خطر اخلاقی و ارائه الگوی کاربردی کاهش آن در عقود مشارکتی

با وجود گذشت نزدیک به سه دهه از طرح نظری و اجرایی قانون بانکداری بدون ربا در ایران همچنان تمایلی از سوی نظام بانکی به اجرای واقعی عقد مشارکت وجود ندارد. بررسی ها نشان می دهد یکی از مهم ترین علل این عدم رغبت، وجود مسئله «خطر اخلاقی» است. از طرف دیگر موسسات مالی که به اجرای این عقد می پردازند، از یک طرف به دلیل بالا بودن هزینه نظارت و از طرف دیگر باور نداشتن تاثیر نظارت بر کاهش بدهی های بانکی در این نوع تامین مالی، در اجرای صحیح عقد دچار مشکل می شوند و حتی به سود مورد نظر خود دست نمی یابند.
ساختار این مقاله به این صورت است که در بخش نخست، تا حد امکان مبانی نظری مسئله خطر اخلاقی که به ادبیات کارگزار ‐ کارفرما در تئوری نمایندگی مربوط است بررسی خواهد شد. سپس با ارائه الگویی کاربردی شرایط به وجود آمدن مسئله خطر اخلاقی در قرارداد مشارکت بین بانک و بنگاه تبیین و درنهایت استراتژی هایی مانند استفاده از کمیته نظارت، بازرسی مستمر و... برای بانک به منظور کاهش احتمال خطر اخلاقی ارائه خواهد شد. این مقاله درصدد است با ایجاد رویکرد جدیدی به قراردادهای مشارکت محور در تحقیقات پولی و مالی، گامی موثر در جهت هموار نمودن بسترهای استفاده بیش از پیش عقود مشارکتی در بازارهای پولی و مالی کشور فراهم نماید.