«آرزوی دراز» و «همت بلند» چه تفاوت هایی با یکدیگر دارند؟

در روایات، آرزوهای طولانی به عنوان طول الامل مورد توبیخ قرار گرفته تا آنجا که رهبران معصوم ما از آرزوهای طولانی نگران مردم بودند و امام علی فرمود: «ان اخوف ما اخاف... طول الامل» (نهج البلاغه، خطبه 42) از سوی دیگر در روایات می خوانیم:ارزش انسان به همت بلند اوست. «قدر الرجل علی قدر همته» (غررالحکم، ص 93) تفاوت این دو در این است که آرزوهای طولانی که سبب گرایش به مادیات و غفلت از ارزش ها باشد، مورد توبیخ است ولی همت بلند، برای سعادت خود و جامعه بشری قابل تقدیر است.

شاید آن آرزوی طولانی مورد توبیخ باشد که انسان را از خدا و خلق و قیامت و مکتب و محرومان جامعه و توطئه های دشمن و وسوسه های شیطانی و امکانات و راه های رشد غافل کند.

ولی مراد از همت بلند، رسیدن به کمالات معنوی است که مورد سفارش قرآن نیز هست.قرآن حتی به پیامبر اسلام(ص) می فرماید: «و قل رب زدنی علما» (طه 114) ای رسول! از خدا بخواه که علمت را افزون کند.

قرآن می فرماید: «اتقوا الله حق تقاته» (آل عمران 102) تقوای شما بالاترین درجه تقوا باشد.

در جای دیگر می فرماید: تلاوت شما بالاترین درجه تلاوت باشد، «حق تلاوته» (بقره 121)و در جای دیگر؛ جهاد و تلاش شما بالاترین درجه جهاد باشد. «حق جهاده» (حج 78)و در آیاتی سخن از سبقت و سرعت بسوی خیرات و در آیاتی سخن از آن است که پیامبرانی همچون ابراهیم در صدد آن بودند که ایمان خود را به بالاترین درجه برسانند: «ولکن لیطمئن قلبی» (بقره 260)

و پیامبر دیگری مثل حضرت زکریا برای اطمینان به این که در پیری از همسری نازا فرزندی پیدا می کند، از خداوند علامتی که سبب یقین بیشتر او شود درخواست می کند و می گوید: «اجعل لی آیه» «(زکریا) عرض کرد: «پروردگارا! نشانه ای برای من قرار ده!» (آل عمران 41) بنابراین تفاوت جوهری میان آرزوهای طولانی و همت بلند داشتن این است که آرزوهای طولانی موجب نسیان آخرت و غرق شدن در دنیا و آلودگی های آن می شود در حالی که برخورداری از همت بلند به معنی تلاش بیشتر برای رسیدن به قله کمالات معنوی است.