روی عن حسین بن علی علیهما السلام فی دعائه:«اللهم لا تستدرجنی بالإحسان و لا تودبنی بالبلاء.»(1)

در دعایی از امام حسین(ع) منقول است که حضرت فرمودند: «اللهم لا تستدرجنی بالإحسان»، خدایا! من را با احسان کردن آزمایش نکن. روش خدا این است که با اعطاء نعمت و احسان، بندگان را امتحان می کند. خدا این طوری است که هم وقتی نعمت می دهد و هم هنگامی که نعمت را می گیرد، در حال امتحان است. در هر دو خدا امتحان می کند.

یکی از معانی استدراج همین است. در روایتی از امام زین العابدین(ع) منقول است که حضرت در رابطه با استدراج فرمودند: اگر خداوند نعمتی را بدهد و تو شکر نعمتش را فراموش کنی، برای مرتبة دوم به تو نعمت می دهد و امتحانت می کند تا ببیند آیا شکرش می کنی یا باز هم فراموش می کنی.

اگر باز هم سپاس نگویی، برای مرتبة سوم، یک نعمت دیگر می دهد. اگر شکر نکردی یکی دیگر می دهد. عجب امتحانی است! خدا این طوری امتحان می کند. این استدراج این گونه است: نعمت دادن، فراموشی و غفلت از شکر.

در این دعا امام حسین(ع) می فرمایند: خدایا من را با استدراج امتحان نکن؛ یعنی خدایا! نعمتی که از شکرش غفلت خواهم کرد را نمی خواهم. این دعا خیلی مهم است! نعمتی که همراهش غفلت از شکر است را نمی خواهم.

بخش دوم دعا: «و لا تودبنی بالبلاء»، اگر از امتحان باصطلاح رفوزه درآمدی، خدا باید با تو چه کار کند؟ اگر بچه کار اشتباهی کند با او چه می کنند؟ ادبش می کنند.

باید گوشش را بگیری بمالی. حضرت می فرمایند: خدایا، من را با بلاادب نکن! اگر من خطا کردم، من را این طوری ادب نکن! چون تحمل بلای تو بسیار مشکل است.