ویژگی های موسیقایی سجع در نهج البلاغه

سجع یکی از تمهیداتی است که امیر بیان(ع) به کار برده تا به نوعی تناسب و آهنگ در سخن ایجاد کند و ضمن دور ساختن کلام از نثر عادی، فقدان وزن- در توجیه و القای احساس و عاطفه خاص- را جبران نماید. کاربرد هنرمندانه و به جا از این شیوه ی رونق افزای سخن، زنگار تکلف و تصنع را از کلام ایشان زدوده است؛ به طوری که همه- به گونه ارتجالی و فی البداهه- در زبان جاری نشده، در ذهن مخاطب نقش می بندد؛ از این رهگذر نه تنها به سخن رنگ تکلف نمی پاشد، بلکه زیباتر می کند. این در حالی بود که غالب سخن پردازان عرب این شگرد ادبی را به حد تکلف رسانده بودند تا آنجا که سخن را از ریخت و زیبایی می انداختند؛ چنانکه بنابر گفته جرج جرداق نویسنده نامی مسیحی در نهج البلاغه «با وجود وفور و فراوانی جمله های متقاطع، موزون و مسجع از تصنع بسی دور، و به طبع سرشار او بسی نزدیک است» (جرداق؛ 1384: 28). امام(ع) با گزینش مجموعه ای از گوش نوازترین فواصل آهنگین، و مناسب ترین پاره های مسجع، در کنار سایر فزآینده های موسیقایی، توانسته عواطف و احساسات درونی خود را به زیباترین شکل به خواننده برساند. پژوهش حاضر در پی آن است با روش کتابخانه ای؛ و استفاده از شیوه ی تحلیل ساختار و محتوا، ویژگی های موسیقایی سجع را در سخنان حضرت بسنجد، وپیوند آن با موضوع را مورد بررسی و واکاوی قرار دهد.