ادبیات عامه (ضرب المثل ها و کنایات) و بازتاب آن در رمان های «جلال آل احمد»

بخش گسترده و مهمی از فرهنگ و ادبیات عامه هر ملت، ادبیات شفاهی یا فولکلور است. این نوع ادبی شامل عادات، سنن، افسانه ها، قصه ها، باورها، آیین ها، ترانه ها، آداب و رسوم و ضرب المثل ها و بخش بسیار گسترده ای است که عمدتا در عصر حاضر به ویژه پس از آشنایی ایرانیان با نوشتار و ادبیات غرب، مورد توجه قرار گرفت. این کاربردها در نثر فارسی و به خصوص در نوع ادبی داستان و رمان بیشتر از شعر بود. در این میان، جلال آل احمد از داستان نویسان و نویسندگان معاصری است که در آثار خویش بسیار از ادبیات عامیانه بهره گرفته است، پس از جمال زاده و صادق هدایت این آل احمد است که از این نوع گسترده در زبان داستان استفاده کرده است؛ ازآنجاکه وی در بین توده مردم زندگی می کرد و در حقیقت یکی از آنان بود، داستان ها و آثار او پر از کاربردهای ادبیات عامیانه است؛ به طورکلی عناصر فولکلوریک به کاررفته در داستان های آل احمد را می توان به پنج دسته اصلی ضرب المثل، اصطلاحات ضرب المثلی (مثل واره ها)، مثل های داستان دار، واژگان و اصطلاحات مردمی و کنایات تقسیم کرد. این مقاله بر آن است تا به بررسی جایگاه این نوع ادبی در آثار داستانی جلال آل احمد بپردازد و با ارائه مواردی از امثال و حکم و کنایات موجود در آثار او و توضیح و تبیین آن ها، چهره ادبیات عامه یا بخش هایی از آن را در داستان معاصر و به ویژه آثار آل احمد روشن و اهمیت این نوع کاربردی را در ایجاد ارتباط با خواننده و مقبولیت عام آثار او مشخص کند.