مروری کوتاه بر درمان دارویی درد مفاصل در طب سنتی ایران و طب رایج

درد مفاصل یکی از شایع ترین علل مراجعه بیماران به مراکز درمانی می باشد که علل متعددی برای آن مطرح شده است. از جمله این علل عبارتند از تغییرات تخریب کننده غضروف و استخوان و التهاب ساختمان های خارج غضروفی مانند لیگامان ها، کپسول مفصلی و تاندون. تلاش های فراوان دارویی و غیر دارویی رایج، اگرچه در تسکین موقتی درد و کاهش علائم موضعی کمک شایانی نموده، لیکن نتایج آن برای بیماران و پزشکان راضی کننده نیست. اغلب درمان های دارویی شامل داروهای ضد التهاب استروئیدی و غیر استروئیدی، داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی و داروهای موثر در جلوگیری دژنراسیون غضروف هستند. دیدگاه طب سنتی ایران در مورد سبب شناسی و روش های درمانی درد مفاصل قدری متفاوت با طب رایج است. در این مطالعه مروری، مهم ترین داروهای تسکین دهنده درد مفاصل با رویکرد درد مفصل مزمن و مادی، در منابع طب سنتی ایران، استخراج و رتبه بندی شده است.
با توجه به هدف مطالعه که استخراج داروهای موثر در تسکین درد مفاصل بود، جستجو با واژه کلیدی «تسکین دهنده درد مفاصل» در نسخه الکترونیکی پنج منبع معتبر از یک بازه زمانی یک هزارساله انجام شد. منابع مورد بررسی عبارت بودند از قانون در طب، اختیارات بدیعی، تحفه حکیم مومن، الحاوی و مخزن الادویه. تمام داروهایی که اثر مسکن درد مفاصل برای آن ها ذکر شده بود، به صورت جداگانه استخراج و سپس با توجه به توصیه حکما از آن دارو، نمرات 1 تا 5 به هر مفرده تعلق گرفت. امتیاز هر دارو از پنج منبع محاسبه و سپس جمع و در نهایت رتبه بندی صورت گرفت.
مفردات با خواص تحلیل ماده و تسکینی، پس از جمع امتیازات و رتبه بندی، به ترتیب شبت، حلتیت، اشق، حنظل، سداب، زرنباد و سقمونیا مشخص شدند.
از آنجا که غالب دردهای مزمن مفاصل، با نوعی سوء مزاج مادی همراه هستند و تحلیل ماده می تواند در کاهش درد هم موثر باشد، استفاده از مفرده هایی که دارای خواص تحلیل ماده و تسکینی می باشند، بسیار موثر است. در منابع طب سنتی ایران، درمان کلی نگر، اولین قدم در مواجهه با بیمار مبتلا به درد مفاصل است، لیکن برای تکمیل درمان یا تسکین سریع تر می توان از داروهای موضعی مسکن درد نیز استفاده کرد. اثرات ادعایی می بایست در مطالعات بالینی مورد ارزیابی قرار گیرند.