تابه حال به چگونگی فرآیند تشنگی و آب نوشیدن فکر کرده اید؟ شاید پیش خودتان فکر کنید فرآیند خیلی ساده ای است؛ احساس عطش می کنیم، آب می نوشیم و سپس تشنگی مان برطرف می شود! اما جالب است بدانید این فرآیند ظاهرا ساده خیلی پیچیده تر از این حرف هاست.

وقتی بدن مان کم آب می شود، یعنی خون مان به آب بیشتری نیاز دارد. پرسش اینجاست وقتی آب می نوشیم، چرا با این که آب مصرفی مستقیم وارد جریان خون مان نمی شود، اما فورا احساس تشنگی مان فروکش می کند؟ حداقل ده تا 15 دقیقه طول می کشد تا آب از معده وارد جریان خون شود و با این که مغز از این تاخیر آگاهی دارد، بلافاصله فرمان رفع تشنگی را صادر می کند.

به منظور حل این ابهام، محققان موسسه فناوری کالیفرنیا مجموعه آزمایش هایی را روی سلول های عصبی مغز موش ها انجام دادند. در این آزمایش ها از موش های اصلاح شده ژنتیکی استفاده شد تا ردیابی اتصالات بین سلول های عصبی امکان پذیرتر شود. محققان دریافتند سلول های عصبی در ناحیه ای از مغز که مسئول تنظیم تشنگی است، به دنبال نوشیدن آب توسط موش ها، ساکت یا به عبارتی خاموش می شوند. شواهد نشان داد وقتی یک سلول عصبی موجب خاموش شدن سلول عصبی دیگری می شود، آن سلول اصطلاحا برچسب می خورد و به این ترتیب دنباله ای از برچسب ها در مغز ایجاد می شود. محققان مشاهده کردند سلول های عصبی خاصی در ناحیه ای از مغز موسوم به هسته پری اپتیک میانی به سایر سلول ها در مرکز تشنگی پیام می دهد که عمل نوشیدن آب درحال وقوع است. مشاهده شد وقتی این گروه خاص از سلول های عصبی قادر به پیام رسانی نباشد، موش ها مجبورند آب بیشتری بنوشند. اما برعکس وقتی این سلول ها به طور مصنوعی بیش فعال شوند، حتی موش های تشنه نیز قادر به احساس تشنگی نخواهند بود.

سایر مشاهدات حاکی از آن است ورود آب به بدن به تنهایی برای فعال سازی این سلول ها کفایت نمی کند، بلکه این جرعه های پرحجم آب است که سلول های مذکور را به فعالیت وامی دارد. محققان در قسمتی از آزمایش به موش ها آب ژله ای خوراندند، یعنی آبی که باید پیش از بلعیدن جویده می شد و در کمال تعجب مشاهده کردند که آب ژله ای نمی تواند این سلول ها را تحریک کند. همچنین مشاهده شد نوشیدن جرعه های کم حجم آب نیز این سلول ها را به کار نمی اندازد و فقط سرکشیدن آب است که اثر می کند. به دنبال این تحقیق اکنون محققان در تلاشند به سایر سازوکارهای بدن در نظارت بر عمل نوشیدن پی ببرند. برای مثال در تحقیقات بعدی سعی دارند بدانند آیا در روده ها حسگرهایی وجود دارد که مغز را از ورود آب به بدن مطلع می کنند؟ اما درحال حاضر بنابر آنچه گفته شد، به نظر می رسد احساس رفع فوری تشنگی بیشتر به نحوه نوشیدن بستگی دارد تا خود آنچه نوشیده می شود. چنانچه یافته های اخیر در موش ها در مورد بدن انسان نیز صدق کند، پیشرفت بزرگی در زمینه کشف فرآیند عصبی تشنگی محسوب می شود.