نقد و بررسی دیوان شیخ عبدالحسین فنودی، شاعر بیرجندی

ارزش معنوی هر سرزمینی مدیون فرهیختگان و اندیشمندان آن است؛ سرزمینی که مردم خردمند و متفکر ندارد، نام آن در گذر زمان از صفحه ی تاریخ محو خواهد شد. بنابراین بر ماست که غبار فراموشی را که بر چهره ی بسیاری از شاعران و نویسندگان و دانشمندان استان خراسان جنوبی نشسته است، بزداییم و از این رهگذر، جایگاه واقعی خود را در فرهنگ بزرگ ایران زمین احراز نماییم. از این روست که نویسنده ی این مقاله چاپ دیوان شیخ عبدالحسین فنودی، به همت دکتر محمود رفیعی را قدر دانسته و در این مقاله کوشیده که تا حد توان خود در شناساندن جنبه های شخصیتی و صوری و محتوایی اشعار این شاعر گمنام بیرجندی گام بردارد. شعرها از دو دیدگاه لفظی و محتوایی مورد بررسی قرار گرفته است. در بخش لفظی، اشعار بر اساس قالب های شعری به هشت دسته و در بخش محتوایی به چهار دسته ی اشعار عاشقانه، مدایح، مراثی و اشعار اجتماعی تقسیم شده است. در هر یک از این بخش ها، توضیحاتی بر پایه ی شواهدی از اشعار او ارائه شده است تا از خلال آن، اندیشه های این شاعر فرهیخته نمایانده شود تا خواننده بتواند به افکار روشن و مترقی او دست یابد. هم چنین به تاثیرپذیری او از شاعران دیگر پرداخته شده است. در پایان برای تبیین میزان توان شاعری او، صور خیال در شعر او مورد بررسی قرار گرفته و تلمیحات و تضمین آیات و احادیث و اشعار مذهبی مورد توجه خاص بوده است.