فصلنامه محیط شناسی
سال بیست و نهم شماره 1 (پیاپی 31، تابستان 1382)

فناوری های متعارف اصلاح و بهبود زواید، شامل تصفیه و روش های دفع گران و در پاره ای از موارد دارای بازده پایین می باشد و به خاطر چنین محدودیت هایی، فناوری های خاص در هر محل باید به عنوان راهکارهای احتمالی مورد توجه قرار گیرند. در این تحقیق به منظور تصفیه آبهای زیرزمینی که با اورانیوم آلوده شده اند، تلاش گردیده است که تحرک یون اورانیل از طریق انتقال آن به یک فاز پایدار توسط واکنشهای تبدیلی (احیا و ترسیب) بیولوژیکی و شیمیایی به حداقل رسانده شود. فرآیند احیا توسط آهن خنثی (صفر ظرفیتی) برای مدت زمان طولانی است که شناخته شده و مورد استفاده قرار می گیرد ولی با توجه به برخی مشکلات نظیر خورندگی با شرایط خاصی روبرو بوده است که کاربرد آن را با محدودیت روبرو نموده است.
با توجه به عدم شناخت کافی و واقعی از مکانیزم فرآیند آلودگی زدایی، اشکال مختلف مواد (ZERO VALENT IRON) ZVI جهت اصلاح و بهبود آبهای زیرزمینی، ساخته شده اند و این در حالی است که مقادیر قابل ملاحظه ای از ضایعات آهن صنایع فولاد نظیر فولاد کربن دار، فولاد با آلیاژ پایین، چدن خشک و دیگر آلیاژهای حاوی آهن هر ساله دور ریخته می شوند و یا بازیافت می گردند. در این مطالعه تلاش گردیده است که مواردی نظیر موضوعات زیر مورد بررسی قرار گیرند.
1- آزمایش ضایعات آهن به منظور استفاده مستقیم مانند عامل متحرک سازی اورانیوم در آبهای زیرزمینی.
2- بررسی رفتار اورانیوم جذب شده همراه با ادامه روند خورندگی و در نظر گرفتن اثرات شیمیایی آب زیرزمینی بر فرآیند آلودگی زدایی.
3- بررسی امکان ترکیب مواد جاذب اورانیوم و ZVI جهت شتاب بخشیدن به فرآیند آلودگی زدایی.
لازم به ذکر است که هر یک از موارد فوق با توجه به انجام آزمایشها و مطالعات ستونی و بررسی اثرات پارامترهای مختلف نظیر pH صورت پذیرفته است.

فیلترهای درشت افقی (HRF) در دهه های نیمه دوم قرن بیستم به عنوان پیش تصفیه مناسب برای تامین شرایط کیفی آب ورودی فیلترهای کند ماسه ای و در برخی موارد برای حذف آهن و منگنز دو ظرفیتی از آب زیرزمینی مورد استفاده قرار گرفته است. عملکرد این فیلترها با تزریق مقادیر محدود مواد منعقد کننده و اختلاط سریع در دو دهه اخیر توسعه قابل توجهی داشته است که به آن فیلتراسیون مستقیم درشت افقی (DHRF) گفته می شود. این نوع فیلترها با توجه به استفاده از مواد طبیعی برای فیلتراسیون، عدم استفاده از قطعات متحرک مکانیکی و سادگی احداث و بهره برداری، واحدهای مناسبی برای تصفیه آب ارزان قیمت برای مناطق محروم و کم جمعیت شناخته شده اند. بزرگترین مشکل موجود در راه بهره برداری وسیع از این نوع فیلترها ضعف روش های شستشوی متعارف در آنها می باشد.
اهداف کلی این تحقیق عبارتند از:1- بررسی تاثیر تعبیه محفظه های تجمع رسوبات در کف فیلترها در جلوگیری از توسعه افت فشار در فیلتر و بهبود راندمان شستشوی فیلتر با توجه به افزایش تدریجی سرعت جریان و تنش آب شستشو در عبور از مجاری تخلخل بین مواد پر کننده محفظه های قیفی شکل زیرین.
2- بررسی تاثیر پالسی هوا در طول عملیات شستشوی هیدرولیکی فیلترهای درشت دانه افقی مستقیم بر راندمان تخلیه رسوبات و بازیابی فیلتر.
نتایج آزمایشات انجام شده در این تحقیق در مقایسه با نتایج ارایه شده توسط محققین دیگر نشان می دهد که با تعبیه یک ناحیه تجمع رسوبات در کف فیلتر، اولا توسعه افت فشار در طول دوره بهره برداری بین دو شستشو بسیار ناچیز می شود و ثانیا شستشوی هیدرولیکی مواد فیلتری و نگهدارنده با راندمان بهتری صورت می پذیرد. به طوری که در طول آزمایشات پایلوتی با دوره های بهره برداری یک هفته ای و نرخ فیلتراسیون تا 6/5 متر مکعب بر متر مربع در ساعت هیچگاه افت فشار در طول فیلتر به بیش از سه سانتی متر نرسید. همچنین ضریب گرفتگی فیلتر در شستشوی با فواصل زمانی، نرخ فیلتراسیون و کدورت ورودی مختلف (در محدوده های مجاز تغییرات) نهایتا به کمتر از دو درصد وزنی مواد فیلتری محدود می گردد. همچنین نتایج بررسی تاثیر هوادهی پالسی بر روی راندمان تخلیه رسوبات نشان می دهد که در اثر این عمل نرخ درصد تجمعی رسوبات در جان فیلتر 18 تا 24 درصد کاهش می یابد. لیکن با توجه به فلسفه استفاده از این نوع فیلترها و به دلیل مصرف انرژی و نیاز به راهبری بیشتر توصیه نشده است.

در تحقیق حاضر رفتار خوددار و غیرخوددار (Conservative/non Conservative) عناصر Zn، Pb، Cd، Ni، Co، Mn، Fe و Cu در رسوبات و ذرات معلق رودخانه تجن و فرآیند جذب/ دفع عناصر تحت تاثیر اختلاط با آب دریای خزر مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج آنالیز نمونه ها نشان می دهد در حالت معمول قبل از اختلاط آب رودخانه و دریا ذرات معلق غلظت بیشتری از عناصر Co، Fe، Pb، Mn و Zn و رسوبات بستر غلظت بیشتری از عناصر Cu، Ni و Cd را در خود دارند. نتایج آزمایشات اختلاط نشان می دهد که در اثر اختلاط آب دریا و رودخانه تجن عناصر Fe، Cu در نهایت از فاز محلول جذب ذرات معلق گردیده و سایر عناصر از سطح ذرات دفع می گردند. همچنین در رسوبات بستر نیز عنصر Fe جذب ذرات گردیده و بقیه عناصر دفع می گردند. در مجموع رفتار عناصر Co و تا حدی Cu در ذرات معلق رودخانه تجن در طول اختلاط با آب شور دریا متمایل به حالت خوددار و بروز حداقل تغییرات در غلظت عناصر بوده و غلظت سایر عناصر تغییرات بیشتری نشان می دهد. در رسوبات بستر نیز عنصر Co رفتار نزدیک به حالت خوددار و سایر عناصر تغییرات بیشتری را نشان می دهند. همچنین محاسبات آماری ضرایب همبستگی و آنالیز خوشه اینشان می دهد که در رسوبات بستر عامل محیطی pH آب بیشترین تاثیر را در رفتار عناصر Cd و پس از آن Mn، Pb و Cu داشته و عوامل TOC و شوری آب تا حدی بر رفتار عنصر Fe موثرند و تاثیر بسیار کمی بر رفتار عناصر Ni، Co و Zn دارند. این در حالیکه است که در ذرات معلق رودخانه رفتار عنصر Cu تا حدی متاثر از عوامل TOC و شوری محیط آبی و عناصر Mn، Cd و Pb متاثر از تغییرات pH می باشند. به نظر می رسد غلظت Fe، Co و Ni در ذرات معلق در حین اختلاط با آب دریا متاثر از عواملی غیر از pH و TOC و شوری باشد.

در زمان حاضر پالایش و پاکسازی آبها از آلاینده ها به ویژه عناصر سنگین به شکل یکی از مسایل مهم روز در آمده است. بهره برداری روز افزون از کارخانه ها و استفاده از کودهای شیمیایی، آفت کش ها، مواد سوختی و رنگی در مقیاس عظیم، منابع مختلف آلودگی آبها را تشکیل می دهند. در نتیجه امروزه در منابع جهان بیش از 700 نوع ماده شیمیایی شناسایی شده است که اغلب آنها بسیار خطرناک می باشند.
استان یزد به عنوان یکی از مناطق خشک کشور از نظر منابع آب دارای محدودیت کیفی و کمی است. لذا بهره برداری مجدد از پسابهای صنعتی می تواند تا حدودی کمبود آب را در سطح استان جبران نماید. بررسی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی پسابهای خروجی از واحدهای صنعتی می تواند آگاهی لازم از آلاینده های موجود را ارایه نماید. اطلاع از وضعیت آلاینده ها در جلوگیری از آلودگی محیط زیست با ارایه راه کارها و همچنین چگونگی تصفیه پسابها برای بهره برداری مجدد از آن ها موثر است.
در تحقیق حاضر چهار واحد صنعتی ریسندگی و بافندگی یزد با (1) جنوب (2) درخشان (3) و تابان (4) در شهر یزد مورد بررسی قرار گرفته اند. در هر واحد صنعتی نمونه برداری از پساب به صورت ماهانه و به مدت 6 ماه انجام شده و با انتقال نمونه ها به آزمایشگاه برخی خصوصیات شیمیایی آب از جمله pH، EC، Na+، K+، Ca+2، Mg+2، So4-2. CO3-2، HCO3- و غلظت عناصر سنگین Pb، Cd و Ni در نمونه های پساب اندازه گیری گردیدند.
نتایج نشان داد که در واحد صنعتی شماره (1) غلظت کلسیم، منیزیم، کلرور بی کربنات، در واحد صنعتی شماره (2) EC، pH، غلظت کلسیم، منیزیم، کلر، سولفات و بی کربنات و در واحد صنعتی شماره (3) غلظت کلسیم، منیزیم، کلر و بی کربنات و در واحد صنعتی شماره (4) pH، غلظت کلسیم، منیزیم، کلر و بی کربنات فراتر از حد مجاز غلظت این آلاینده ها بودند. غلظت عناصر سنگین در پساب کلیه واحدهای صنعتی در نمونه های پساب کلیه واحدهای صنعتی در نمونه های پساب کمتر از حد مجاز آلاینده ها بود و پساب های واحدهای مذکور از نظر این فلزت جهت استفاده مجدد یا ورود به محیط زیست خطرساز نمی باشند.
در مجموع می توان نتیجه گیری کرد که پسابهای مذکور از نظر بعضی پارامترها از جمله غلظت کلر، سولفات، بی کربنات، کلسیم، منیزیم و pH بیش از مقادیر مجاز بوده ولی از نظر عناصر سنگین مورد مطالعه محدودیتی ندارند. بنابراین ضرورت دارد جهت بهره برداری از پسابهای مورد بررسی، تصفیه و جداسازی عناصر با غلظت های بیش از حد مجاز صورت گیرد. برای انجام تصفیه با ارایه راه حلهای مناسب جهت بهره برداری مجدد، مطالعه و بررسی بیشتری لازم است.

در این تحقیق، مدل ریاضی تحلیلی برای حل مساله شوری و پیش بینی غلظت شوری در نقاط مختلف یک رودخانه متصل به دریا با در نظر گرفتن شرایط جزر و مدی تهیه شده است. برای نشان دادن توان مدل تهیه شده کاربرد آن در محاسبه و پیش بینی وضعیت شوری در سیستم رودخانه کارون، بهمنشیر و حفار ارایه گردید. در این مدل شرایط جزر و مدی دریا در نظر گرفته شده است. مدل تهیه شده برای شرایط بحرانی موجود و بدترین شرایط محتمل در آینده اجرا گردید. همچنین شرایط غلظت شوری در شاخه بهمنشیر با اعمال شرایط مرزی مختلف برای دبی آب شیرین در بالادست پیش بینی شده است.

تالاب که در مازندران آب بندان نامیده می شود نمونه ارزشمندی از دانش یا فناوری بومی مردمان این سرزمین برای استفاده مطلوب از آب است. این اکوسیستم های آبی از ذخیره سازی آب برای کشاورزی، تغذیه چشمه ها و آب های زیرزمینی، از دیدگاه بوم شناختی نیز به عنوان زیستگاه پرندگان و حیات وحش، حافظ تنوع زیستی، بانک ژن، ایجاد منظرهای زیبا و فواید بسیار دیگر از اهمیت زیادی برخوردار می باشند.
از آنجا که به نظر می رسد آب بندهای شمال کشور متاثر از عوامل متعددی چون توسعه بی رویه، آلودگی های ناشی از پساب های کشاورزی، ساده سازی و... در آینده دستخوش تباهی و نابودی شوند، تحقیق حاضر در جهت در جهت معرفی، تهیه نقشه گسترش آنان، شناسایی پوشش گیاهی این اکوسیستم ها، به عنوان اولین معرف آب بندان ها در بوم شناسی منظر و همچنین مطالعه عواملی که می تواند موجب تباهی آنان شود، در حاشیه جنوبی دریای خزر (استان مازندران) صورت پذیرفت. دست آوردهای این مطالعه معرف 423 قطعه آب بندان جمعا به مساحت حدود 14000 هکتار است که پراکنش آنان روی نقشه ای در مقیاس 300000: 1 ترسیم شد. با توجه به بروز تغییراتی در ساختار گیاهی این اکوسیستم ها و تسخیر گونه های زیاد شونده ای چون Nympha alba، Phragmites australis، Typha tatifolia &. Lemna minor و تهاجم گیاهان غیر بومی فرصت طلب چون آزولا و همچنین بروز آلودگی های ناشی از ورود پساب های کشاورزی به نظر می رسد، که آب بندان ها با از دست دادن توان اکولوژیک خود به سوی مردابی شدن (دیستروفیکاسیون) سوق داده می شوند. اینک که در سطح جهانی با توجه به بحران آب دوران جدیدی برای استفاده از آب شروع و بر حفاظت از تنوع به عنوان یک متغیر اکولوژیک تاکید می گردد، توصیه می شود قبل از نابودی این میراث های فرهنگی که در بردارنده بانکهای ژن، تنوع و زیبایی خاص خود هستند، با انجام مطالعات علمی و همه جانبه در جهت حفاظت و استفاده مطلوب و پایدار از آنان اقدام شود.

توسعه قشم از حساسیت خاصی در همه ابعاد اکولوژیک، اقتصادی و سیاسی برخوردار است. این جزیره بزرگترین جزیره ایرانی خلیج فارس است که نزدیکترین آنان به ساحل می باشد. توسعه پایدار جزیره با توجه به ماهیت جزیره ای بودن آن از نظر اکولوژیکی و حضور اکوسیستم های خاصی چون جزایر مرجانی، جنگل های حرا و اراضی خاص و وسیع داخلی آن در کنار روند نابسامان توسعه گذشته اش و طرح های توسعه جاه طلبانه ای که برای این منطقه آزاد پیش بینی شده است مستلزم دقت خاصی خواهد بود که باید حتما بر شناخت دقیق وضعیت موجود از همه نظر، برنامه ریزی آزمایشی و مدیریتی مستمر از نظر محیط زیست مبتنی باشد.
این تحقیق با این هدف به شناسایی وضعیت محیط زیست، ارزیابی توان و ظرفیت برد اراضی و اکوسیستم های آن اقدام نموده و با توجه به استعدادها، مزیت های نسبی و حساسیت ها و نابسامانی های زیست محیطی آن برنامه ریزی آمایشی ارایه می دهد. با توجه به ضرورت اجرایی بودن خروجی این مطالعات، ابعاد اقتصادی - اجتماعی و نظام اداری و تقسیمات کشوری در فرآیند برنامه ریزی با دقت لحاظ گردید. بر اساس نتایج مطالعات مناسبترین کاربری ها و مناسبترین نواحی برای هر کاربری به تفکیک دهستانهای جزیره تعریف شد. بر اساس ارزیابی توان جزیره قشم، توان توسعه کاربری های توریسم (گسترده و متمرکز) و نیز توسعه صنعتی بیش از دیگر کاربری ها و استعداد نسبی آن برای کشاورزی، مرتعداری و حفاظت است. جزیره فاقد توان برای توسعه آبزی پروری است. با توجه به کلیه جوانب، کاربری توریسم و حفاظت برای توسعه همه جانبه و پایدار جزیره از اولویت برخوردارند.
اجرای خروجی و نتایج مطالعات مستلزم تدوین طرح توسعه و نظام مدیریتی زیست محیطی برای دهستان ها و همین طور ایجاد هماهنگی منطقه ای بین دهستان ها خواهد بود که ماهیت و رئوس مطالب آن در کنار تمهیدات و اقدامات ضروری دیگر در بخش نتیجه گیری و پیشنهادها ارایه گردیده است. در هر حال استفاده از راهبردها و نتایج حاصل از این طرح، در صورت مساعدت مسوولین، زمینه را برای تدوین و استقرار نظام مدیریت مستمر زیست محیطی آماده نموده است. استقرار چنین نظامی اگرچه در سطح ملی هنوز میسر نشده و در آینده نزدیک نیز به نظر قابل دسترس نمی رسد ولی برای جزیره قشم با توجه به جزیره بودن آن و حضور ذخیره گاه زیست کره و تمایل اکوتوریسم در آنجا کاملا قابل دسترسی به نظر می رسد که در حقیقت یک فرصت و مزیت نسبی برای قشم محسوب می گردد.

با توجه قابل ملاحظه و مستمر افرد، محققین و دولت ها در مورد مساله پایداری زیست محیطی در سه دهه پایانی قرن بیستم، به نظر می رسد تقاضا برای توسعه پایدار شهری و شهرهای پایدار مهمترین چالش فراروی بشریت در قرن بیست و یکم باشد. از سوی دیگر جستجو برای یافتن شهر ایده آل یعنی آن شکلی از شهر که بتواند هم امتیازات تکنولوژیک و هم روحیه سالم زندگی روستایی را بر اساس ایده های روشنگرانه عدالت اجتماعی بیان کند از قرن های دور بسیار مورد توجه و یکی از دل مشغولی های مهم بسیاری از فلاسفه، مصلحان اجتماعی، نویسندگان، معماران، و شهرسازان بوده است. این جستجو که در سیر تحول تاریخی اش ممکن است به افلاطون و اندیشه های او در کتاب جمهوریت باز گردد، منجر به یک سری اندیشه ها و نظریه های موافق و مخالف سیاسی اقتصادی و اجتماعی در طول تاریخ شده که به نوبه خود در شکل گیری فرم شهر و توسعه و تحول آن به صورت فرم های مختلف شهرنشینی و استقرار جمعیت بسیار موثر بوده است. در دهه های پایانی قرن بیستم با توجه به رشد فزاینده نگرانی های زیست محیطی و بروز برخی بحران های اکولوژیکی و نتیجتا «ناپایداری های محیطی» این جستجو برای یافتن فرم شهر ایده آل - آرمان شهر - جای خود را به سوال «فرم شهری پایدار کدام است؟» داده است. اما ابهامات زیادی در مسیر تعیین فرم شهری پایدار وجود دارد. این تحقیق پس از مطالعه تئوری های موثر و مطرح در شهرسازی و معماری قرون، پس از انقلاب صنعتی به ویژه قرن بیستم، زمینه را برای بررسی دقیق تر فرضیاتی برای تحقیق علمی فراهم می کند. در این راستا دو تئوری عمده و متضاد عمده و متضاد در تحقق پایداری شهری شامل: تئوری فرم متراکم شهری یا «شهر فشرده» و تئوری «توسعه گسترده» یا کم تراکم، که هر دو مدعی تحقق توسعه پایدار و فرم شهری بهینه هستند، در عمل مورد آزمایش قرار می گیرند.
بدین منظور از طریق یک بررسی سیستماتیک، چهار فرم مختلف شهری در بریتانیا بر اساس نوع تراکم و کاربری شان انتخاب و سپس در هر کدام از آن ها مطالعه میدانی انجام شده است. یافته های این تحقیق و مستندات آن به طور عمده فرضیه تحقیق را در مورد کارآیی و موثر بودن تئوری شهر فشرده تایید می کند و برتری آن بر دیگر فرم های شهری مورد مطالعه به ویژه از نقطه نظر صرفه جویی در مصرف انرژی و از نظر تسهیلات دسترسی شهروندان به تجهیزات و خدمات شهری را آشکار می سازد.

برای دستیابی به توسعه پایدار، حفاظت از منابع طبیعی شامل جنگلها و مراتع به عنوان بستر توسعه و زیربنای برنامه های سازندگی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این راستا نیاز به تشکلها و ساختارهای سازمان یافته مردمی به عنوان مکمل برنامه های وسیع و گسترده دولت در امر حفاظت از منابع طبیعی به شدت احساس می شود تا با اتکا به ارزشهای فرهنگی، اجتماعی و دینی حاکم بر جامعه و به دور از بوروکراسی های دست و پاگیر اداری بتواند انگیزه های والای حفاظت از منابع طبیعی را در بین اقشار مختلف جامعه شامل روستاییان، زنان، دانشجویان، دانش آموزان، دانش آموختگان منابع طبیعی دانشگاه ها و... تقویت نموده و مشارکت آنان را به این امر خطیر جلب نماید. این تحقیق به منظور زمینه یابی امکان سازماندهی و تشکیل و راه اندازی تشکلهای مردمی حفاظت از منابع طبیعی با روش ارزش گذاری پرسشنامه ای همراه با آزمون آماری کای اسکوایر در بخشی از استان مازندران به اجرا درآمد که برخی از نتایج آن به شرح ذیل می باشد:62% پاسخگویان در سن 20 تا 40 سال و 84% پاسخگویان مرد و 16% زن بوده اند. 58% پاسخگویان دارای تحصیلات دانشگاهی و همگی پاسخگویان باسواد بوده اند. 58% پاسخگویان به حداقل یک زبان خارجی آشنایی داشته و 40% پاسخگویان از کتب خارجی استفاده می نمایند و 12% به اینترنت و 32% به کامپیوتر دسترسی داشته اند. 8% پاسخگویان در گذشته در تشکلهای مردمی عضویت داشته اند که همگی از عضویت در این تشکلها رضایت داشته اند. 60% این تشکلها در زمینه حفظ منابع طبیعی و محیط زیست و 40% در زمینه اهداف خیریه فعالیت می کردند. 88% پاسخگویان علاقه مند به عضویت در تشکلهای مردمی جدید در زمینه حفظ منابع طبیعی هستند که از بین علاقه مندان 36% خواستار عضویت با مسوولیت، 40% خواستار عضویت بدون مسوولیت ولی فعال و 24% خواستار عضویت عادی می باشند. 42% پاسخگویان فعالیت های آموزشی و ترویجی در زمینه راه اندازی این تشکلها را ناکافی می دانند. 78% پاسخگویان نقش این تشکلها را در جامعه بسیار حیاتی و اساسی و تاثیرگذار می دانند. 30% پاسخگویان سطح محلی، 20% سطح منطقه ای، 28% سطح ملی و 22% پاسخگویان سطح بین المللی را برای این تشکلها مناسب می دانند. در مجموع نتایج این تحقیق نشان می دهد که زمینه مناسب برای راه اندازی تشکلهای مردمی حفاظت از منابع طبیعی در جامعه وجود دارد.

اکوتوریسم گرایش نوین در صنعت جهانگردی است. چشم اندازها و مناظر زیبای طبیعت از کانون ها و جاذبه های توریست پذیر این نوع از جهانگردی است، لذا اهمیت دادن به نقش آن در حفاظت از محیط زیست به منظور دستیابی به توسعه پایدار امری ضروری است. گرچه اهمیت نسبی اکوتوریسم در مقایسه با توریسم توده ای یا سنتی مرسوم هنوز پایین است اما در بعضی از کشورها به سرعت در حال توسعه و کسب اعتبار است. اکوتوریست ها که با انگیزه های خاص خود به نواحی طبیعی و بکر کره زمین مسافرت می کنند. تجارب سودمندی به دست می آورند. آنان با کسب معرفت درباره ابعاد فرهنگی - زیست محیطی طبیعت هر منطقه و کشوری به دوستداران و حافظان طبیعت می پیوندند. قدر مسلم فعالیت های توریستی بر روی محیط زیست تاثیرگذار است و برای جلوگیری و یا کاهش اثرات منفی آن در محیط زیست لازم است برنامه ریزان و دست اندکاران به هنگام تهیه طرح های جامع و تفصیلی از یک طرف نیازهای اساسی توریست ها را پیش بینی کنند و از سوی دیگر نسبت به اثرات مثبت و منفی آن بیندیشند.
امروزه پس از گذشت سالیان دراز حیات انسان و کره مسکون، مناظر و چشم اندازهای طبیعی همچنان در معرض خطرات ناشی از فعالیت های انسانی است. در برابر چنین خطرات موجود و رو به تزاید آگاه سازی جدید از نیاز به حفاظت از ذخایر طبیعی و حرکتی نوین برای مشارکت فعالانه مردم به ویژه مردمان محلی هر کشوری در نگهداری و در اختیار عموم قرار دادن آن به شکل کالاهای توریستی در مقیاس جهانی کاملا احساس می شود. سازمان جهانی جهانگردی هم توسعه پایدار را فعالیتی می داند که نه تنها منابع طبیعی و فرهنگی را حفظ می کند بلکه ظرفیت را نیز برای ایجاد درآمد و اشتغال به طور مستمر افزایش می دهد.

هوبره که متعلق به تیره Otididae است، دارای سه زیرگونه می باشد. زیرا (Chlamydotis undulata macqueenii) از پرندگان دیرآشنای دشت های کویری ایران است. اگرچه مطالعات بسیاری در کشورهای دیگر بر روی این پرنده صورت گرفته ولی برای اولین بار است که مطالعات تحقیقی و پایه ای جهت شناخت پراکندگی این پرنده در سطح ایران انجام شده است. ابتدا پس از مشخص کردن سطح پراکنش این پرنده، 10 استان مهم که بیشترین پراکنش در آنها دیده شده بود، تعیین گردید. در این ده استان مناطق با اهمیت به تعداد جمعا 30 منطقه انتخاب گردید و کلیه مطالعات در این مناطق متمرکز شد. وضعیت مناطق از نظر فیزیکی و توپوگرافی و موقعیت اکولوژیک، اهمیت و پوشش گیاهی مورد بررسی قرار گرفت و بالاخره تعداد هوبره مشاهده شده در آنها شمارش گردید. برای شمارش از روش Observation point استفاده گردید و تراکم نسبی هوبره در هر زیستگاه تعیین شد. از آنجایی که هدف این تحقیق، شناخت اهمیت زیستگاه ها و نقش آن ها در حفاظت از هوبره ها بود، سعی گردید ویژگی های اکولوژیکی و مرفولوژیکی زیستگاه ها مشخص گردیده و آن ها درجه بندی و یا رتبه بندی شوند. در هر یک از 30 منطقه مورد بحث، علاوه بر معلوماتی که به صورت تجربی و از مطالعات قبلی به دست آمده بود، هر منطقه در دو یا سه نوبت در سال 1379 مورد بررسی قرار گرفت، کلیه اطلاعات مربوط به جمع آوری در برگه های مطالعاتی آورده شد. از روی این برگه ها جداولی تهیه گردیده که به صورت ماتریس هایی (نشان دهنده وضعیت زیستگاه) در متن آورده شده اند. عوامل تهدید در هر منطقه و درجه ارزشی آنها تعیین گردیده است. با توجه به امتیاز هر عامل، نمایه مطلوبیت هر زیستگاه مشخص شده و در نهایت بهترین زیستگاه ها به ترتیب مشخص گردیده اند. این درجه بندی امکان مقایسه زیستگاه ها را با یکدیگر فراهم کرده است. نتیجه این تحقیق نشان داد که در شرایط کنونی، دشت مبارکه و سیاه کوه با نمایه مطلوبیت 84/0 بهترین شرایط زیستگاهی با حداقل تهدید را برای حفاظت و مدیریت هوبره ها دارند، در حالیکه دشت مقام با نمایه مطلوبیت 57/0 با تهدیدهای جدی روبروست و علیرغم این که بعضی ویژگی ها را دارد محل مناسبی برای هوبره نمی باشد.

شناخت ناهنجاری های تنفسی در محیط های پر گرد و غبار نقش مهمی و کاهش هزینه های درمانی دارد. در این تحقیق، ذرات هوابرد از یک کارخانه بافت فاستونی به کمک یک پمپ مکنده مجهز به فیلتر PVC که به بدن کارگر وصل شده بود جمع آوری گردیده و سپس با بهره گیری از میکروسکوپ الکترونی SEM به بررسی مورفولوژی و اندازه ذرات گرد و غبار مستقر بر روی غشا فیلتر پمپ پرداخته شد. اطلاعات به دست آمده در خصوص مورفولوژی ذرات جمع آوری شده و اندازه آنها می تواند در شناسایی هر چه بهتر علایم بیماری های تنفسی و پیشگیری از ابتلا کارگران به این قبیل ناهنجاری ها اطلاعات جامعی در اختیار پزشک معالج قرار دهد.