حکمرانی جهانی: مولفه ها و ابزارها

در میان تمام موضوعاتی که در فضای گفتمانی جهانی شدن مطرح هستند، موضوع حکمرانی جهانی و مدیریت فرآیند جهانی شدن از اهمیت بیشتری برخوردار است. در واقع حل مسائل مختلف حوزه ی جهانی شدن در گرو رویکردهای کلان حکمرانی جهانی است. به علاوه عده ای از محققان قائل به هدایت و مدیریت فرآیند جهانی شدن هستند. این عده اصطلاح جهانی سازی را بیشتر مناسب تحولات سال های اخیر جامعه ی جهانی می دانند. بر فرض این نگرش مدیریت پروژه ی جهانی سازی مهمترین مسئله برای کشورها و ملت ها به شمار می رود. چه اینکه در صورت صحت این نگرش جهان در آینده آنگونه خواهد بود که مدیران این پروژه ی عظیم می خواهند. این موضوع دارای جنبه های مختلف اقتصادی، سیاسی، حقوقی و فرهنگی است. چندبعدی بودن و غیرکمی بودن این موضوع موجب پیچیدگی آن شده است. حکمرانی جهانی نیز به عنوان مهم ترین موضوع جهانی شدن از سیرتاریخی برخوردار بوده و در دوره های مختلف کامل تر شده است. جهانی شدن به سمت یک فرهنگ واحد پیش نمی رود. علی رغم این که در جنبه های بسیار زیادی از فرهنگ و رفتار اجتماعی هم گرایی و اشتراک نظر در سطح جهان مشاهده می شود ولی بروز اندیشه های مخالف نه تنها کمتر نشده که قدرتمندتر از گذشته نیز ادامه دارد. این تشتت فرهنگی در عرصه ی حکمرانی جهانی نیز وجود دارد و نظام حاکمیتی جهانی باید آن را در نظر بگیرد. نظام مشارکت کنترل شده ی فعلی در سطح جهانی نتیجه ی تطورات تاریخی از امپراتوری های بزرگ و بعد از آن استعمارگری و بعد از آن بلوک بندی جهانی است. گذر زمان و انباشت تجربیات بشر در حوزه ی حکومت داری شکل خاصی از حکومت در سطح جهان را ایجاب می کند که از آن به مشارکت کنترل شده یاد می کنند. در این حالت حاکمان اصلی جهانی با استفاده از ابزارهای مختلف تلاش می کنند افکار عمومی جهانی و کشورهای ضعیف تر را به خواسته های خود متمایل سازند و این یعنی مشارکت کنترل شده در حکمرانی جهانی. در این رابطه مولفه های حکمرانی جهانی مطرح است که شامل سه مولفه ی اصلی قدرت یعنی قدرت اقتصادی، قدرت سیاسی و امنیتی و قدرت ایدئولوژیک می شود. اما اعمال حاکمیت در سطح جهان نیازمند ابزارهای کارآمد است. در این رابطه سه دسته ابزار کلی اعمال حاکمیت وجود دارد که عبارتند از: سازمان ها و نهادهای بین المللی، رسانه های ارتباط جمعی، متغیرهای ژئوپلتیک.