آداب دیپلماتیک در ایران از آغاز قاجار تا پایان دوره ناصری (مطالعه موردی: پذیرش سفرا و مامورین خارجی)

آداب پذیرش سفرا و دیگر ماموران خارجی از آغاز قاجار تا پایان دوره ناصرالدین شاه به مثابه شاخه ای از آداب دیپلماتیک موضوع این پژوهش است. دیپلماسی قاجاری برگرفته از سنت جامعه ایرانی و تداوم دیپلماسی حکومت صفوی بود. بررسی آداب دیپلماتیک با حجم وسیع ارتباطات خارجی از دوره فتحعلی شاه به بعد ضروری به نظر می آید؛ از آن جهت که در همین دوران و پس از کنگره وین قوانینی در راستای جهانی شدن آداب مربوط به دیپلماسی به تصویب رسید. بنابراین تبیین و چگونگی اجرای این آداب مساله اصلی جستار حاضر است. شیوه پژوهش حاضر توصیفی و تا حدودی تحلیلی و مبتنی بر اسناد و سفرنامه ها است. نتیجه بررسی ها نشان می دهد که در فقدان تشکیلات وزارت امور خارجه در ایران تا دوره ناصری آداب دیپلماتیک عرصه ای برای ظهور نیافت و همچنان به طور سنتی و در قالب اوامر شاه و صدراعظم به مهمانداران اجرا می شد. اما با تشکیلاتی شدن وزارت امور خارجه در دوره ناصری شرایط تغییر کرد و نوشتن ملزومات مراسم ورود سفرا و اجرای آداب مربوط به آن برعهده وزارت امور خارجه و زیر نظر صدراعظم قرار گرفت.