مطالعه آناتومیکی برگ گونه Ging. ex Benth. Ajuga chamaecistus از تیره نعنائیان

گونه Ajuga chamaecistus یکی از گونه های جنس Ajuga L. و متعلق به تیره Lamiaceae می باشد که گسترش وسیعی در ایران دارد. این گونه دارای چهار زیرگونه chamaecistus، scoparia،tomentella و euphrasioides است که همگی انحصاری ایران می باشند. در این تحقیق، از سه زیرگونه موجود در 16 استان کشور و مجموعا 28 نمونه جمع آوری گردید و برای اولین بار ساختار تشریحی برگ آنها مورد مطالعه قرار گرفت. صفات تشریحی مورد مطالعه عبارت بودند از: تیپ برگ، نوع کرک (غده ای یا غیر غده ای)، موقعیت روزنه، تعداد لایه های پارانشیم فوقانی و تحتانی، وجود کانال ترشحی، تعداد دستجات آوندی رگبرگ، وجود یا عدم وجود فیبر- اسکلرانشیم، وجود یا عدم وجود غلاف آوندی، نوع بافت غلاف آوندی، وجود کلانشیم فوقانی و تحتانی به عنوان صفات کیفی و ضخامت پارانشیم فوقانی و تحتانی، ضخامت کوتیکول فوقانی و تحتانی، نسبت مزوفیل به آوند، قطر پهنک، تراکم روزنه فوقانی و تحتانی، طول روزنه فوقانی و تحتانی و عرض روزنه فوقانی و تحتانی به عنوان صفات کمی. این تحقیق اطلاعات ارزشمندی در مورد ساختار تشریحی برگ گونه Ajuga chamaecistus فراهم نمود. نتایج نشان داد که ساختار تشریحی زیرگونه های مطالعه شده بسیار به یکدیگر شباهت دارند و اگرچه با واکاوی های چند منظوره(PCA) تعدادی از زیرگونه ها جداسازی شدند، اما صفات تشریحی برگ به تنهایی برای جداسازی زیرگونه های مختلف کافی نیست و حتما همراه با آن صفات تشریحی اندام های دیگری مانند دمبرگ و ساقه و همچنین بررسی های بیوسیستماتیکی نیز باید مورد توجه قرار گیرند.