سیاست نظامی نادرشاه افشار در قفقاز

قفقاز از زمان باستان تاکنون دارای اهمیت راهبردی بوده است و قدرت های بزرگ مختلفی از جمله ایران، عثمانی و روسیه تزاری برای چندین سده بر سر تسلط آن با یکدیگر در کشمکش بودند. این منطقه همواره جایگاه ویژه ای در سیاست های زمامداران ایرانی داشته است و آنان با توجه به میزان قدرت شان، در گسترش نفوذ و تثبیت حاکمیت خود در قفقاز به تکاپو می پرداختند. سقوط دولت صفوی در ایران و فقدان حکومت مرکزی قدرتمند، قفقاز را صحنه منازعات و رقابت دولت های عثمانی و روسیه با ایران نمود. دولت عثمانی به بهانه حمایت از هم کیشان سنی خود و دولت روسیه به بهانه حمایت از مسیحیان قفقاز، شروع به قدرت نمایی و تصرف نواحی مختلف این منطقه کردند. ظهور نادر در صحنه سیاسی ایران سبب شد که این دولت ها، بر سر مسایل قفقاز با وی وارد منازعات جدی و بلندمدت شوند. نادرشاه به مدت یک دهه با جنگ های طولانی مدت در اران، شروان، ایروان، گرجستان و داغستان توانست حاکمیت ایران بر قفقاز را احیاء کند. هدف این مقاله، بررسی فتوحات سیاسی و نظامی نادر، پیش و پس از رسیدن به سلطنت در منطقه قفقاز است که به روش توصیفی- تحلیلی انجام گرفته است. یافته پژوهش حاضر حاکی از آن است که سیاست های واقع گرایانه و حساب شده نادرشاه در قفقاز، ضمن برقراری حاکمیت دگرباره ایران بر این منطقه، جدایی قفقاز از ایران را تا اوایل دوره قاجاریه به تعویق انداخت.