آسیب شناسی گسترش شاخه های فنی وحرفه ای و کاردانش در شهرستان تبریز

آموزش های فنی وحرفه ای نقش مهمی در تشکیل سرمایه انسانی ، ازطریق تربیت نیروهای ماهر مورد نیاز بازار کار در کشورهای مختلف جهان ایفا می کنند. این آموزشها در کشورهای در حال توسعه نه تنها عهده دار تربیت نیروی کار مورد نیاز بخش های مختلف اقتصاد این کشورها می باشند، بلکه ازطریق بستر سازی خوداشتغالی، به حل مشکل بیکاری نیز کمک می نمایند. این آموزش ها همچنین از مزیت بازدهی درکوتاه مدت و یا میان مدت برخوردار می باشند، به همین دلیل کشورهای جهان توجه روزافزونی را به آموزش های فنی وحرفه ای مبذول داشته اند. با توجه به نقش گسترش شاخه های فنی وحرفه ای و کاردانش در رونق تولید، اشتغال زایی و کاهش بیکاری، بررسی عوامل موثر در این حوزه اهمیت  فراوان دارد. هدف از پژوهش حاضر، بررسی آسیب های گسترش شاخه های -فنی و حرفه ای و کاردانش در آموزش و پرور شهر تبریز بوده است، تا با شناسایی آسیب های موجود، در تصمیم سازی های آینده در خصوص شاخه های فوق به صورت علمی و کارشناسی شده اقدام گردد.

تحقیق با روش تلفیقی انجام شد. هنرآموزان شاغل در آموزش و پرورش تبریز که تعداد آنها 1028 نفر بود، جامعه تحقیق کیفی و هنرجویان هنرستان های تبریز، به عنوان جامعه پژوهش کمی انتخاب شدند که تعداد آنها 14464 نفر بودند. با20 نفر  از خبرگان که از طریق نمونه گیری گلوله برفی معرفی می شدند، در بخش کیفی، مصاحبه شد. نمونه هنرجویان براساس فرمول کوکران370 نفر بودند که با استفاده از روش نمونه گیری طبقه ای هدفمند سهمیه ای انتخاب شدند که هر هنرستان فنی و حرفه ای و کاردانش، با توجه به تعداد و متناسب با آن در نمونه گیری نقش داشت. داده های کمی با روش آمار توصیفی (میانگین، انحراف معیار، درصد) و آمار استنباطی (آزمون ضریب همبستگی پیرسون) و با استفاده از نرم افزار  spssتجزیه وتحلیل شدند. ابزار پژوهش، یک پرسشنامه 17 سوالی محقق ساخته بود که روایی محتوایی آن از طریق نظرسنجی از اساتید مرتبط، تایید شد و پایایی آن با آلفای کرونباخ 82/0محاسبه گردید.

پس از بررسی مصاحبه های گروه خبره، شش مولفه اصلی به عنوان محل بررسی آسیب های کلی شاخه ها  در نظر گرفته شد. که عبارت بودند از 1- حوزه برنامه ریزی درسی و محتوا شامل (روش های تدریس، اهداف آموزشی ، سیستم ارزشیابی، کتب درسی) 2- حوزه مدیریت شامل (احتمال جذب در بازار کار، ایجاد انگیزش و علاقمندی نسبت به تحصیل در شاخه های مذکور، ارزیابی نیروها، ارتباط با صنعت، وجود اسناد بالا دستی موثر، عدم تمرکزگرایی) 3- حوزه نگرشی و فرهنگی شامل (دیدگاه رسانه ها، گروه دوستان و خانوادها)، 4- تجهیزات و منابع شامل (وجود امکانات کارگاهی، ایمنی و ورزشی)، بودجه مالی شامل (پاسخگویی به نیازهای مخاطبان و میزان به روز رسانی تجهیزات)، تربیت معلم و نیروی انسانی شامل (ارتباط آموزش ها با زندگی واقعی، تناسب آموزش ها و کفایت آزمون ها).

در بخش تجهیزات کارگاهی، آسیب اساسی از نظر مخاطبان، مربوط به کمبود تجهیزات ایمنی با ضریب همبستگی پیرسون (683/0%) بوده است. از لحاظ برنامه درسی و محتوا، به دلیل عدم استفاده از پتانسیل بومی در کتابهای درسی در شاخه های فنی و حرفه ای و کاردانش، پاسخگویی به نیاز مخاطبان، مطلوب نبوده (7/23%)، در حوزه آموزش و بهسازی نیروی انسانی، عدم ارتباط آموزش ها با زندگی واقعی (1/3%) و در بعد فرهنگی، نگرش نامناسب گروه دوستان (1/21%) و در درجه بعد ، نگرش منفی والدین و عدم تولید و پخش برنامه های ویژه تلویزیونی به عنوان آسیب شناخته شدند. از نظر امکانات مالی و تجهیزات ، بنا به اظهار مخاطبان، میزان، پاسخگویی بودجه تخصیصی برای تامین نیازهای کارگاه های فنی و حرفه ای بسیار پایین بوده است (25%). همچنین، نتایج ضریب همبستگی پیرسون در جامعه هنرجویان نشان داد، حدود 90% از آسیب های این شاخه ها به روش های مدیریتی مربوط بوده است، که براین اساس می بایست طراحی سازوکارهای مناسب در گزینش مدیران هنرستان ها با توجه به تخصص کارآمد در این حوزه و آموزش و بهسازی این قشر از اولویت های آموزش و پرورش باشد.