سیر تداوم مفهوم عدل و امامت در نقوش تزیینی معماری دوره تیموری و صفوی؛ با تاکید بر نقوش مسجد گوهرشاد مشهد و مسجد امام اصفهان
نویسنده:
نوع مقاله:
مقاله پژوهشی/اصیل (دارای رتبه معتبر)
چکیده:
عدل و امامت نزد شیعیان، دو اصل از اصول جهان بینی اسلامی به شمار می روند که در پس هر نقش تزیینی نهفته است. ارزش نمود این دو اصل در نقوش تزیینی معماری، از دوره تیموریان به بعد بیشتر به چشم می آید. مقاله حاضر بر آن است تا به بررسی تطبیقی مفاهیم شیعی در نقوش تزیینی در مسجد گوهرشاد مشهد از دوره تیموری و مسجد امام اصفهان از دوره صفوی بپردازد و سعی دارد وجود مفاهیم عدالت و امامت را در محتوای انواع نقوش تزیینی نمایان سازد.
بر اساس همین هدف، سوالات اصلی به شرح زیر مطرح می شوند:- نقوش تزیینی در دوره تیموری و صفوی دارای چه مفاهیم مذهبی و به ویژه شیعی هستند؟
- آیا مفاهیم شیعی نقوش تزیینی در معماری دوره صفوی ادامه دهنده همان مفاهیم دوره تیموری هستند؟
تحقیق انجام شده مبتنی بر مطالعات اسنادی و میدانی است. منابع مکتوب با استفاده از روش های تحلیلی و تطبیقی مورد بررسی قرار گرفته اند. در مطالعات میدانی، شکل و محل و مفاهیم نقوش و کتیبه های دو مسجد به صورت تطبیقی و توصیفی بررسی شده اند. نتایج نشان می دهند که از روی شکل نقوش می توان به مفاهیم مذهبی نهفته در آن ها راهی جست. بنابراین اگرچه نقوش تزیینی همواره نشان دهنده اصول جهان بینی اسلامی هستند اما به طور مشخص، بهره گیری از آیات قرآنی، احادیث و ادعیه در باب عدالت و امامت در کتیبه های مسجد گوهرشاد نشان از حمایت از عقاید شیعی توسط حاکمان تیموری دارد، و حاکمان صفوی نیز بر اساس مذهب رسمی، حمایت از این عقاید را وظیفه شرعی خود می دانسته اند.
بر اساس همین هدف، سوالات اصلی به شرح زیر مطرح می شوند:- نقوش تزیینی در دوره تیموری و صفوی دارای چه مفاهیم مذهبی و به ویژه شیعی هستند؟
- آیا مفاهیم شیعی نقوش تزیینی در معماری دوره صفوی ادامه دهنده همان مفاهیم دوره تیموری هستند؟
تحقیق انجام شده مبتنی بر مطالعات اسنادی و میدانی است. منابع مکتوب با استفاده از روش های تحلیلی و تطبیقی مورد بررسی قرار گرفته اند. در مطالعات میدانی، شکل و محل و مفاهیم نقوش و کتیبه های دو مسجد به صورت تطبیقی و توصیفی بررسی شده اند. نتایج نشان می دهند که از روی شکل نقوش می توان به مفاهیم مذهبی نهفته در آن ها راهی جست. بنابراین اگرچه نقوش تزیینی همواره نشان دهنده اصول جهان بینی اسلامی هستند اما به طور مشخص، بهره گیری از آیات قرآنی، احادیث و ادعیه در باب عدالت و امامت در کتیبه های مسجد گوهرشاد نشان از حمایت از عقاید شیعی توسط حاکمان تیموری دارد، و حاکمان صفوی نیز بر اساس مذهب رسمی، حمایت از این عقاید را وظیفه شرعی خود می دانسته اند.
کلیدواژگان:
عدل ، امامت ، نقوش تزیینی ، مسجد گوهرشاد ، مسجد امام
زبان:
فارسی
انتشار در:
صفحات:
73 تا 88
لینک کوتاه:
magiran.com/p1791790
دانلود و مطالعه متن این مقاله با یکی از روشهای زیر امکان پذیر است:
اشتراک شخصی
با عضویت و پرداخت آنلاین حق اشتراک یکساله به مبلغ 1,390,000ريال میتوانید 70 عنوان مطلب دانلود کنید!
اشتراک سازمانی
به کتابخانه دانشگاه یا محل کار خود پیشنهاد کنید تا اشتراک سازمانی این پایگاه را برای دسترسی نامحدود همه کاربران به متن مطالب تهیه نمایند!
توجه!
- حق عضویت دریافتی صرف حمایت از نشریات عضو و نگهداری، تکمیل و توسعه مگیران میشود.
- پرداخت حق اشتراک و دانلود مقالات اجازه بازنشر آن در سایر رسانههای چاپی و دیجیتال را به کاربر نمیدهد.
In order to view content subscription is required
Personal subscription
Subscribe magiran.com for 70 € euros via PayPal and download 70 articles during a year.
Organization subscription
Please contact us to subscribe your university or library for unlimited access!