حبس زدایی و نقش آن در پیشگیری از تکرار جرم

در طول سالیان گذشته، علم جرم شناسی همواره در حال تحول بوده است. این تحولات گاه به سوی کاهش یا حذف مداخله نظام کیفری و در مقابل، دخالت بیشتر اقدامات غیرکیفری توسط مراجع غیررسمی و مردمی پیش رفته است. این رویکرد که اندیشه های آن به آموزه های مکاتب تحققی و دفاع اجتماعی حقوق جزا باز می گردد، به سازوکارهای ترمیمی، اصلاحی و مدنی می اندیشد و توسل به مجازات را محکوم به شکست می داند.
با شکل گیری تمایلات حقوق بشری و تاکید بر آزادی ها و حقوق افراد، نظام کیفری، به این دلیل که آزادی افراد را محدود می کرد و با اعمال مجازات، کرامت انسانی را خدشه دار می ساخت، به مخالفت برخاسته شد. همچنین نظام کیفری در مهار پدیده مجرمانه موفق نبوده و رشد جرائم و مجرمان، همواره از آمار بالایی برخوردار بوده است. با توجه به ناکارآمدبودن مجازات حبس (به ویژه حبس های کوتاه مدت)، در اصلاح و بازپروری زندانیان و تاثیر کم آن در پیشگیری از تکرار جرم و همچنین جرم زابودن محیط زندان، هزینه اقتصادی زندان، مشکلات بهداشتی و روانی موجود در آن، پیش بینی برنامه های جایگزین حبس، لازم و مفید به نظر می رسد. بر همین اساس، امروزه، سیاست گذاران جنایی ایران، در راستای حبس زدایی و منع استفاده بی رویه از مجازات حبس، اقدام به تدوین برنامه هایی در قانون مجازات اسلامی مصوب 1392 کرده اند.
با توجه به مباحث یادشده، تحقیق حاضر، این فرضیه را مطرح کرده است که: بین میزان برچسب انحراف ناشی از محیط زندان و عدم جامعه پذیری زندانیان با تکرار جرم، رابطه مستقیم وجود دارد.
در تبیین فرضیه یادشده، یافته های زیر قابل طرح است: تحقیقات میدانی نشان می دهد هر چقدر میزان خدمات دهی مراکز مراقبت بعد از خروج از زندان کمتر باشد، تکرار جرم در افراد بیشتر خواهد بود.