فهرست مطالب

مجله تولید گیاهان زراعی در شرایط تنش های محیطی
سال پنجم شماره 1 (پیاپی 12، بهار 1392)

  • تاریخ انتشار: 1393/02/20
  • تعداد عناوین: 6
|
  • حمیدرضا مبصر، سید حسین حسینی، عباس قنبری مالیدره، الیاس رحیمی پطرودی، سیدعلی صادقی صفحات 1-9
    به منظور بررسی اثر مصرف و عدم مصرفعناصر ریزمغذی بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه برنج رقم طارم محلی، آزمایشی در سال زراعی 1389 در شهرستان آمل به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار اجرا شد. سه عنصر ریزمغذی روی، مس و منگنز هر کدام در دو سطح شامل بدون مصرف (شاهد) و با مصرف 20 کیلوگرم در هکتار از منبع سولفات) بودند. نتایج نشان داد که تعداد کل پنجه در کپه از نظر آماری، تحت تاثیر هیچ یک از تیمارها قرار نگرفت. تعداد پنجه بارور در کپه، تعداد کل خوشه چه و تعداد خوشه چه پر در خوشه و وزن هزار دانه با مصرف سولفات روی به ترتیب به نسبت 9/4، 5/3، 9/5، 1/3 درصد افزایش یافتند که در نتیجه آن بر عملکرد دانه 9/4 درصد افزوده گردید. شاخص برداشت با مصرف سولفات روی به علت کاهش 3 درصدی در عملکرد کاه، افزایش یافت. عملکرد دانه، شاخص برداشت و کلیه اجزای عملکرد از نظر آماری تحت تاثیر منگنز قرار نگرفتند. عملکرد کاه با مصرف سولفات منگنز، 2 درصد کاهش یافت. عملکرد دانه با مصرف سولفات مس، 5/2 درصد کاهش داشت زیرا وزن هزار دانه به نسبت 9/3 درصد کمتر شد. مصرف سولفات مس موجب افزایش عملکرد کاه به نسبت 7/3 درصد گردیده است که در نتیجه آن شاخص برداشت نیز کمتر شد. بیشترین عملکرد دانه و شاخص برداشت و کمترین عملکرد کاه تحت اثر متقابل سه گانه برای تیمار با مصرف سولفات روی و بدون مصرف مس و منگنز بدست آمد.
    کلیدواژگان: برنج، عناصر ریزمغذی، عملکرد دانه
  • محبوبه محمدی البرزی، فضل الله صفی خانی، جعفرمسعود سینکی، بهلول عباس زاده صفحات 11-22
    در این تحقیق اثر تنش رطوبتی بر عملکرد و میزان اسانس جمعیت های مختلف گیاه دارویی انیسون در سال 1390 در موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور بررسی گردید. این آزمایش به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 4 تکرار اجرا گردید. سه توده محلی انیسون (توده محلی سبزوار، کرمان و جیرفت) به عنوان عامل اصلی و تنش رطوبتی به عنوان عامل فرعی در 4 سطح تنش رطوبتی (10، 30، 50 و 70 درصد تخلیه رطوبت) در نظر گرفته شد. اثر متقابل تیمارها بر اسانس ساقه در سطح 1% و بر وزن خشک ساقه، عملکرد ماده خشک و عملکرد اسانس ساقه در سطح 5% معنی دار بود. مقایسه میانگین اثرات متقابل نشان داد که، بیشترین میزان وزن خشک ریشه، وزن خشک ساقه و عملکرد ماده خشک به ترتیب 120، 712 و 1100 کیلوگرم بر هکتار مربوط به توده کرمان در 10درصد تخلیه رطوبت بود همچنین بیشترین میزان اسانس ساقه (89/0 درصد)و اسانس برگ (63/0 درصد) مربوط به توده کرمان در 70 درصد تخلیه رطوبت بود. توده جیرفت نسبت به توده کرمان و سبزوار برتری داشت زیرا در شرایط تنش رطوبتی پایداری بیشتری از خود نشان داد و متحمل تر به خشکی بود. سطح 10 درصد تخلیه رطوبت بهترین سطح آبیاری برای تولید بیشترین ماده خشک تولیدی بود. افزایش آبیاری باعث کاهش درصد اسانس شد در صورتی که عملکرد اسانس را افزایش داد. سطح 10 درصد تخلیه رطوبت بهترین سطح رطوبت برای تولید بیشترین ماده موثره بود.
    کلیدواژگان: انیسون، توده، تنش خشکی، عملکرد ماده خشک
  • غلامحسن رنجبر، هادی پیراسته انوشه، یحیی امام، سیدحسام حسین زاده صفحات 23-31
    به منظور تعیین تحمل به شوری گندم نان (Triticum aestivum L.) در مراحل مختلف رشد، آزمایشی در محیط کنترل شده (شرایط لایسیمتری)، در مزرعه تحقیقاتی صدوق مرکز ملی تحقیقات شوری واقع در منطقه حسین آباد یزد، در سال 1390 انجام گرفت. آزمایش بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار طراحی شد. تیمارهای آزمایشی شامل کاربرد آب شور از مرحله ی استقرار بوته ها، آغاز پنجه زنی، شروع طویل شدن ساقه، ظهور سنبله و مرحله پرشدن دانه تا پایان فصل رشد و بدون کاربرد تیمار شوری (شاهد) بود. گیاهان در جعبه هایی به ابعاد 50 ×40 سانتیمتر و به عمق 50 سانتیمتر که با ماسه ریز پرشده بودند، کاشته شدند. گیاهان روزانه 2-4 بار با محلول غذایی آبیاری می شدند. نتایج نشان داد که از مرحله استقرار بوته تا پنجه رفتن و از مرحله استقرار بوته تا ساقه رفتن به ترتیب بیشترین حساسیت به شوری از نظر طول سنبله و ارتفاع بوته وجود داشت. عملکرد ماده خشک به میزان زیادی با مصرف آب شور از مرحله استقرار بوته تا پایان فصل رشد کاهش یافت. تاخیر در کاربرد تیمار شوری با کاهش کمتر عملکرد ماده خشک همراه بود. کاربرد آب شور از مرحله استقرار بوته به بعد، عملکرد دانه را بیشتر از مراحل بعدی اعمال آب شور کاهش داد. بر اساس این نتایج کاهش عملکرد ماده خشک و کاهش تعداد بوته در واحد سطح از دلایل اصلی کاهش عملکرد دانه تحت شرایط کاربرد آب شور بود.
    کلیدواژگان: عملکرد و اجزاء عملکرد دانه، تحمل به شوری، مراحل رشد
  • فرزاد بابایی، حمید مدنی، عباس ملکی، راحله جنابی حق پرست صفحات 33-45
    به منظور ارزیابی سازگاری اکوفیزیولوژیکی تعدادی از ژنوتیپ های گندم نسبت به تنش خشکی و تعیین ژنوتیپ متحمل، این آزمایش با 50 ژنوتیپ، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار، تحت شرایط دیم و آبی در سال زراعی 90-1389 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی شیروان چرداول در استان ایلام اجرا شد. تحت شرایط دیم، همبستگی بین عملکرد دانه و تعداد سنبلچه و وزن هزار دانه مثبت و در سطح یک در صد، معنی دار بود. در شرایط آبی، عملکرد دانه با تعداد دانه در سنبله، طول پدانکل، وزن هزار دانه و شاخص برداشت همبستگی مثبت و معنی دار در سطح یک درصد داشت. برای ارزیابی ژنوتیپ های گندم شاخص های میانگین بهره وری(MP)، حساسیت به تنش(SSI)، تحمل به تنش(STI)، میانگین هندسی بهره وری(GMP) و تحمل(TOL) بر مبنای عملکرد ژنوتیپ ها در شرایط رطوبت محدود(دیم) و بدون تنش(آبی) محاسبه شدند. بر اساس عملکرد دانه، شاخص هایSTI، GMP، MP که دارای بیشترین همبستگی مثبت و معنی دار با عملکرد دانه در هر دو شرایط دیم و آبی بودند، انتخاب شدند. لذا این شاخص ها مناسب ترین شاخص برای تفکیک و شناسایی ژنوتیپ های حساس و متحمل به تنش خشکی در نظر گرفته شدند. نتایج کلی حاکی از برتری عملکرد دانه و تحمل نسبت به تنش خشکی در ژنوتیپ های محمدی، کراس سبلان و سرداری در مجموع دو شرایط دیم و آبی بود.
    کلیدواژگان: ژنوتیپ، شاخص های تحمل، گندم، تنش خشکی
  • تورج رحیمی، حسین حسن پور درویشی، توحید نورالوندی، حمید مظفری صفحات 47-55
    به منظور بررسی اثر زه آب فاضلاب خانگی بر خصوصیات مورفولوژیکی و عملکرد اسانس گیاه دارویی بابونه در شرایط تنش خشکی آزمایشی به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار در مزرعه نمونه دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرقدس اجرا شد. در این آزمایش از توده های بومی کرج، کرمان و بابونه گاوی که از رویشگاه های طبیعی توسط مرکز تحقیقات کشاورزی استان اصفهان جمع آوری شده اند استفاده شد. نتایج آزمایش نشان داد که، تاثیر آبیاری با آب نامتعارف زه آب فاضلاب خانگی بر روی صفات ارتفاع، تعداد گل، وزن خشک گل، قطر ساقه اصلی، درصد روغن، تعداد ساقه اصلی، بیوماس و وزن گل تازه معنی دار بوده است. بیشترین ارتفاع و وزن گل تازه مربوط به تیماری است که 100 درصد نیاز آبی گیاه تامین گردیده است و به ترتیب در سایر تیمارها با توجه به کاهش میزان رطوبت در اختیار گیاه روند نزولی طی می نماید و در تیمار 55 درصد نیاز آبی به حداقل خود می رسد. تنش خشکی باعث اثر معنی داری روی عملکرد اسانس و صفات موثر در عملکرد اسانس گیاه بابونه همانند درصد روغن، وزن تر گل، وزن خشک گل و تعداد گل دارد. استفاده از تنش ملایم 85 درصد و 70 درصد نیاز آبی گیاه بابونه ضمن صرفه جویی در مصرف آب باعث تولید منطقی و عملکرد قابل قبول اسانس گیاه بابونه می گردد.
    کلیدواژگان: توده محلی بابونه(Matricaria chamomilla)، فاضلاب خانگی، عمکلرد اسانس، خصوصیات مورفولوژیکی، تنش خشکی
  • زینب یارمحمودی، قربان نورمحمدی، حمید مدنی، محمدرضا اردکانی، امید علیزاده صفحات 57-74
    این آزمایش جهت بررسی اهمیت پیش تیمار بذر و کاربرد باکترهای حل کننده فسفات برای مقابله با تنش خشکی به صورت آزمایش کرت های دوبار خرد شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در دو مزرعه فقیر و غنی از نظر فسفر قابل جذب در استان فارس در سال زراعی 1390 اجرا گردید. تیمارهای مورد بررسی در مزرعه عبارت بودند از: اعمال تنش خشکی در پلات اصلی، در سه سطح: شاهد (عدم تنش)، قطع آبیاری در پایان رشد رویشی (ظهور سیلک ها) و قطع آبیاری در اواسط رشد زایشی (قهوه ای شدن سیلک ها)، کاربرد باکتری های حل کننده فسفات در پلاتهای فرعی، در سه سطح: شاهد (عدم مصرف باکتری)، مصرف باکتری و مصرف باکتری+ نصف مقدار توصیه کود شیمیایی فسفر بر اساس آزمون خاک و کاربرد پیش تیمار در پلات های فرعی فرعی، در چهار سطح: شاهد (بذر خشک)، پیش تیمار با آب به مدت 12 ساعت، پیش تیمار با هورمون جیبرلین به مقدار ppm20 به مدت 12 ساعت و پیش تیمار با هورمون اکسین به مقدار ppm5 به مدت 12 ساعت. نتایج نشان دادند در تیمار اثر متقابل قطع آبیاری و پرایمینگ بذورمشاهده گردید در هر دو مزرعه فقیر و غنی از نظر فسفر قابل جذب پیش تیمار با جیبرلین و آبیاری کامل در صفات: طول بلال، قطر بلال، وزن هزار دانه، تعداد دانه در هر ردیف، تعداد ردیف دانه در هر بلال، تعداد دانه در بلال و عملکرد دانه دارای بیشترین مقدار بود. در تیمار اثر متقابل قطع آبیاری و مصرف باکتری نیز نتایج نشان داد که در تمامی صفات بیشترین مقدار در تیمار عدم قطع آبیاری و مصرف باکتری و نصف مقدار کود توصیه شده فسفر حاصل شد و در تمامی تیمارها مصرف باکتری اثر منفی قطع آبیاری را تعدیل بخشید.
|
  • Hamidreza Mobaser, Seyed Hossein Hosseini, Abbas Ghanbari Malidareh, Elyas Rahimi Petroudi, Seyed Ali Sadeghi Pages 1-9
    In order to affect some micronutrient elements on grain yield and yield components of rice cultivars Local-Tarom، an experimental farm in 2010 as the city of Amol in factorial randomized complete block design with four replications was performed. Three essential micronutrients zinc، copper and manganese، each at two levels، including no use (control) and consumption of 20 kg/ha as source sulfate were. The results showed that the total number of tillers per hill of statistical affect any of the treatments was not included. Fertile tillers per hill، the total number of spikelet and filled spikelet per panicle and 1000-grain weight by taking zinc sulfate 4. 9، 3. 5، 5. 9، 3. 1 percent، respectively. As a result increased yield on the 4. 9 percent has been added. Harvest index due to the consumption of zinc sulfate 3 percent reduction in straw yield increased. Grain yield، harvest index and yield components of all statistically were not affected by manganese. Straw yield with manganese sulfate consumption decreased 2 percent. Grain yield with consumption of copper sulfate 5 / 2 percent was reduced because the grain weight than 3. 9 percent was lower. Consumption of copper sulfate increased straw yield ratio 3. 7 percent has been the result of the harvest index was also lower. The most grain yield، harvest index، and lowest straw yield under the three factors for treatment interactions with the consumption of zinc sulfate and without taking copper and manganese.
    Keywords: Rice, Micronutrients elements, Grain yield
  • Mahboobeh Mohammadi Alborzi, Fazlollah Safikhani, Jafarmasoud Sinaki, Bohlool Abbaszadeh Pages 11-22
    Anisum (Pimpinella anisum L.) is one of the aromatic herbal plants which has great export value. In order to investigate effects of drought stress on yield and essential oil in different populations of Anisum an experiment was conducted in alborz karaj stations in 2011. This research was caried out as a randomized complete block design with 4 replications. Main factors were 3 populations of the Anisum (sabzevar، kerman and jiroft) and sub factors were include 4 levels of drought stress (10، 30، 50 and 70 % water depletion). Effect of interaction between main and sub factors were different significant on essential oil stem at %1 level and stem yield، dry matter yield and essential oil yield at %5 level. Mean comparison of main and sub factors showed that highest root yield، stem yield and dry matter yield order 120، 712 and 1100 kg/ha belong to kerman population in 10% water depletion and highest essential oil stem (0. 89%) and essential oil leaf (0. 63%) belong to kerman population in 70% water depletion.
    Keywords: Pimpinella anisum, Population, Drought stress, dry matter yield
  • Gholam Hasan Ranjbar, Hadi Pirasteh Anosheh, Yahya Emam, Seyed Hesam Hosseinzadeh Pages 23-31
    To determine salinity tolerance of wheat (Triticum aestivum L.) at various growth stages، a controlled experiment (lysimeter conditions) was conducted at the National Salinity Research Center. Experimental design consisted of six treatments replicated three times in a randomized complete block design. Treatments were application of salinity at establishment stage، tillering، stem elongation، spike emergence، during grain filling period till final growing season and without imposing salinity (control). Wheat plants were grown in eighteen boxes (0. 5×0. 4 m and 0. 5 m depth) contained washed sand. Plants were irrigated 2-4 times daily using nutrient solution. The results showed that from emergence to tillering and from emergence to stem elongation phases were two sensitive stages of wheat growth to salinity stress and spike length and plant height were reduced significantly. Biological yield was considerably reduced by imposing salinity at establishment stage through growing season. Delay in application of salinity was associated with lower reduction in biological yield. Salinity reduced grain yield more severely when salinity stress was imposed at earlier stage of growth. Based on the results reduction in biological yield and the number of plants per unit area were the main contributing factors in grain yield reduction under salinity stress conditions.
    Keywords: Yield, yield components, Salt tolerance, Growth stages
  • Farzad Babaei, Hamid Madani, Abbas Maleki, Raheleh Jenabi Haghparast Pages 33-45
    To evaluate the eco-physiological adaptation of many wheat genotypes against drought stress and determination of tolerant genotype، this experiment was carried out in Randomized Complete Block Design with three replications and 50 genotypes، under both irrigation and dry land conditions، in agricultural research station of Shirvan-chardavol in Ilam province، during cropping season 2010-2011. The results indicated that under dry land conditions، number of spikelet and 1000 kernel weight with seed yield had a positive significant (p<0. 01) correlation. Under irrigation conditions، seed yield had a positive and significant correlation with number of seed in spike، height of peduncle، 1000 kernel weight and harvest index. Based on kernel yield of wheat genotypes at irrigation and dry land conditions، mean productivity (MP)، stress susceptibility index (SSI)، stress tolerance index (STI) and geometric mean productivity (GMP) were calculated. Regarding to this study indicated that MP، GMP and STI indices had the highest correlation with kernel yield and these criteria were recommended as desirable indices to determine the resistant wheat genotypes. In
    Conclusion
    Mohammadi، Cross-e-Sabalan and Sardari varieties were the best and most tolerance ones and had thehighest yield under both irrigation and dry land conditions.
    Keywords: Genotype, Tolerance indices, Wheat, Drought stress
  • Touraj Rahimi, Hossein Hasanpour Darvishi, Tohid Nooralvandi, Hamid Mozafari Pages 47-55
    To evaluate the effect of domestic sewage drain on morphological characteristics and yield of essential oil of chamomile plant in water stress conditions، in the randomized complete block design (RCBD) with four replications was conducted at the Islamic Azad University Shahr-e-Qods branch. In this experiment three ecotype populations from Karaj، Kerman and Wild Chamomile that have been collected by the Agricultural Research Center of Esfahan were used. Results showed that the impact of irrigation with drain wastewater on plant height، number of flowers، flower dry weight، stem diameter، oil content، number of main stems، flowers fresh biomass was significant. Maximum height and fresh flowers weight obtained from treatment that provide 100% plant water requirement and the other treatments in reducing the amount of moisture available to the plant during its downward trend and in 55% of treated water needs to be minimized. Drought stress caused a significant effect on oil yield and its contributing traits like oil content، fresh flowers، dry flowers and flower number. Use a mild stress of 85% and 70% of the chamomile plant water needs، beside water saving، will be produce reasonable chamomile essential oil and acceptable performance.
    Keywords: Chamomile (Matricaria chamomilla), oil yield, domestic wastewater, morphological characteristics, Drought stress
  • Zeynab Yarmahmoodi, Ghorban Noormohammadi, Hamid Madani, Mohammadreza Ardakani, Omid Alizadeh Pages 57-74