بررسی نگرش دانشجویان تحصیلات تکمیلی نسبت به خوداشتغالی (مطالعه موردی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی کرمانشاه

خوداشتغالی بهترین گزینه برای آماده نمودن فراگیران نظام آموزش عالی جهت اشتغال در بازار کار در آینده و برخورد با مشکل بیکاری است. از آن جایی که نگرش روی رفتار فرد اثر دارد، بنابراین نگرش نسبت به خوداشتغالی در خوداشتغال شدن یا نشدن، بسیار موثر است. با تقویت نگرش دانشجویان، زمینه های اشتغال آنها در آینده فراهم شده و گامهای موثری در راستای توسعه اجتماعی به ویژه توسعه و بهبود موقعیت اجتماعی نسل جوان و تحصیلکرده در آینده برداشته می شود. در صورت نامطلوب بودن نگرش دانشجویان می توان برنامه های درسی مناسب را به منظور بهبود نگرش دانشجویان تدوین نمود. اکثر مطالعاتی که در نظام آموزش عالی ایران نگرشهای کارآفرینانه و خوداشتغالی دانشجویان را بررسی نموده اند از یک سری مقیاسهای از پیش تعیین شده استفاده نموده اند. این در حالی است که دانشجویان در بافت و جامعه های مختلفی از لحاظ فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی زندگی می کنند و احتمال این که نگرشهای متفاوتی داشته باشند، وجود دارد. بنابراین پژوهش حاضر با هدف بررسی نگرش دانشجویان تحصیلات تکمیلی نسبت به خوداشتغالی به انجام رسید.
رویکرد کلی تحقیق کمی-کیفی و به لحاظ هدف کاربردی است. در بخش کیفی از روش شناسی کیو استفاده شد اما تحلیل آن با نرم افزار SPSS انجام می شود. در مطالعات کیو پژوهشگر، نمونه را از میان افرادی انتخاب می کند که ارتباط خاصی با موضوع تحقیق دارند یا دارای عقاید ویژه ای هستند. جامعه مورد مطالعه در قسمت کمی شامل دانشجویان تحصیلات تکمیلی در پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی کرمانشاه بودند (112 نفر از دانشجویان دکترا و 358 نفر از دانشجویان کارشناسی ارشد). برای تعیین حجم نمونه با استفاده از جدول مورگان تعداد 212 نفر به صورت نمونه گیری تصادفی انتخاب شدند. همچنین در بخش کیفی از روش گلوله برفی برای نمونه گیری استفاده شد. بر این اساس تعدادی از دانشجویان به عنوان نمونه تحقیق انتخاب شدند. پس از انجام 25 جلسه در قالب گروه های بحث متمرکز و مصاحبه های انفرادی با 52 نفر از دانشجویان تحصیلات تکمیلی دانشگاه رازی کرمانشاه، اشباع نظری حاصل شد؛ به این معنی که با انجام مصاحبه های بعدی اطلاعات دیگر به اطلاعات قبلی تحقیق افزوده نشد. در ضمن، رابطه بین ویژگی های فردی افراد مورد مطالعه با نگرش آنها نسبت به خود اشتغالی با استفاده از تحلیل همبستگی بررسی شد.
جنسیت، وضعیت تاهل، مقطع تحصیلی روی نگرش افراد نسبت به خوداشتغالی موثر است. به منظور دسته بندی نگرشهای دانشجویان و تحلیل داده های تحقیق از تحلیل عاملی اکتشافی نوع کیو با استفاده از نرم افزار SPSSver.20 استفاده شد. تحلیل روش شناسی کیو نیز نشان داد که نگرش دانشجویان نسبت به خوداشتغالی شامل نگرش مسئولیت پذیر، نگرش خلاق، نگرش ریسک پذیر و نگرش مدیرگرا می باشد.
بحث: ویژگی های شخصیتی دانشجویان در ایجاد و شکل گیری مفهوم انتزاعی و بسیار مهم نگرش نسبت به خوداشتغالی موثر است و حتی می تواند آینده آنها را تحت تاثیر این مفهوم ذهنی قرار دهد. جذاب و لذت بخش بودن خوداشتغالی، استقلال مالی حاصل از انجام فعالیتهای خوداشتغالی، ریسک پذیر بودن در انجام کارهای جدید، خلاقیت و این که سرنوشت هر فردی به دست خود اوست افراد را در دسته های جداگانه ای قرار می دهد.