نشریه تاریخ اسلام در آینه اندیشه ها
سال پانزدهم شماره 1 (پیاپی 23، بهار و تابستان 1402)

هویت تاریخی و فرهنگی شیعیان افغانستان و ساکنان اصلی غوروغرجستان در سده اخیر، به تبع تحولات سیاسی، دستخوش دست اندازی های ناشیانه وغیرعلمی شده و گمانه های زیادی تحت عنوان «نظریه» به خورد علاقه مندان این گرایش ها داده است. یکی از این گمانه ها، وجود نسبت تباری بین بومیان غوروغرجستان و انوشتکین غرجه است. ظاهرا ریشه این گمانه به مرحوم غبار برمی گردد و دیگران نیز حرف او را تکرار کرده اند. این تکرار، به دلیل ترک بودن انوشتکین، باعث توهم دیگر یعنی همسان پنداری کل بومیان غوروغرجستان با ترک تباران شده است. این سیاهه در صدد است این نکته را با تکیه بر روش توصیفی - تحلیلی و با تکیه برمنابع اصلی مورد بررسی قراردهد. یافته ها حاکی است، زندگی انوشتکین پنج مرحله را طی کرده است و در مجموع، با توجه به اینکه انوشتکین پرورش یافته غرجستان است، صرفا پیوند فرهنگی با بومیان دارد نه بیشتر. البته قابل تذکر می داند که اثبات این پیوند و رد آن، هیچ گونه بار ارزشی را در پی ندارد بلکه صرفا بحث تاریخی - اجتماعی با روش علمی است.

افغانستان از زمان شکل گیری، همواره درگیر جنگ بوده است و این جنگ ها و نبردهای خونین به جز تباهی، ویرانی و نابودی هیچ ارمغان دیگری برای مردم این کشور نداشته و در عوض کشور را به عقب رانده و جلو هرگونه ترقی و پیشرفت را گرفته است. نظر به اینکه حجم بیشتر این جنگ ها و منازعات در پنج دهه ی اخیر داخلی بوده است، آسیب ها و صدمات جبران ناپذیری بر پیکر این کشور وارد ساخته که در این میان، تاثیرات آن بر نهاد ضعیف و نحیف معارف جدید کشور کاملا مشهود و محسوس است. با توجه به اینکه مباحث این نوشتار را بررسی تاثیرات جنگ ها و منازعات داخلی بر معارف جدید افغانستان تشکیل می دهد، از اینرو لزوما مسیله جنگ و درگیری از زمانی بررسی می گردد که هم تراز با شکل گیری معارف مدرن در این کشور است. اگر چنانچه شکل گیری معارف جدید را از زمان امیر شیرعلی خان بدانیم، نفس آن را تعند و دشمنی امیر عبدالرحمن خان کاملا قطع کرد و چنانچه شکل گیری آن را به زمان حبیب الله خان برگردانیم، شورش حبیب الله کلکانی آن را ازهم پاشید. بعد از آن کودتاه هفت ثور، تجاوزها، اشغال ها و جنگ های خونین داخلی در طول نزدیک به پنج دهه ی اخیر، معارف جدید را زمینگیر کرده و تنها توانست در طول بیست سال نظام جمهوریت یک نفس بکشد که در این عمر کوتاهی خودش آثار و برکات زیادی داشته است.

در این نوشتار پیامدهای خسران خیز فقدان حافظه تاریخی هزاره ‎ها را که عبارت است از بی توجهی، بی اعتنایی، اهمیت ندادن و نسیان یک قوم و یک ملت نسبت به تاریخ، حوادث و رویدادهای مهم و سرنوشت سازی که برای نسل‎های گذشته آن‎ها رخ داده به صورت اختصار مورد بررسی و تحلیل قرار داده است. و اشاره شده که در این مورد تا کنون هیچ کسی این موضوع مهم را مورد بحث قرار نداده است. اهمیت آن از این لحاظ است که ملتی که از حافظه و خرد تاریخی برخوردار باشد میزان خبط و خطای شان اندک و بهره مندی از تجربیات و اندوخته‎ های گذشتگان شان در جهت ارتقا و بهبودی زیست جمعی شان بیشتر خواهد بود. برخلاف ملتی که فاقد حافظه تاریخی هستند اشتباهات شان که ذاتی حیات فردی و جمعی انسان‎ها می باشد مرتب تکرار می شود و افزایش می یابد و از سوی دیگر فقدان حافظه تاریخی ناآگاهی از تاریخ قوم فراموشکار را به ارمغان می آورد و این خصیصه مذموم باعث می شود که دشمنان و بدخواهان وقایع و حوادث تاریخی آنها را وارونه جلوه دهد و تحریف نماید بگونه ای که از گذشته شان احساس شرمندگی و سرافکندگی می کنند و در نتیجه دچار هویت گریزی خواهند شد.

از مسایل مهم و اهداف اصلی سازمان‎های بین‎المللی در قرن حاضر رسیدن به صلح و امنیت جهانی و مبارزه با عوامل تهدید کننده و نقض صلح جهانی و منطقه ‏ی است. بنا بر این سیوال تحقیق این است عوامل ناکامی ‏سازمان‏های بین‎ المللی در ایجاد یک حکوکت دموکراسی و ایجاد صلح و امنیت در افغانستان چیست؟ و این فرضیه را به آزمون می گذارد که حضور سازمان‎های بین ‎المللی در افغانستان نتوانست حکومت همگانی، صلح و امنیت پایه دار در افغانستان ایجاد کند. در این پژوهش از روش کتابخانه ای، مبتنی بر فیش برداری از منابع مکتوب و اینترنتی استفاده گردیده است. روش تحقیق در این مقاله، کیفی از نوع توصیفی-تحلیلی است. نتایج تحقیق نشان می دهد نهادهای بین‎ المللی نتوانیست گام‏ های ابتدایی در راستای تحقق صلح و امنیت بر دارند؛ اما بتدریج، این امر اثبات شد که این سه نهاد بین‎ المللی در افغانستان، در زمینه‏ ی تحقق صلح و مبارزه با تروریزم موثر واقع نشد و نه تنها تروریزم نابود نشد بلکه گسترش پیدا کرد. علل عدم موفقیت و ناکامی نهادهای بین ‎المللی در این راستا، عدم استراتژی روشن و شفاف، اختلاف میان سازمان‏ های مورد نظر در نحوه اعمال سیاست در جهت مبارزه با تروریزم، عدم عزم راسخ و نبود تعریف واحد از پدیده تروریسم در افغانستان بودند.

نوشتاری که پیشرو دارید تحقیقی است در زمینه فرهنگ عزاداری عاشورا در منطقه ککرک از توابع استان (ولایت) غزنی افغانستان، و از آنجا که عاشورا میراث گرانبهای امام حسین  برای شیعیان تاریخ و عالم انسانیت است، قدردانی از پاسداران این میراث عظیم حسینی نیز امر پسندیده و ارزشمند است. نویسنده که خود اهل ککرک زمین هستم لازم دیدم به پاس زحمات هییت‎های عزاداری مردم منطقه ککرک در منطقه، کابل، غزنی، تهران، اصفهان، کرمان ، قم ، امریکا و استرالیا در سال جاری فرهنگ عزاداری شان را با قلم قاصر خودم به تصویر بکشم، لذا تحقیق را با این پرسش اساسی که فرهنگ عزاداری عاشورا در منطقه ککرک چگونه است آغاز نموده در ادامه بعد از تبیین مفاهیم بحث و معرفی ککرک، کیفیت و مراحل عزاداری عاشورا در منطقه ککرک را مورد بحث قرار دادیم، نحوه عزا داری، تشکیلات عزاداری، تامین هزینه‎ های عزاداری، زمان و مکان عزاداری و ثمرات مترتب بر عزاداری را به بحث کشیدیم و در نهایت به این نتیجه رسیدیم : که فرهنگ درجامعه مانند بحریست که انسان‎ها در درون آن زاده و در دامن آن بزرگ می شوند و زندگی می کنند، یکی از بخش‎های مهم فرهنگ در جامعه شیعی برگزاری مراسم عزادداری برای شهدا بخصوص حضرت سیدالشهدا اباعبدالله الحسین  و یاران پاکباز آن حضرت است که در سرتاسر این کره خاکی در دو ماه محرم و صفر از طرف شیعیان جهان تجلیل می شود و یکی از مناطق مردم شیعه در افغانستان دره پهناور ککرک و یکی از شیعیان متعهد به برگزاری مراسم عزاداری عاشورا مردم ککرک زمین است، مردم این سامان از ابتدا کام نوزاد شان را با ترتبت کربلا باز می کنند، بعد به وسیله شریک ساختن کودکان در حد توان شان در مراسم عزاداری زمینه تربیت دینی و اخلاقی آنان را فراهم نموده و با دادن مسولیت‎های متناسب با سن و سال شان زمینه رشد اجتماعی و مسولیت پذیری آنان را برای آینده فراهم می کنند و این سنتی مبارکی است که از هر نسل قبلی به نسل بعدی منتقل می گردد.

در افغانستان از سالیان دور، برنامه هزاره زادیی و اشغال سرزمین‎های این مردم، در دستور کار حاکمان ستمگر این سر زمین قرارگرفته بود که در زمان عبد الرحمن به اوج خود رسید و این برنامه همچنان و به صورت رسمی و با سرعت بیشتر عملی شده است. در این تحقیق، کشتار و قتل عام هزاره ها، در عصر حاکمیت نظام جمهوریت مورد بررسی قرار گرفته است. براساس بررسی‎های انجام شده، تعریف نسل کشی، در «کنوانسیون منع و مجازات نسل کشی» مصوب سال 1948 ملل متحد، بر کشتار و ر قتل عام‎ های مردم هزاره در دوره حاکمیت نظام جمهوریت منطبق می باشد. حملات زنجیره ای و هدفمند تروریست‎ها بر مردم هزاره، براساس، گزارشات خبرگزاری‎ های معتبر بین‎ المللی، منبع محلی می باشد. قتل عام مردم هزاره در این سال‎ها به قصد نابودی این مردم صورت می گرفت. بنا براین کشتار هدفمند هزاره‎ ها در زمان جمهوریت از مصادق بارز جنایت علیه بشریت و نسل کشی یک گروه قومی و مذهبی است.در افغانستان از سالیان دور، برنامه هزاره زادیی و اشغال سرزمین‎های این مردم، در دستور کار حاکمان ستمگر این سر زمین قرارگرفته بود که در زمان عبد الرحمن به اوج خود رسید و این برنامه همچنان و به صورت رسمی و با سرعت بیشتر عملی شده است. در این تحقیق، کشتار و قتل عام هزاره ها، در عصر حاکمیت نظام جمهوریت مورد بررسی قرار گرفته است. براساس بررسی‎ های انجام شده، تعریف نسل کشی، در «کنوانسیون منع و مجازات نسل کشی» مصوب سال 1948 ملل متحد، بر کشتار و ر قتل عام‎های مردم هزاره در دوره حاکمیت نظام جمهوریت منطبق می باشد. حملات زنجیره ای و هدفمند تروریست‎ها بر مردم هزاره، براساس، گزارشات خبرگزاری‎های معتبر بین‎ المللی، منبع محلی می باشد. قتل عام مردم هزاره در این سال‎ها به قصد نابودی این مردم صورت می گرفت. بنا براین کشتار هدفمند هزاره‎ ها در زمان جمهوریت از مصادق بارز جنایت علیه بشریت و نسل کشی یک گروه قومی و مذهبی است.