سبک شناسی شعر طنز دهخدا

دوره مشروطه، یکی از مهم ترین و قابل توجه ترین دوره های تحول ادبیات فارسی به شمار می رود. در این دوره یکی از شاخه های ادبیات که بیشتر از همه دستخوش تحول گردید، ادبیات طنز و به خصوص شعر طنز است. در دوره مشروطه، شعرای برجسته ای ظهور کردند که دهخدای قزوینی یکی از آن هاست. وی کوشش بسیاری در راه اعتلای ادبیات فارسی از جمله طنز کرده است. در این مقاله اشعار طنز دهخدا بر اساس کتاب «سبک شناسی نظریه ها، رویکردها و روش ها» از محمود فتوحی مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. از نتایجی که به دست آمد، مشاهده گردید در مشخصه های ماهیت طنز، شاخص «کنایه» با بیشترین درصد به میزان 39/51 % به دست آمد. شاخص های «افشاگری» با 44/29 %، «طعنه» با 85/15 %، با بزرگ نمایی و کوچک نمایی« به میزان 63/14%، »اظهار معنای خلاف ظاهر لفظ«با 19/12% و »عیوب افراد« با 32/11%، در مراتب بعدی قرار داشتند. همچنین مشاهده گردید که دهخدا در اشعار طنز خود، به شاخص های »مراعات ادب« و »آمیختن دو زبان مختلف« نیز توجه داشته است. حضور ضرب المثل های شیرین فارسی به شعر طنز وی غنای خاصی بخشیده است. نتایج به دست آمده نشان داد، »سبک کنایی« و »آگاهی بخشی« از مشخصه های اصلی طنز دهخدا به شمار می رود.