نمادهای حیوانی غم و تحلیل تصاویر آن در اندیشه مولانا

به نظر می رسد که مولانا، در کلیات شمس یا دیوان کبیر و در موارد معدود در مثنوی معنوی، برای آفرینش تصاویر ادبی برساخته از «غم» با نمادهای حیوانی، از «ناخودآگاه جمعی» مدد گرفته است. این ادعا از آن روست که در بررسی این تصاویر، مولانا، اغلب از حیواناتی بهره جسته است که در ایران باستان از زمره «خرفستران» و «گرگ سردگان» بوده اند که آفریده مستقیم اهریمن، مباشر ویرانی و نماد پلیدی، شر، نحوست، بدی و در یک کلام زیانکارند. مساله ای که در این زمینه به ذهن خطور می نماید آن است که آیا مولانا در به کارگیری این نمادها آگاهانه عمل کرده است و یا در کاربرد این حیوانات، هیچ تعمدی نداشته و این نمادها را به طور تصادفی برگزیده است؟ برای پاسخ به این سوال ها، ابیاتی را - که مولانا، برای آفرینش تصاویر هنری از «غم» با نمادهای حیوانی، سروده بود- استخراج کردیم و پس از تحلیل ابیات، به این نتیجه رسیده ایم که مولانا در خلق این تصاویر، از حیواناتی بهره برده است که در ایران باستان، مظهر و سمبل شومی و زشتی و تباهی اند و شعور ناخودآگاه مولانا در استخدام این حیوانات، نقش مهمی ایفا کرده است.