فهرست مطالب

مجله تاریخ و تمدن اسلامی
پیاپی 1 (تابستان 1384)

  • تاریخ انتشار: 1384/05/05
  • تعداد عناوین: 7
|
  • یونس فرهمند صفحه 3
    در باب مرکز علمی جند یشاپور که در قرن سوم میلادی به دوره شاپور اول بنیان نهاده شد و در قرن پنجم میلادی در اثر مساعی خسرو انوشیروان در قالب بیمارستان و مدرسه تکامل یافت، بسیار سخن گفته اند؛ نوشتار حاضر که در چهار بخش: درآمد، موسس و زمان تاسیس، کارکردهای جندی شاپور پیش از ظهور اسلام، جندی شاپور در دوره اسلامی و تاثیر آن بر نهضت فرهنگی مسلمانان تدوین شده، بر آن است تا ضمن مقایسه و تحلیل آراء و دیدگاه های مختلف در این باره، ارزیابی واقع بینانه تری از اهمیت و جایگاه آن به ویژه در تحولات فرهنگی دوره اسلامی به دست دهد.
    کلیدواژگان: جندی شاپور، طب، گیاه، داروشناسی، بیمارستان، آل بختیشوع
  • هادی عالم زاده، معصومعلی پنجه صفحه 21
    دولت طولونیان (254-292ق) از جمله دولت های کوچکی بود که در دوران ضعف و تجزیه خلافت عباسی در سرزمین باستانی مصر پاگرفت. از آنجا که هردولتی برای اداره قلمرو خویش نیازمند نظام دیوانی کارآمدی است، امرایطولونی، به ویژه احمد و خمارویه، نیز علاوه بر حفظ دیوان ها و سازمان های موجود که به تدریج از آغاز ورود اسلام در مصر شکل گرفته بود، اقدام به تاسیس دیوان ها و سازمان های جدیدی کردند. در این نوشتار سعی شده است تاتشکیلات و سازمان های اداری این دولت مطالعه و بررسی شود.
    کلیدواژگان: مصر اسلامی، طولونیان، تشکیلات و سازمان ها، دیوان انشاء، برید، شرطه، قضاء و مظالم، جیش، اسطول، خراج
  • فهیمه مخبر دزفولی صفحه 49
    مهاجران ترک با ترک سرزمین های مادری و ورود به مناطق دیگر، تحت تاثیر ادیان و فرهنگ های مختلف قرار گرفتند. شمنیسم از اعتقادات اولیه ترکان بود که قرن ها در بین آنان رواج داشت. هرچند ترکان با پذیرش اسلام، توانستند به تدریج بر جهان اسلام حاکمیت یابند، اما آثار عقاید پیشین آنان را می توان در دوره اسلامی نیز پی گرفت. در این مقاله، باورهای مذهبی ترکان قبل از اسلام و راه های انتشار این دین در بین آنان بررسی می شود.
    کلیدواژگان: ترکان، آسیای مرکزی، شمنیسم، اسلام
  • پریسا قربان نژاد صفحه 63
    تصوف در آذربایجان، بنا به دلایل مختلف دیرتر از سایر نقاط اسلامی آغاز شد. هرچند که رگه هایی از اندیشه های عرفانی قبل از اسلام در نظرات برخی از متصوفه دیده می شود. ولی اغلب، تصوف معتدل و مقید به شریعت مورد توجه و تبعیت آن ها بوده است تا حدی که باباهای بی اعتنا به رسوم خانقاهی و گاه شوریده حال، مکاشفات خود را در راه تبلیغ شریعت به کار می بستند. صوفیان آذربایجان تا قبل از تسلط مغول، پایبند به تصوف عملی و اهل تهذیب نفس بودند. به همین دلیل در بین عموم مردم از جایگاه ویژه ای برخوردار و از مباحث نظری و کفالت لطایف عرفانی به دور بوده اند. خانقاه های آذربایجان نیز در قرون پنجم و ششم پررونق و پذیرای عرفای سیاح بوده و مشرب فتوت نیز به دلیل تحولات سیاسی و اجتماعی پیروان زیادی داشت. مقاله حاضر، سعی دارد با بررسی آراء و افکار مشایخ صوفیه، سیر تاریخی جهت گیری تصوف آذربایجان را تا قبل از تسلط مغول نشان دهد.
    کلیدواژگان: تصوف، آذربایجان، ابن یزدانیار ارموی، فتوت
  • محمدعلی کاظم بیگی صفحه 93
    آمل در استان مازندران (طبرستان) شهری قدیمی از دوران پیش از اسلام است. در دوران اسلامی به عنوان مرکز عمده سیاسی و فرهنگی در سواحل جنوبی دریای مازندران سابقه ای طولانی دارد. علی رغم یک چنین قدمت، شمار ابنیه تاریخی در این شهر نسبتا چشمگیر نیست. مقاله حاضر به علل نابودی بناها و یادمان های تاریخی آمل، به ویژه آن دسته که در اوایل قرن بیستم میلادی نابود شدند، می پردازد.
    کلیدواژگان: آمل، ابنیه تاریخی، مازندران
  • صابر اداک صفحه 111
    کتاب تاریخ اسلام، نوشته مرحوم دکتر علی اکبر فیاض (متوفی 1350 ش) از اولین آثاری است که در زبان فارسی و به سبکی نو در زمینه تاریخ اسلام تدوین گردیده و درحجمی اندک، دوره ای نسبتا طولانی از صدر اسلام تا پایان دولت عباسیان را دربرمی گیرد. این کتاب به رغم داشتن ویژگی های مثبت که ناشر در مقدمه کتاب به آن اشاره کرده است، در فصول مربوط به دوران نبی اکرم (ص) و خلفای راشدین حاوی مطالب انتقاد برانگیزی است که در این مقاله، مواردی از آن ها از جهات مختلف تاریخی، کلامی و نگارشی مورد نقد قرار گرفته و هریک به فراخور موضوع و ذیل دسته بندی های مربوطه ارائه می گردد. ارائه چهره ای ناروادار و بی تساهل از پیامبر (ص) و مسلمانان صدر اسلام و نقل کثیری از این گونه روایات در کتاب مذکور که باعث برداشت های غلط از شخصیت و سیره رسول اکرم (ص) می گردد، سبب اصلی در ساماندهی این مقاله بوده است. به همین لحاظ، مقاله حاضر با نقد یکی از این روایات که به زعم راقم این سطور «خشن ترین روایت» موجود در این کتاب درباره پیامبر (ص) و اصحابش می باشد، آغاز شده است.
    کلیدواژگان: تاریخ اسلام، علی اکبر فیاض، نقد و بررسی
  • شیوه نامه
    صفحه 135
|
  • Page 3
    A lot has been told already about the scientific center of djundishapūr which was founded in 3rd century AD by Shapur I, and evolved into a medical center and college by the 5th century due to the efforts of Khosrow I (Anūshīravān). Current work, is organized in four sections; Introduction, Founding Fathers, Time of Foundation, and Product and Output of djundishapūr before Islam and During Islamic Era and Its Effect on the Cultural Movements of the Muslims. It is aimed to compare and analyze different views expressed up to now and present a more realistic view about its role, especially on cultural development of the Islamic world.
    Keywords: djundishapur, medicine, Herbal pharmacology, medical centers, Al Bakhtishu
  • Page 21
    Tūlūnīds were among the small states which were founded during the weakening and disintegration of the Abassids caliphate. Since an efficient bureaucracy is and essential part of every government, Tūlūnīd rulers especially Ahmad and Khomaroyeh, along preserving.
  • Page 49
    The turk‘s emigrants were influenced by the religions and cultures of other peoples when they left their mother lands and passed of many areas. Shamanism was the foremost belief of turksthat remaind among them for hundreds years. However turksgradually could rule on Islamic world after accepting of Islam, butone can pursue their past beliefs in Islamic times. In this essay, the past religious beliefs of turks before Islam and the ways of Islam spreading was considered.
    Keywords: Turks, Central Asia, Shamanism, Islam
  • Page 63
    Sufism in Ādharbaydjān was established later than other Islamic areas for several reasons. However some pre-Islamic Gnostic thoughts are seen in some ot the Sufis opinions. But often the Sufism, which was gentle and tied to religion, was followed by them. This was to. ...
  • Page 93
    Āmul, in the province of Māzandarān (former Tabaristān), is an old town from pre-Islamic period. She has a long record of being the main political and cultural center on the southern shores of the Caspian. Despite such an antiquitiy, the existing monuments in the town are relatively unconsiderable. The present article intends to discuss causes of destruction of Āmul’s historical buildings and monuments, more particularly those which were destroyed in the early 20th century.
    Keywords: Amul, Monuments, Mazandaran
  • Page 111
    Tarikh -i Islam of late Dr. Ali Akbar Fayyāz (dead 1350 Š/ AD 1971-2) is one of the earliest works on reviewing the history of Islam in modern times. It covers in a thin volume a long stretch of Islamic history since initiation up to the end of Abbasids. The book despite its useful positive points mentioned in publisher’s foreword raises criticism on the chapters dealing with the time of the Prophet (PBUH) and the first four caliphs, which some of them are dealt with in this paper from a historical and ideological point of view and each one is classified according to its subject matter. The main incentive to this work was that the author has presented an unjustifiable strict picture of the prophet, along quoting many shaky accounts which present biased image of the life and deeds of him. So the present work opens with quoting one of these accounts (which in present author’s view) is “one of the harshest accounts quoted about the Prophet and his desciples.
    Keywords: Tarikh, i Islam, Ali Akbar Fayyaz, review