فلسفه اجتماعی در قرآن

فلسفه اجتماعی، بینش هستی شناسانه و چیستی شناسانه و نظریه پردازی های فلسفی درباره جوامع و چگونگی نظام بخشی به زندگی اجتماعی است؛ به گونه ای که فیلسوف اجتماعی، با پی ریزی شالوده های حقیقی و تاملات فلسفی پیرامون جامعه و اجتماع، به نوعی تعقل و فهم اجتماعی دقیق برسد. امروزه دانش اجتماعی موجود، با تمام اهمیتش، ربط وثیق خود را با فلسفه اجتماعی منقطع کرده و بدون توجه به آن، به تحلیل پدیده ها و مسایل اجتماعی پرداخته است و در نهایت، به چالش هایی در روش، موضوع و هدف دچار شده و در حد توصیف و تبیین های علی باقی مانده است. اکثر جوامع علمی در دام این خطا های ایدیولوژیک و متدلوژیک قرار گرفته و هویت فکری و علمی آنان دستخوش این دو آسیب جدی بوده است. در این مقاله کوشش شده تا چشم اندازی از یک فلسفه اجتماعی بازتولید شده از قرآن، که مسایلی از قبیل نوع ترکیب جامعه، منشا پدیداری آن و فلسفه تقسیم بندی جوامع را در بر می گیرد، بازنمایی شود. بررسی هویت، اصالت و منشا جامعه و اجتماع با ابتنا بر آیات قرآن نیز مورد بحث بوده است؛ چرا که اینها از مباحث جدی در فلسفه اجتماعی است و تعیین کننده بسیاری از مباحث دیگر اجتماعی و تبیین کننده کل نظام هستی است؛ نظامی که در آن، هم کنشی میان تمام ابعاد زندگی به ویژه ساحت های فردی و ساختاری، در فرایندی غایت گرایانه وجود دارد و هسته اصلی آن را منطق توحیدی، معنویت، فطرت و عقلانیت وحیانی شکل می دهد.