نقش مراقبه در سلوک عرفانی

انسان دارای استعداد فطری باطنی برای لقای محبوب است و با عمل به شریعت آن را شکوفا می کند و اگر بخواهد به بارگاه ربوبی راه یابد، باید عنصر اصلی زندگی سالکانه خود را که مراقبت و پاسداری از محیط قلبی اوست، در طول تمام این حرکت حبی با خود داشته باشد. عارفان سترگ در سلوک عملی خود در پی راهی هستند که بر نفس خود چیره شده و فقط یک تعلق و تمایل در حقیقت وجودی آنها شکل گیرد که آن هم تعلق عاشقانه ای است که در معرکه عشق بازی در حضور معشوق به بار می نشیند. این حقیقت سبب شد که سالکان، مراقبت نفس را بر خود واجب کرده و به واسطه آن بذر ناشکفته استعداد باطنی را شکوفا کنند.
سالک برای رسیدن به کمال مراقبت باید مراحل و مراتبی را در این سلوک عملی خود رعایت کند. عارفان راستین در تبیین مراتب مراقبت بیان روشنی دارند که می تواند تفسیری عمیق بر این صفت سلوکی بوده و راه را به حقیقت عبودیت بگشاید. مسئله اساسی در سیر و سلوک، توجه به موانع سیر، از جمله غفلت است که مراقبه، سالک را از غفلت رهانیده و او را به سرمنزل مقصود می رساند. بنابراین نتیجه مراقبه نورانی شدن دل است که مسانخ با عالم عرشی است.