همایون نامه زجاجی و شاهنامه

همایون نامه منظومه ای به بحر متقارب و در حدود شصت هزار بیت است که سراینده ای به نام زجاجی آن را در سده هفتم سروده. موضوع این اثر با ولادت پیامبر (ص) و رویدادهای صدر اسلام آغاز می شود و با گزارش تاریخ اسلام و ایران تا روزگار ارسلان بن طغرل سلجوقی – البته با افتادگی هایی در روند روایت حوادث- ادامه می یابد. این منظومه دو بخش دارد و تنها نسخه فعلا شناخته شده از نیمه دوم آن ناقص است و ابیات در پایان ناتمام مانده. همایون نامه به رغم قدمت و حجم آن از منظومه های نسبتا ناشناخته و کمتر توجه شده ادب فارسی است و در این مقاله موضوع توجهات آن به فردوسی و انواع تاثراتش از شاهنامه- که الگوی ادبی این اثر و همه منظومه های هم وزن آن پس از سده چهارم است- در سه بخش: 1.فردوسی و شاهنامه در همایون نامه 2. نامها و داستانهای شاهنامه/ شاهنامه ای در همایون نامه 3. تاثر و تقلید زجاجی از سبک فردوسی، بررسی و با ذکر و تحلیل شواهد گوناگون نشان داده شده که زجاجی آشنایی دقیقی با زبان و محتوای حماسه ملی ایران داشته و با وجود نقد شخصیتها و داستانهای پیش از اسلام (مغانه) آن و دعوت مخاطبانش به توجه به اخبار دینی و مذهبی به جای آنها، به ادبیت سخن فردوسی معترف و معتقد بوده و بسیار ازآن متاثر شده است.