بررسی رفتار ایمنی در مقابل عوامل زیان آور محیط کار در شهرستان زنجان

حرفه کشاورزی یکی از پرخطرترین مشاغل دنیا به شمار می رود که شاغلان آن با حوادث و خطرات کاری گوناگونی مواجه هستند. از این رو، ضروری است تا از طریق بررسی و شناخت رفتار ایمنی کشاورزان، زمینه های لازم برای بهبود وضعیت بهداشت حرفه ای آنها فراهم شود. هدف این مطالعه تعیین رفتار ایمنی کشاورزان گندمکار در مقابل عوامل زیان آور محیط کار در شهرستان زنجان بود.
جامعه آماری این پژوهش توصیفی، شامل کشاورزان گندمکار در بخش مرکزی شهرستان زنجان بود (5705=N) که 254 نفر از آنها از طریق روش نمونه گیری چندمرحله ای انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها چهار پرسشنامه شامل پرسشنامه مشخصه های جمعیت شناختی و پرسشنامه های پژوهشگر ساخته «مقیاس رفتار ایمنی در مقابل عوامل زیان آور محیط کار» «Scale of Safety Behavior Against Workplace Harmful Factors»، «پرسشنامه میزان اهمیت عوامل زیان آور محیط کار» «Questionnaire of Importance of Workplace Harmful Factors» و «مقیاس میزان وقوع حوادث شغلی» «Scale of Occupational Accidents Occurrence Number» بود. روایی محتوایی پرسشنامه ها با نظر 10 نفر از کارشناسان و متخصصان بررسی و مورد تایید قرار گرفت. پایایی ابزارها با روش پایایی درونی (75/0=α) تایید شد. داده ها با استفاده از نرم افزار آماری اس پی اس اس نسخه 20 مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
رفتار ایمنی بیشتر کشاورزان مورد مطالعه (3/95 درصد) در مقابل عوامل زیان آور محیط کار در سطح پایین (با میانگین 87/0±01/2) قرار داشت. همچنین، نتایج تحلیل عاملی نشان داد که شش عامل استفاده مناسب از سموم شیمیایی (واریانس 136/14 درصد)، استفاده صحیح از ماشین آلات (واریانس 44/12 درصد)، توجه به مسایل پزشکی و رعایت نکات ایمنی کاری (واریانس 709/8 درصد)، رعایت اصول و استانداردهای ارگونومی (واریانس 519/7 درصد)، استفاده از وسایل حفاظتی (واریانس 615/6 درصد) و استفاده از تجهیزات پزشکی- بهداشتی (واریانس 838/5 درصد) در حدود 3/55 درصد از واریانس رفتار ایمنی کشاورزان گندمکار در شهرستان زنجان را تبیین کردند.
رفتار ایمنی بیشتر کشاورزان گندمکار در مقابل عوامل زیان آور محیط کار در سطح پایین قرار داشت. برگزاری دوره های آموزشی در رابطه با استفاده از سموم شیمیایی و ماشین آلات، به منظور بهبود سطح سلامت پیشنهاد می شود.