حدیث به مثابه داده ی تاریخی: مروری بر رهیافت های محققان غربی به مسئله ی وثاقت احادیث اسلامی

حدیث پس از قرآن، مهم ترین منبع برای شناخت اسلام و وضعیت دینی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی در سه قرن نخست اسلامی محسوب می شود و نمی توان ارزش آن را در مقام منبعی تاریخی نادیده انگاشت. حدیث پژوهان غربی نیز احادیث را به مثابه منبعی برای شناخت تاریخی از اسلام و بازسازی تاریخ اسلام از قبیل تاریخ وقایع، تاریخ تفسیر قرآن، تاریخ فقه، تاریخ کلام، تاریخ نهادهای دینی و... مورد مطالعه قرار داده اند. از سوی دیگر، مساله اصلی، «ارزش تاریخی» داده های حدیثی مربوط به سده های نخست اسلامی است. بحث از ارزش تاریخی داده های حدیثی به مساله وثاقت احادیث پیوند می خورد که همواره موضوع مناقشه در میان محققان غربی بوده است. نویسنده در نوشتار حاضر ابتدا مروری اجمالی بر مطالعات حدیثی در غرب دارد. سپس در ادامه، معضل منابع اسلامی در تحقیقات غربی در زمینه تشخیص منابع مستند در مقابل منابع ادبی را مورد واکاوی قرار می دهد. در نهایت، با بیان رهیافت های کنونی محققان غربی به منابع اسلامی، نوشتار خود را به پایان می رساند.