بازاندیشی در تفسیر آیه نسخ: نسخ آیات اقناعی و علل آن

آیه 106 سوره بقره و آیه 101 سوره نحل، در علوم قرآنی به آیه نسخ معروف اند و تفسیر مشهور، این آیات را به مبحث نسخ احکام ارتباط می دهد. این مقاله در پرتو تصور نگارنده از «آیات الهی» قرآن که برای آن ها کارکردی خداشناختی لحاظ می کند، می کوشد آیات نسخ را در بافت متصل آن ها مورد بازخوانی قرار دهد. بر این اساس، این قطعات قرآنی از متروک شدن آیات اقناعی (ویژه) خبر می دهند و انواع دیگری از آیات را جانشین آن معرفی می کنند. در پرتو این تفسیر، برخی زوایای مبهم این قطعات قرآنی روشن و اشکالات وارد بر تفسیر رایج برطرف می گردد. در ادامه این مقاله به واکاوی اسباب ممنوعیت نزول آیات اقناعی در قرآن می پردازد. در نتیجه این بازخوانی، بعدی از گفتمان های متعارضی آشکار می شود که در دوره اخیر مکی در جریان بوده است و طی آن کشمکشی جدل آمیز میان پیامبر9 و معارضان بر سر نزول آیات اقناعی برقرار بوده است که در نهایت با واکنش قاطع قرآن چنین امری به کلی مردود اعلام شده است. هم چنین این بررسی تبیین می کند که چرا قرآن کریم درخواست اهل کتاب و مومنان برای نزول آیتی ویژه را درخواستی کفرآمیز تلقی کرده است.