بیمارستان عضدی شیراز و نقش آن در پیشبرد دانش پزشکی

با قدرت‌گیری آل‌بویه و دستیابی این خاندان بر بخش‌های مرکزی و غربی جهان اسلام به خصوص بغداد و شیراز، که اصلی‌ترین مراکز تحت حکومت آل‌بویه بودند، روند فعالیت‌های پزشکی و بهداشتی ازجمله ساخت و تجهیز بیمارستان شتاب بیشتری یافت. ازجمله این مراکز، بیمارستان عضدی شیراز بود که در سال 360 ق. و به دستور عضدالدوله دیلمی بنا شد و بنیان‌گذار حوزه طبی شیراز گردید. علیرغم اهمیت این بیمارستان، اطلاعات مدون محدودی پیرامون آن وجود دارد که ضرورت انجام پژوهشی گسترده را آشکار می‌سازد. بر همین اساس شناخت جایگاه پزشکی این بیمارستان به عنوان حلقه استمرار پیوند دانش پزشکی جندی‌شاپوری به دوران اسلامی از اهمیت به سزایی برخوردار است. از این رو هدف از این مطالعه ترسیم وضعیت این بیمارستان بر اساس منابع موجود تاریخی است.

در این پژوهش با روش توصیفی تحلیلی، بیمارستان عضدی شیراز از جنبه‌های ساختاری و تشکیلاتی چون کارکردهای درمانی و آموزشی بررسی شد.

 نتایج این بررسی نشان می‌دهد که بیمارستان عضدی شیراز به سبک بیمارستان جندی‌شاپور اداره می‌شد و در امور داخلی و تشکیلات سازمانی خود دارای سلسله مراتب و بخش‌های مختلفی بود که به مرور زمان و با بهره‌مندی از دستاوردهای پزشکی حاصل شده بود. این بیمارستان با برخورداری از پشتوانه مالی دولتی و حمایت خیرین سال‌ها پابرجا بود و در طول دوران فعالیت خود به واسطه‌ کتابخانه‌ بزرگ آن مطرح می‌شد. نیز این بیمارستان در انتقال دستاوردهای علمی و پژوهشی و تربیت پزشکان برجسته‌ای چون ابوماهر شیرازی و علی بن عباس اهوازی موثر بود.

 نتایج تحقیق بیانگر آن است که حمایت‌های عضدالدوله دیلمی موجبات ارتقای سطح بهداشت و درمان طی دوران حکومت آل‌بویه در شیراز را به همراه داشت که پیامد آن جذب دانشمندان و پزشکان برجسته و انتقال اطلاعات طبی آنان از طریق کتب طبی و حفظ آن‌ها به صورت تالیف و ترجمه بود.