حمله چنگیزخان مغول در سال 616ق/ 1219م بیشتر شهرهای مهم و پرجمعیت ایران را ویران و بسیاری از کشاورزان را به ترک روستاها و زندگی شبانی مجبور کرد. این ویرانی با سقوط حیات شهری که در بعضی مناطق تداوم یافت، در نظام سنتی جامعه تاثیر گذاشت. به غیر از مراکز محدودی مانند تبریز، هرات، شیراز و شهرهای کوچک تری مانند یزد و کاشان جایی که تجارت و پیشه وری باقی مانده بود، بیشتر مراکز شهری کهن ایران به درجه شهرهای تجاری روستایی تقلیل یافتند.

فرمانروایان ایلخانی و ترکان تیموری، ترکمانان آق قویونلو و قراقویونلو بیشتر نیازهای خود را از طریق تشکیلات اردوبازار و نیز کارخانه ها به دست می آوردند. اردوبازار به خاطر نیازهای اقتصادی لشکریان صحراگردی که این سلسله را حمایت می کردند، توسعه پیدا می کردند. صنعتگران به اردوبازار منتقل می شدند که اردوی شاهی را در لشکرکشی های نظامی همراهی کرده و مانند بازارهای شهر بودند یا اغلب با آن رقابت می کردند. افزون بر اردوبازارها، حاکمان مغول و ترک، کارگاه های شاهی برپا می کردند تا نیازمندی های مهم خود را فراهم آورند. برای نمونه فرمانی از اباقاخان به تاریخ 663ق/ 1265م برای حاکم هرات، ملک شمس الحق صادر شد که وی را مسوول ساختمان کارگاه های خاص در این شهر می کند.

به دلیل اینکه چنگیزخان، اکتای و هلاکو حاکمان را از شروع هرگونه ساخت و ساز ممنوع کرده بودند و با توجه به ویژگی محدود شهر هرات، ملک شمس الحق، کارگاه های سلطنتی گسترده ای در بیرون دیوار شهر هرات بنا کرد. وی در کنار کارگاه ها بازارهای بزرگی برپا کرد. این پیشرفت های نوین به دست اباقاخان در سال بعد آغاز شد. با فرمانی از غازان خان، کارگاه های بسیاری در ممالک ساخته شد. پیشه وران با مهارت شامل تیرتراشان، کمان سازان، شمشیرسازان، زره سازان و دیگر مستخدمانی که در کارگاه های سلطنتی کار می کردند، به طور انحصاری در خدمت فرمان ها و سفارشات حکومت در آمدند. هر گروه از پیشه وران یک حرفه خاص و واحد مشخص حرفه ای را تشکیل دادند که تحت سرپرستی امین وظایف خود را انجام می دادند. برپایی این کارگاه های حکومتی به تجهیز کامل 10 هزار سرباز کمک می کرد.