پژوهشی در سبک صور خیال شعر دوره بازگشت ادبی

مقاله ای که در پی می آید بخشی از پژوهش همه جانبه ای است که در شناخت عناصر سبکی (صور خیال، زبان، موسیقی، عناصر اجتماعی و بیانی) شعر سده دوازدهم و سیزدهم به انجام رسیده است. شعر دوره ای که به دوره بازگشت ادبی مشهور گشته، بیش ترین ظهور خود را در غزل نشان داده است. غزل این دوره بهتر از دیگر قالب های شعری از محیط اقلیمی و فرهنگی سده های دوازدهم و سیزدهم تاثیر پذیرفته و از اصالت بیش تری برخوردار است، از این جهت که شعر این دوره پرورده انجمن های ادبی بوده است بهتر آن است که شعر این دوره به نام «شعر انجمن» خوانده شود. شعر انجمن هم چون دیگر دوره های شعر فارسی از صور خیال به نحو شایسته ای بهره مند شده است. تشبیه و استعاره و کنایه و مجاز در شعر انجمن در راستای سبک ساده و روان شاعران به صراحت نشان دهنده روح مشتاق و عاشق شاعران این دوره است، روحی که گرد عشق می گردد و به تجلیات گونه گون آن دل بسته است. واقع گرایی شاعران سبب صمیمیت کلام و تصویر شاعرانه و مجذوب کردن مخاطب شده است به گونه ای که می توان گفت در راستای جریان وقوع گویی شاعران پیش از سبک هندی، شعر دوره اول بازگشت ادبی (دوره افشار و زند) در تمام زمینه های شعری از جمله تصویرپردازی و فضاسازی، از یک نوع طبیعت گرایی ساده به دور از هر گونه تصنعی حکایت می کند.