تحلیل اشارات قرآنی معاد در آثار شیخ اشراق سهروردی

معاد یکی از مهم ترین اصول اعتقادی اسلام به شمار می‌آید. فیلسوفان مسلمان در باره ابعاد این موضوع مباحث فراوانی را مطرح کرده اند. هدف این مقاله بررسی معادشناسی اشراقی در آثار شهاب الدین سهروردی با تکیه بر اشارات قرآنی است. سوال تحقیق این است که: شیخ اشراق در تبیین مساله معاد چگونه از آیات قرآنی بهره برده است؟ وی به عنوان یک فیلسوف متاله، در نظام اشراقی خویش با نقد حکمت مشاء و با محوریت نور در حکمت اشراق و هستی‌شناسی تشکیکی، تبیین‌های متنوعی را در باره مسایل حکمی به نمایش گزارده است. از نظر این فیلسوف اشراقی، نفس انسانی یا به تعبیر او «نور اسفهبدی» جوهری مجرد و باقی است که فنای جسم در فساد آن تاثیری ندارد. این نور مدبر با حدوث بدن از جانب واهب الصور به بدن افاضه می‌شود. نفس با بدن رابطه شوقیه تدبیریه دارد و از بدن به منزله ابزار برای تشدید انوارش استعانت می‌جوید و در عین حال همراه با فنای بدن فانی نمی‌شود. در دیدگاه سهروردی، به طور کلی سه دسته نفوس (کامل، متوسط و ناقص) قابل تمایز اند که هر کدام معاد خاصی دارند و برای اثبات آن‌ها علاوه بر براهین فلسفی، به آیاتی از قرآن استناد کرده است که در این مقاله مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته‌اند.