بررسی تطبیقی رویا از منظر ابن عربی و ملاصدرا

رویا به عنوان دریچهٔ ورود به عالم غیب در آثار اکثر فلاسفه، متکلمین و عرفا مطرح شده و این امر، دلیل بر اهمیت مسئله رویا است. از میان فلاسفه و عرفا، صدرالمتالهین شیرازی و ابن عربی به تفصیل به مباحثی پیرامون رویا پرداخته اند. ملاصدرا و ابن عربی در مسئله رویا، نقش گسترده ای برای عالم خیال و رابطه قوه خیال انسان با عالم خیال منفصل قائلند. ابن عربی، خواب و رویا را گسترده ترین پهنه فعالیت و خلاقیت خیال شمرده و از اصطلاحاتی نظیر «مثال مقید» و «مثال مطلق» در این مورد استفاده کرده است. به گفته ابن عربی و ملاصدرا، رویای صادق و مرگ هر دو، طرقی برای کشف حجاب و انتقال به عالم بالاترند، لکن این کشف حجاب در خواب، موقت و گذرا و در مرگ دائمی است.
رویا و ظهور آن و نحوه تعبیر رویاها، از دیگر مباحث مطرح در مسئله رویاست و ابن عربی و ملاصدرا، قائل به وجود رویای صادقه و بی نیازی آن از تعبیرند. در مقابل، رویاهایی که حاصل محاکات متخیله اند، نیازمند به تعبیرند و اضغاث احلام که حاصل شیطنت های متخیله اند و اساس و منشایی ندارند، تعبیری ندارند، بلکه حاصل انحرافات مزاج می باشند. هدف از نگارش این مقال، مقایسه تطبیقی آراء این دو متفکر در مسئله رویا و استخراج وجوه مشترک و متفاوت آن ها در این موضوع فلسفی است.