظام های جنگلی و یکی از فراهم کنندگان الگوی اصلی بودن و پراکنش رستنی ها در این مجموعه می باشد. این بررسی در بخش های پاتم، نم خانه، گرازبن و چلیراز جنگل آموزشی و پژوهشی خیرودکنار، نوشهر صورت گرفته است. پس از جنگل گردشی در منطقه مورد بررسی، همه درختان ملج(Ulmus glabra Huds) با قطر برابر سینه بزرگتر از10 سانتیمتر مشخص و موقعیت مکانی آن ها در رویشگاه های طبیعی، با دستگاه GPS ثبت شد. برای نمونه برداری خاک از الگوی مکانی ملج پیروی شده است. برای بررسی الگوی پراکنش گونه ملج روش میانگین مربعات به کار گرفته شد. به کارگیری این روش نشان می دهد که گونه ملج در منطقه مورد بررسی از یک الگوی بینابینی، الگوی تجمعی و تصادفی، پیروی می کند. این الگوی فعلی ملج است و الگوی واقعی آن به احتمال زیاد، به دلیل دخالت های انسان به ویژه قاچاق چوب و بیماری مرگ نارون در دهه های اخیر تغییر کرده است. پس از تعیین الگو و نمونه برداری خاک، از روش PCA برای تجزیه و تحلیل متغیرهای خاک بهره گیری شده است. بدین منظور معیارهای ارتفاع از سطح دریا، جهت جغرافیایی و شیب برای تشکیل گروه در هر الگو به کار گرفته شدند. نتایج حاکی از آن است که در الگوی تجمعی، عامل های بافت خاک، وزن مخصوص، رطوبت، نیتروژن، فسفر، ماده آلی و C/N موثرترین عامل ها بوده اند، در صورتی که برای الگوی تصادفی علاوه بر عاملهای یادشده، عامل pH نیز موثر است.بررسی انجام گرفته نشان می دهد که گونه ملج یک گونه پرنیاز و پرتوقع بوده و به خاک حاصلخیز نیازمند است.
    کلیدواژگان: ملج، میانگین مربعات، نمونه برداری خاک، معیارهای گروه بندی PCA، ارتفاع از سطح دریا، جهت جغرافیایی، شیب
  • مسعود طبری، حمیدرضا سعیدی، محمدرضا پورمجیدیان، علیرضا علی عرب صفحات 653-663
    اثر اصلاح خاک نهالستان بر رشد و زنده مانی نهال زربین var. horizontalis) (Cupressus sempervirens در عرصه جنگل کاری بررسی شد. برای این منظور، نهال های زربین به مدت دو سال (یک سال در بستر خزانه و سال دیگر در گلدان پلاستیکی) تحت چهار تیمار، شامل «خاک معمولی یا اصلاح نشده نهالستان (شاهد)»، «خاک معمولی و ماسه خالص» (1:1)، «خاک معمولی، ماسه خالص و کود آلی» (1:1:1) و «خاک معمولی، ماسه خالص و کود آلی» (2:1:1) پرورش داده شدند. سپس در زمستان سال سوم به عرصه جنگل کاری واقع در مرزن آباد چالوس (با اقلیم نیمه خشک و ارتفاع 300 متر از سطح دریا) انتقال و در چاله هایی با عمق مناسب کاشته شدند و در طی دو سال مورد بررسی قرار گرفتند. اجرای آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی و در چهار تکرار بوده است. نتایج اولین سال پس از کاشت آشکار کرد که نهال های رشد یافته در ترکیب «خاک معمولی، ماسه خالص و کود آلی» (2:1:1) در مقایسه با دیگر تیمارها از ارتفاع کل و طول تاج بیشتری برخوردار بودند؛ هرچند میزان زنده مانی، قطر یقه و قطر تاج نهال ها تحت تاثیر تیمارهای یادشده قرار نگرفت. در سال دوم، تفاوت معنی داری در ارتفاع کل نهال ها، نرخ زنده مانی و قطر تاج آنها وجود نداشت، اما برخلاف سال اول، قطر یقه نهال ها در تیمار حاوی «خاک معمولی، ماسه خالص و کود آلی» (2:1:1) بالاترین میزان را دارا بوده است. بر پایه این بررسی، می توان مناسب ترین تیمار را برای کمک به استقرار نهال های زربین در عرصه جنگل کاری یادشده و منطقه های همانند، ترکیب «خاک معمولی، ماسه خالص و کود آلی» (2:1:1) پیشنهاد نمود.
    کلیدواژگان: ارتفاع گل، اصلاح خاک، زربین، زنده مانی، طول تاج، قطر تاج، قطر یقه
  • شیلات
  • عیسی ابراهیمی، نصرالله محبوبی صوفیانی، یزدان کیوانی صفحات 665-680
    برای شناسایی و بررسی نوسان های فصلی درشت کفزیان رودخانه زاینده رود، در مسیر آن از محل باغ پرندگان تا شهر ورزنه به مسافت حدود 140 کیلومتر تعداد 8 ایستگاه نمونه برداری گزینش شد. نمونه برداری از پاییز82 با تواتر دو بار در هر فصل از ایستگاه های برگزیده به کمک یک دستگاه نمونه بردار سوربر، اکمن و لوله پی وی سی به عمل آمد. نمونه های جمع آوری شده پس از جداسازی و شمارش به کمک کلیدهای شناسایی موجود تا حد جنس و در برخی موارد خانواده شناسایی شد.کل نمونه های بی مهره کف زی بدست آمده در 19 جنس، 17 خانواده، 13 راسته و 5 رده جای گرفتند. از 13 راسته شناسایی شده، راسته Ephemeroptera (زودمیران) و راسته Trichoptera (موی بالان)، از لحاظ شمار خانواده و جنس از متنوع ترین راسته های شناسایی شده بودند که بیشترین پراکنش را در ناحیه شهر اصفهان و ناحیه بالادست رودخانه داشتند. درحالی که رده?Oligochaeta? (کم تاران)، با داشتن سه راسته و 4 خانواده و همچنین راسته Diptera (دوبالان)، با داشتن سه خانواده و دو جنس بیشترین پراکندگی را در ناحیه پایین دست رودخانه نشان دادند. در عین حال خانواده هایLumbriculidae، Lumbricidae و Tubificidae و جنس های Chironomus و Piscicola درهمه ایستگاه ها و در بیشتر فصل های سال حضور داشتند، اگرچه تراکم آنها دامنه گسترده ای از تغییرها را نشان داد. در مقابل خانواده Glossiphoniidae و جنس هایBaetis، Piscidium، Hydropsyche، Agrion وValvata، تنها در برخی از ایستگاه ها و بعضی از فصل های سال یافت شدند. تجزیه وتحلیل آماری نتایج همبستگی معنی دار منفی شاخص های شانون، سیمپسون و مارگالف را با هدایت الکتریکی آب و میزان مواد آلی بستر رودخانه نشان داد. به طوری که شاخص تنوع زیستی شانون کمترین تنوع را در ایستگاه های گلی- لجنی رودخانه نشان داد. در عین حالی شاخص مارگالف با pH آب دارای همبستگی مثبت بود. بدین ترتیب به نظر می رسد تغییرهای ایجاد شده در ترکیب جمعیت کفزیان رودخانه می تواند ناشی از، تغییرهای فیزیکی جنس بستر رودخانه، ویژگی های شیمیایی آب، چرخه زندگی کفزیان مورد بررسی و یاگذاری توام آنها باشد.
    کلیدواژگان: درشت کفزیان، تنوع، زاینده رود، بستر رودخانه، شاخص شانون، هدایت الکتریکی
  • علوم محیط زیست
  • میرستار صدر موسوی، اکبر رحیمی صفحات 681-691
    یکی از تنگناهای بزرگ درکلان شهرها، آلودگی های هوا می باشد. پیش بینی آلودگی هوا یکی از موضوع ها مهم در ناحیه های شهری به شمار می رود. روش های زیادی برای پیش بینی غلظت آلاینده های هوا وجود دارد. در سال های اخیر پیشرفت قابل توجهی در گسترش مدل های شبکه عصبی برای پیش بینی آلودگی هوا صورت گرفته است. در این پژوهش، ضمن بهره گیری از شبکه های عصبی مصنوعی برای پیش بینی غلظت منوکسید کربن درکلان شهر تبریز، ارتباط غلظت این آلاینده با مشخصه های آب و هوایی به صورت ساعتی، برای ماه های آذر و دی سال 1382، با شبکه پرسپترون چندلایه مدلسازی شده است. کارایی شبکه پرسپترون چندلایه با مدل خطی ARIMA مقایسه شد. نتیجه نمایانگر آن بود که بین غلظت منوکسید کربن و مشخصه های آب و هوایی، از جمله سرعت و جهت باد و رطوبت نسبی، رابطه به طورکامل غیر خطی برقرار است. استقرار مراکز بزرگ صنعتی در غرب و جنوب غرب شهر تبریز مهم ترین منبع آلودگی هوا می باشد. وزش باد از طرف غرب و جنوب غربی در ماه های مورد بررسی، باعث انتقال آلودگی به طرف شهر می شود. بنابراین، این عامل یکی از عامل های مهم آلودگی هوا در شهر تبریز می باشد.
    کلیدواژگان: شبکه های عصبی مصنوعی، پرسپترون چند لایه، روش ARIMA، آلودگی هوا، غلظت منوکسید کربن
  • علوم و صنایع چوب و کاغذ
  • ابراهیم آقارفیعی، داوود پارساپژوه، رضا خان جزنی، قنبر ابراهیمی، یاسمن خداداده صفحات 693-711
    نامناسب بودن ابعاد مبلمان مدارس با اندازه های بدن دانش آموزان یکی از عوامل تاثیرگذار بر تغییر شکل ستون مهره ها و درد کمر می باشد و علاوه بر آن می تواند زمینه ساز اختلالات روحی و روانی و همچنین موجب کج خلقی، بد رفتاری و افت تحصیلی در آنان شود. بیتوجهی به اندازه های آنتروپومتری در ساخت و ساز مبلمان مدارس در ایران می تواند علت این مساله باشد. هدف از این پژوهش بررسی عدم تناسب بین ابعاد مبلمان مدارس با مشخصه های آنتروپومتریکی دانش آموزان برای طراحی بهینه ساختار ارگونومیکی مبلمان مدارس در راستای ارتقاء سطح سلامت کودکان جامعه می باشد. از این رو تعداد 2000 دانش آموز دختر و پسر در دوره درآغازیی در گروه سنی 11-6 سال در یک بررسی موردی در شهرستان کرج از ناحیه های آموزشی چهارگانه آن به طور تصادفی از 16 دبستان و از هر پایه 25 دانش آموز گزینش و برپایه استاندارد BSI5873 در دو گروه 9-6 سال و 11-9 تقسیم و مشخصه های آنتروپومتریکی آنان شامل ارتفاع رکبی، فاصله کفل تا رکبی، ارتفاع زانو و همچنین ابعاد میز و نیمکت های مدارس برای مقایسه اندازه گیری شدند. تجزیه و تحلیل داده های آنتروپومتری با بهره گیری از نرم افزارهای SPSS version 15 وStatistica version 7 صورت پذیرفت و نتایج بدست آمده نشان داد که به استثنای حد آزادی زانو هیچ یک از ابعاد اندازه گیری شده در میز و نیمکت ها در محدوده مجاز متغیرهای آنتروپومتریکی قرار ندارند، از این رو چنین برمی آید که طراحی و ساخت میز و نیمکت های مدارس بدون توجه به معیارهای آنتروپومتری دانش آموزان صورت گرفته و در آینده می تواند چرخه بهداشت و سلامت جامعه را به خطر اندازد
    کلیدواژگان: آنتروپومتری، مبلمان مدارس، دانش آموزان، ارگونومی، انحراف ستون مهره ها
  • حمیدرضا تقی یاری، داود پارساپژوه، علی نقی کریمی، کامبیز پورطهماسبی صفحات 713-722
    افزایش کاربرد چوب از یک سو، و محدودیت منابع آن از سوی دیگر، لزوم بهره مندی از گونه های تندرشد را بیشتر کرده است. در این راستا، با توجه به ویژگی های مطلوب صنوبر، توجه ویژه ای به انواع دو رگ ها و کلن های این گونه جلب شده است. از بین دو رگ ها و کلن های موجود از گونه صنوبر، به علت بازده بالا، سازگاری با اقلیم های مختلف، و سادگی کاشت، داشت، و برداشت، مدت هاست که گونه صنوبر دلتوئیدس (کلن 55/69) و صنوبر دورگ یوروآمریکن (کلن 214-I) در ایران مورد بررسی های دقیق تری قرار گرفته و به طور گسترده کاشته می شوند. به علت سن برداشت گونه های تندرشد، این گونه ها بیشتر دارای جوان چوب و بالغ چوب هستند. با توجه به تاثیر جوان چوب بر کاربرد چوب صنوبرها، در این پژوهش تلاش شد تا ویژگی های مرفولوژیکی الیافی جوان چوب و بالغ چوب این دو کلن با هم، و با یکدیگر مقایسه شوند. نمونه ها از ایستگاه تحقیقات صنوبر صفرابسته، آستانه اشرفیه واقع در استان گیلان، تهیه شدند و اندازه گیری ها تا 6 سال نخست به صورت سال به سال، و پس از آن به صورت هر سه سال (سه حلقه رویشی) انجام گرفتند. نتایج نشان می دهند که سن تغییر از جوان چوب به بالغ چوب در این دو کلن، به تقریب 12 سالگی است. تجزیه و تحلیل آماری نشان می دهد که در سطح 1 درصد، جهت جغرافیایی اثر معنی داری در صنوبر یوروآمریکن ندارد ولی در صنوبر دلتوئیدس، به تنهایی باعث به وجود آمدن اختلاف معنی دار بین قطر لیف و ضخامت دیواره می شود. از بررسی های انجام شده چنین می توان نتیجه گیری کرد که از دیدگاه ویژگی های الیاف در دو دو رگ صنوبر یاد شده، میانگین، طول الیاف، قطر الیاف، و قطر حفره سلولی در صنوبر یوروآمریکن، بیشتر از صنوبر دلتوئیدس می باشد. ولی از نظر ضخامت دیواره، صنوبر دلتوئیدس بالاتر قرار دارد.
    کلیدواژگان: صنوبر یوروآمریکن، صنوبر دلتوئیدس، جوان چوب، بالغ چوب، ویژگی الیاف، کلن، دو رگ
  • سعید کاظمی نجفی، سارا نجاری، کامبیز پورطهماسبی، علی نقی کریمی صفحات 723-732
    با اعمال روش غیرمخرب اولتراسونیک وضعیت درونی یک بلوک چوبی بلوط دارای پوسیدگی به ابعاد تقریبی cm30 ×cm 20 ×cm 15 مورد ارزیابی سه بعدی قرار گرفت. سرعت موج های اولتراسونیک با بهره گیری از دستگاه سیلواتست (فرکانس kHz 16) در سه جهت طولی (L)، مماسی(T) و شعاعی(R) اندازه گیری و ترسیمه های سرعت موج های اولتراسونیک (تصویرهای اولتراسونیکی) در صفحه های عرضی و طولی (شعاعی و مماسی) با بهره گیری از نرم افزار SigmaPlot تهیه شد. اندازه گیری سرعت اولتراسونیک برابر با شبکه بندی انجام شده (به ابعاد 2×2 سانتیمتر) و با روش اسکن C صورت گرفت. سپس نمونه ها جهت دسترسی به وضعیت فیزیکی درونی آنها برش خوردند و وضعیت واقعی درونی نمونه ها با تصویر پیش بینی شده با روش اولتراسونیک مقایسه شد. نتایج نشان دادند که به طور کلی روش غیر مخرب اولتراسونیک قادر به پیش بینی وضعیت پوسیدگی بدست آمده چوب بلوط می باشد و تصویرهای اولتراسونیک بدست آمده همخوانی خوبی را با وضعیت واقعی نمونه ها از خود نشان دادند. پوسیدگی باعث کاهش سرعت موج های اولتراسونیک می شود که این کاهش بستگی به عمق و میزان پیشرفت پوسیدگی (مرحله های مختلف پوسیدگی) دارد.
    کلیدواژگان: چوب، پوسیدگی، ارزیابی غیر مخرب، سرعت موج های اولتراسونیک، اسکن C
  • محمدهادی مرادیان، قنبر ابراهیمی، حسین رسالتی، آنتونیو دورادو صفحات 733-749
    خط تولید کارخانه های کاغذسازی چرخه و گردش کار و متغیرهای بیشماری دارد. هدف نهایی کارخانه های خمیروکاغذ رسیدن به کیفیت بهینه کاغذ با کمترین هزینه هاست. امروزه برای کنترل دقیق، مجموعهع و کم هزینه خطوط تولید از انواع مدل ها بهره گیری می شود. با بهره گیری از داده های واقعی سال های 1384 و قسمتی از 1385 خط تولید کاغذ روزنامه کارخانه چوب و کاغذ مازندران، مشاهده های مربوط به 72 متغیر فرایندی از برج ذخیره خمیر CMP تا انتهای خط تهیه و از میان آنها 4 مجموعه داده متناظر با مقاومت به ترکیدن و پاره شدن کاغذ روزنامه استخراج شد. برای تعیین مؤثرترین متغیرهای فرایندی و میزان تاثیر آن ها بر مقاومت به ترکیدن و پارگی کاغذ روزنامه و سرانجام پیش بینی این دو ویژگی از روی متغیرهای مؤثر، از تجزیه همبستگی و رگرسیون چند متغیره بهره گیری شد. مدل های مناسب و بیشماری برای پیش بینی و کنترل مقاومت به ترکیدن کاغذ روزنامه تهیه شد. نتایج نشان داد که متغیرهای درصد لیف های باقی مانده بر روی الک با مش48، فشار خمیرکاغذ در تمیزکننده های گروه سوم، خروجی فن پمپ2، شدت آبگیری سیوآل، نسبت سرعت جت به توری و میزان باز بودن دهانه خروجی جعبه تغذیه، تاثیر بیشتری بر مقاومت به ترکیدگی کاغذ روزنامه دارند. بین متغیرهای فرایندی و مقاومت به پاره شدن کاغذ روزنامه همبستگی کم تری دیده شد و مدل های محدودی برازش داده شد. متغیرهای بازده کمک نگه دارنده، شدت آبگیری سیوآل و درصد خاک رس بر روی مقاومت به پاره شدن کاغذ روزنامه بیشترین تاثیر را نشان دادند.
    کلیدواژگان: خمیر کاغذ، مدل های آماری، مقاومت به ترکیدن، مقاومت به پاره شدن، کاغذ روزنامه، همبستگی و رگرسیون
  • رامین ویسی، سیداحمد میرشکرایی صفحات 751-762
    در این پژوهش، از انباشت خرده چوب های ممرز کارخانه چوب و کاغذ مازندران، مقداری خرده چوب به صورت کامل تصادفی گزینش و خمیرکاغذ CMP با بازده 85 درصد تهیه شد.سپس مقداری از خمیرهای CMP تهیه شده با پروکسید هیدروژن در حضور DTPA رنگبری شدند و از آنها کاغذ دست ساز با وزن پایه gr/m260 تهیه گردید. تعدادی از کاغذهای دست ساز رنگبری نشده با انیدرید استیک، در دمای 80 و در زمان های 30 و 60 دقیقه استیله شدند و طیف FT-IR آنها تهیه شد. کلیه کاغذهای تهیه شده به مدت های صفر، 10، 20، 30، 40 ساعت کهنه سازی نوری شدند و ویژگی های نوری آنها پیش و پس از کهنه سازی نوری اندازه گیری و مقایسه شد. نتایج این بررسی نشان داد که بر اثر رنگبری و استیله شدن، ضریب جذب (K)، نسبت K/S، ماتی، زردی،سبزی و عدد PC کاهش و روشنی کاغذ افزایش می یابد. در طی کهنه سازی نوری تا 40 ساعت، کلیه شاخص های نوری یادشده (بجز روشنی) افزایش می یابد. این تغییرهای از صفر تا 20 ساعت محسوس تر است. در بین تیمارهای مختلف، تیمار استیل دار کردن کاغذ، بویژه به مدت 60 دقیقه تاثیر و اهمیت بیشتری در پایداری روشنی و کاهش برگشت رنگ کاغذ و در نتیجه افزایش دوام آن در برابر تخریب نوری دارد.
    کلیدواژگان: کهنه سازی، نوری تسریع شده، انیدرید استیک، خمیر CMP، استیل دار شدن، پایداری روشنی، ممرز
  • مرتعداری
  • حسین ارزانی، مهدی بصیری، سمیه دهداری، محمدعلی زارع چاهوکی صفحات 763-773
    تعیین ظرفیت مراتع از موارد مهم در مدیریت آن به شمار می رود و شناخت عامل های مؤثر در آن بسیار اهمیت دارد. از آنجایی که میزان علوفه تولیدی در یک دوره رویش مبنای محاسبه ظرفیت چرایی است در این پژوهش برای برآورد تولید از راه اندازه گیری پوشش رابطه بین تولید با پوشش های تاجی، شاخ و برگ و یقه مورد بررسی قرار گرفت. برای این کار 3 رویشگاه شامل: 1- علف بوته زار 2- علفزار 3- بوته زار، مرکب از 10 جور در منطقه سمیرم، نیر و ندوشن از استان های اصفهان و یزد گزینش و آماربرداری در آن ها صورت گرفت. در هر جور 30 کرت با ابعاد 2×5/1 متر به طور تصادفی قرار داده شد و پس از یادداشت برداری از گونه های گیاهی دیده شده در هر یک از کرت ها، پوشش تاجی با متر و پوشش یقه و شاخ و برگ با روش نقطه ای برای گونه های قابل بهره گیری دام اندازه گیری شد. سپس رویش گراس ها از یک سانتی متری سطح یقه و رشد سال جاری بوته ها، برای تعیین وزن خشک هر گونه در هکتار قطع و توزین شد و با بهره گیری از روش تجزیه و تحلیل رگرسیون، روابط میان تولید با پوشش یقه، شاخ وبرگ و پوشش تاجی هر گونه مورد بررسی قرار گرفت. در این بررسی تولید به عنوان متغیر وابسته (تابع) و سه متغیر دیگر به عنوان متغیر مستقل در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که پوشش تاجی در همه گونه ها و شاخ وبرگ در اغلب آنها با تولید رابطه نزدیک، منطقی و قابل اعتماد (01/0 P< یا01/0 P<) دارد اما رابطه بین پوشش یقه و تولید معنی دار نبود که دلیل آن به احتمال برخورد شمار بسیار کمی از نقطه ها با یقه بوده است
    کلیدواژگان: ظرفیت مرتع، پوشش تاجی، پوشش شاخ و برگ، پوشش یقه، تولید
|
  • Pages 525-536
    Over 40% of the northern hemisphere is covered with seasonal snow. Snow covered area is a huge water resource on most part of the world and mountainous areas. Snow-cover and its equivalent water, supplies 1/3 of the water requirements for farming and its land irrigation throughout the world. In most northern and alpine environments, snowmelt runoff is responsible for both the annual maximum instantaneous discharge and a major portion of the annual flow. The high albedo of snow coupled with its large areal extent makes it a strong influence on the Earth’s radiation budget. Snow cover monitoring is necessary for climatologists. Therefore, continuous snow cover monitoring and survey of snow cover maps due to higher efficiency of snow cover in different studies is very necessary. The most efficient means of monitoring snow-cover extent is by remote monitoring from satellites. MODIS compared with other images like NOAA has better spatial resolution and more bands and is better for survey. In this research by MODIS data in Ghaleh-Shahrokh sub-basin, we prepared snow cover map. The results compared with real snow cover map and showed higher precision. Finally, these maps are used as basic maps in various cases such as estimation of snowmelt runoff.
  • Application of MEDALUS method to develop a regional model for desertification assessment and mapping
    Pages 537-554
  • Pages 555-570
    The analysis of spatial extension of drought is an important issue in drought risk management. The estimation of influenced region of drought in Isfahan province is the aim of this study. To do this, the annual rainfall data of 12 stations of the most important stations of Isfahan province were used in the period of 1973-2003. First, trend and homogeneity tests were applied and Isfahan station was detected to show a significant trend. Then, drought condition for each year was determined using four indices including PNPI, DPI, RAI and SPI. The results showed that drought covers 31, 37, 23 and 52% of entire province at each single year based on the above indices, respectively. The study also showed that, among different indices, only DPI has a significant relationship with longitude. This implies that drought intensity and frequency increase eastward. However, other indices did not show the same relationship. According to SPI, as the most important index, 50% of the entire province has been influenced by drought during 30 years period. This revealed the importance of launching a regional drought monitoring and management system to reduce drought disaster.
  • Pages 571-587
    Shoor river watershed has the area of 17000 km2, 42% of the watershed is plain and the rest is pediment. In investigation of the effect of geological criterion on land degradation in geomorphological units, first a part of Shoor river watershed was selected on geological map in such a way that different consolidated and unconsolidated geological materials which are effective on land degradation and desertification are included. After determination of the studied area, the maps of slope and land uses were prepared and overlaid and the map of homogeneous units was prepared. In this research, three indices consisting of erodibility, salinity and permeability of rock units were chosen, by field and laboratory analyses and finally their classified maps were prepared, they were then overlaid and zonation map of the area according to the three indices were presented. Due to the fact that the determination of desertification intensity or potential in homogeneous units by using mathematical or statistical equations is not possible, therefore, the concept of fuzzy logic was used for zonation that after determination of the weight or value of the factors, fuzzy algebraic sum, fuzzy algebraic product and fuzzy gamma were used. The results obtained from the comparison of maps prepared using different fuzzy operators with a control map and maximum and minimum measured desertification in the studied region, has shown that the most suitable fuzzy operator for desertification potential or intensity in the studied area is 0.8 gamma fuzzy function. Finally by overlaying the zonation map of desertification intensity with respect to geological criterion and the geological map, different geological units were characterized based on their desertification effect.
  • Pages 589-601
    In this study the time series of annual maximum dry spells and the number annual dry spells of Isfahan province were analyzed in order to establish the existence of rainfall variability using Mann-Kendall test. The selected time series were first tested for homogeneity. Results indicated statistically homogeneity at 95% significant level. The results of trend analysis showed that only 2 stations have significant decreasing trend of the maximum annual dry spells at the significant level of 5%. The results also showed 3 stations with increasing trend in the number of dry spells and 1 station with decreasing trend in the number of dry spells which are significant at 5% and 1% significant levels respectively.
  • Pages 603-614
    The potential of ASTER images from the Marivan forests, dating June 2003, for forest density mapping in Zagros was investigated. The aerial photographs (scale of 1:20000) dated September, 2004 were used to generate a ground truth map. Images did not showed any radiometric error. Geometric correction of images and photographs was implemented using Orthorectification method with RMSE less than one pixel. Different synthetic bands from rationing, principal component analysis and suitable vegetation indices were created to employ in further digital analysis, together with the original bands. The data were classified based on four classes using supervised method with the maximum likelihood, minimum distance to mean and fuzzy algorithms using synthetic and original bands. The highest overall accuracy and kappa coefficient equal to 65.5% and 48.7% were obtained with maximum likelihood algorithm. According to the primary results, the highest spectral similarity was observed between the 4th and the 5th classes. On the other hand, 5th class had a little extent in the study area. So, the 4th and 5th classes were merged. In three-class classification, the highest overall accuracy and kappa coefficient equal to 68.5% and 51.5% respectively, obtained with maximum likelihood algorithm. Spectral similarity between open density classes, lack of precise topographic maps and also shade effects on interpretation and analysis were the most important problems. Finally, it can be concluded that the resulted accuracy, using the data set, processing and analysis methods considering the restrictions, was relatively desired.
  • Pages 615-624
    It is usual to see destructive effects in forest soil such as soil compaction, wheel and log tracks in forest utilization operations after using skidders. Soil weight moisture is one of the factors effective in soil destruction. The more this moisture is, the more the soil is destructed. Soil destruction and disturbance is the least if the soil weight moisture is in optimum. So in order to decrease the soil destruction it is necessary to determine a threshold. Using For-Pro software the soil moisture threshold is determined by entering soil and machine information. The destruction in soil with less moisture and more moisture than threshold is compared in this study. It is resulted that the rate of disturbance in dry soil is 0.72 cm. In each point each time the skidder passes and this rate is 1.37 cm for moist soil. Also it is concluded that the effect of skidders in dry soil is compaction and in moist soil, it is great disturbance in the soil horizons.
  • Pages 625-636
    In north of Iran, the animal logging in Hyrcanian forest is a traditional method over past decades. Recently, with increasing environmental interest, concentration on environmentally sound timber extraction and small scale tree harvesting, the proportion of mule logging was increased in Caspian forest. The objective of this study is to develop a standard unified method of data collection to be used to improve the efficiency of mule logging operations and improve the quality of hauling cost and productivity information available for use in forest management plans and decisions. An environmentally sound timber extraction technique for small tree harvesting, particularly for thinning operations, were presented and introduced in this paper. The research was carried out in 213 compartment of Namkhaneh district, in Kheirood forest. Two types mule logging crews working in Kheirood during the study period were selected as the sample for this study: 1) Mules for lumber hauling in downhill, 2) Mules for lumber hauling in uphill. Time per turn for hauling of lumber in down and up slopes averaged 8 and 8.6 minutes, respectively. Regression models were developed for production-related elements with variance analysis using SPSS software. The hourly production of hauling with mule (m3/h) with delay time, for hauling of lumber in uphill and downhill were 1.00 & 1.2 m3/h, respectively and without delay time were 1.21 & 1.5 m3/h, respectively. The result showed that production of lumber in down slope was greater than production of lumber in uphill. In addition, mule rate or hourly cost of mule hauling system in productive mule hour was 57982 Rials/h. As a consequence, the changes of hauling costs showed that increasing hauling distances variable on lumber hauling caused to linear increase in cost.
  • Investigation on the effects of some soil properties on spatial dispersion of Wych elm (Ulmus glabra Huds) in Hyrcanian forest, Case study: Kheyroudkenar forest
    Pages 637-652
    Forest soil is one of the main components of forest ecosystems and effective factors in spatial dispersion of vegetation. The current research was carried out in Patom, Namkhaneh, Gorazbon and Chelir districts of Kheyroudkenar forest, Nowshar. After field inspection and identifying the individuals of Wych elm with D.B.H? 10 cm, their positions were recorded by GPS with reasonable accuracy. Soil sampling was followed from spatial pattern. For detecting the spatial pattern of the remaining individuals of Wych elm, mean square method was applied. The result of this method showed that the existing pattern of Wych elm is an intermediate one and its real pattern has been probably changed due to Dutch elm disease and illegal cutting. After determining the pattern and soil sampling, PCA method was used to test the soil variables. Altitude, aspect and slope constitute the grouping criteria in random and clumped patterns. In clumped pattern, soil texture, bulk density, moisture, N, P, K and organic matter were the most important factors, while in random pattern in addition to the mentioned factors, pH is also effective.
  • Pages 653-663
    Influence of nursery soil amendment was studied on growth and survival of Cypress (Cupressus sempervirens var. horizontalis) seedling in an afforestation area. For this purpose, at first Cypress seedlings (1+1) were grown at four soil treatments including 1) nursery non-amended soil (control), 2) nursery non-amended soil and pure sand (1:1), 3) nursery non-amended soil, pure sand and organic matter (1:1:1), 4) nursery non-amended soil, pure sand and organic matter (1:1:2). Then, the seedlings were transplanted into an afforeststion area located in a semi-arid region (Marzan-Abad, north of Iran with elevation of 300 m a.s.l.) and planted in holes with suitable depth. The research was set up as randomized complete blocks design with four replications. The results of first year revealed that seedlings grown in "nursery non-amended soil, pure sand and organic matter (1:1:2)" had greatest total height and crown length; however survival, collar diameter and crown diameter were not affected by soil treatments. In the second year, no significant differences were detected in total height, survival and crown diameter of seedlings treated on different soils, but contrary to first year, the seedlings grown in "non-amended soil, pure sand and organic matter (1:1:2)" obtained the greatest collar diameter. Based on the results of this reseach, nursery non-amended soil, pure sand and organic matter (1:1:2) can be suggested as suitable treatment in order to advance the establishment and growth of Cypress seedlings in the research site and the similar areas.
  • Pages 665-680
    Between Birds Garden and Varzaneh town, a distance of approximately 140 km, eight stations were selected to sample and identify the macrobenthos of Zayandeh Rud, for a full year commencing fall 2002. Sampling was carried out twice at each season, using a Surber, an Ekman sampler and a PVC tube. The specimens were sorted out, counted and identified to the nearest genus, and some to a family level, using the appropriate identification keys. Identified specimens were classified into 19 genera, 17 families, 13 orders, and 5 classes. Amongst the 13 identified orders, Ephemeroptera and Trichoptera were the most diverse groups and were mostly distributed in Isfahan region and upstream. Oligochaeta with 3 orders and 4 families, and Diptera with 3 families and 2 genera were mostly distributed in east of Isfahan. At the same time, Lumbriculidae, Lumbricidae, and Tubificidae and the genus Chironomus were present in all the stations and throughout the year, though they showed a wide range of differences in density. In contrary, Glossiphoniidae and Baetis, Piscidium, Hydropsyche, Agrion, Valvata were present only in some stations and seasons. Statistical analysis of the data indicated that Shannon, Simpson, Margalef richness index wear significantly and negatively correlate with EC and substrate content of organic matter. The Shannon index was lower in mudy-sloughy stations, while Margalef richness index positively correlated with water pH. The differences in benthic population structure could be attributed to physical changes in the river substrate, chemical properties of the water and/or their life cycle or the interactions between them.
  • Pages 681-691
    Air pollution is one of the main problems in metropolitan areas. Therefore, the prediction of air pollution can be regarded as one of the important issues of air quality research in urban areas. There are many methods for the prediction of air pollutant concentration. In recent years, there has been considerable progress in the development of neural network models for air quality prediction. In this paper, artificial neural network has been used for the prediction of CO concentration in Tabriz. Hourly correlation between the concentration of CO and metrological variables was calculated by multilayer perceptron for the months of December and January 2003. Multilayer perceptron performance was compared with traditional methods such as auto-regressive integrated moving average (ARIMA). The results indicated that there was a high non-linear correlation between CO concentration and metrological variables such as: speed and direction of wind; and relative humidity. The location of large industries in the west and southwest of Tabriz were found to be the most effective elements in air pollution. Blowing of winds from west and southwest directions, on the months of December and January have caused pollution are transferred to the inner parts of Tabriz.
  • Pages 693-711
    Mismatch between the school furniture and body dimention of children is one of the important factors affecting the deformation of spinal column and causing low back pain. In addition, it can be a prefactor for mental disorders. Also, it causes bad-temper and bad-behaviour in students. Lack of normative anthropometric measurments of Iranian children, serving as a basis for furniture construction, could be the reason for this problem. The purpose of the present study is the optimization of ergonomic factors to design school furniture based on students anthropometric characteristics for increasing students’ health. 2,000 students (M:1,000, F:1,000) in primary schools ranging 6-11 years old in Karaj city, from 4 education areas, were randomly chosen, 16 primary schools and 25 students from each class of every 16 schools on the basis of BSI5873 standard. They were then divided into 2 age groupes, 6-8 & 8-11, and the seated antropometric characteristics like popliteal height, buttock-politeal length, and knee height were measured. Also the furniture dimonsions were measured to compare with the measured anthropometric items: Desk height, desk clearane, seat depths, and seat heights were measured. The data were analyzed with Minitab ver 15 & Statistica ver. 7 Softwares. The results showed, except knee clearance, none of school furniture measurments are in the range of pupils’ body dimonsions. It was conculuded that the design and manufacturing of school furniture are done without any attention to anthropometric rules and in future it might put the health of the society at risk.
  • Pages 723-732
    The ultrasonic wave velocity was used to detect decay extent and depth. An oak block (15×20×30 cm) with local decay was inspected in three main directions (longitudinal, radial and tangential). Ultrasonic wave velocities in three axis of decayed oak were incorporated into contour and color gradient plots along the wood profile for three direction inspections using SigmaPlot software. The specimen was dissected to compare the predicted internal condition to the actual internal condition. The results showed that the predicted internal condition by ultrasonic technique is in good agreement with the actual internal condition. Decreasing of ultrasonic wave velocity depends on depth and different stages of decay.
  • Pages 751-762
    In this research, Horn Beam chips were chosen randomly from chips pile at Mazandaran Pulp and Paper Mill and pulped by CMP process at the yield of 85%.Then, one portion of pulp was bleached by using hydrogen peroxide and DTPA as chelating agent and 60 gr/m2 handsheets were made from bleached and unbleached pulp. A number unbleached handsheets were acetylated by using acetic anhydride at 80oC for 30 and 60 minutes. The handsheet were irradiated for zero, 10, 20, 30 and 40 hours for accelerated aging. The optical characteristics of the handsheets were measured before and after optical aging. The results of this study showed that following bleaching and accetylation, absorption coefficient, K/S ratio, opacity, yellowness, greenness and post color (PC) number were decreased, and brightness was increased. Following aging up to 40 hours, all optical Properties (except brightness) were increased. These changes are more tangible up to 20 hours irradiation. Among the handsheets, acetylated handsheets, especially those acetylated for 60 minutes, have better brightness stability and less brightness reversion and therefore better resistance towards optical deterioration.