آرشیو شنبه ۷ اسفند ۱۳۹۵، شماره ۶۴۴۳
اندیشه
۱۵

دیدگاه رضا داوری درباره «پایان تئولوژی»

آیا تئولوژی جهان را از گرداب نهیلیسم می رهاند؟

حمیرا اکبری

رئیس فرهنگستان علوم معتقد است که جهان امروز بی خردترین جهان های همه تاریخ ها است و از نقش آموزش تئولوژی در نجات جهان از گرداب نهیلیسم پرسش کرد.

دکتر رضا داوری اردکانی که در نشست نقد و بررسی کتاب «پایان تئولوژی» اثر بیژن عبدالکریمی در محل اندیشگاه کتابخانه ملی سخنرانی می کرد درباره این اثر گفت: «باید اندیشید که منظور از «پایان تئولوژی» چیست؛ آیا به معنی این است که چیزی پایان یافته که دیگر آینده ای و جایی برای بودن و ماندن ندارد؟»

داوری معتقد است حتی اگر قائل به پایان تئولوژی هم باشیم با این حال، تئولوژی به عنوان یک مبحث، باز هم خوانده خواهد شد،اما موضوع این است که آینده این جهان به کجا خواهد رفت؟ آیا با آموزش و به صرف آن می توان این جهان را از سراشیبی که به سمت نهیلیسم می رود، بازداشت؟ آیا آموزش تئولوژی می تواند ما را از این گرداب نهیلیسم که همه جهان را فرا گرفته و همه جهان را به خطر انداخته و جهان را مبتلابه بی خردی کرده است نجات داد؟ او در این راستا، تاکید کرد که جهان امروز بی خردترین جهان های همه تاریخ ها است. به زعم او، «فکر» در پیوند با «امر احاطه کننده» است، اگر این پیوند قطع شود فاجعه رخ می دهد. اگر این ارتباط نباشد بشر تفکر نمی کند. تفکر در نسبت با امر احاطه کننده معنا پیدا می کند و مراد نویسنده «پایان تئولوژی» هم این نیست که اینها از هم جدا هستند، بلکه نسبت اینها نسبت اشراقیه است، یعنی از هم جدا نیستند. داوری در پایان به عبدالکریمی پیشنهاد کرد که گفت وگوی میان فلسفه قاره ای و فلسفه تحلیلی را که در کتاب آمده است به صورت یک کتاب مستقل در آورد. و این نکته را ذکر کرد که فلسفه قاره ای یعنی فلسفه تاریخی قاره اروپا، اما فلسفه تحلیلی ربطی به تاریخ ندارد.

فلسفه تحلیلی زمان ندارد؛ به عنوان مثال کانت فیلسوف قرن 18 است، امروز هم اگر کسی کانت «ی» باشد مانعی ندارد اما علمش علم آموزشی است. کانت آموزگار تفکر است و همه کسانی که بعد از او آمده اند از او آموختند. اگر جایگاه فلسفه قاره ای و فلسفه تحلیلی نسبت آنها در کشور ما معلوم شود قدرشان هم معلوم خواهد شد.