چیستی و دلایل اعتراضات شیعیان عراق در دولت های اخیر

ریشه اعتراضات مردمی در دهه اخیر در کشور عراق، به تحولات موسوم به بیداری اسلامی از سال 1389 برمی گردد که از کشورهای عربی آغاز شد و به مدت بیش از 10 سال تاکنون ادامه دارد و به عراق نیز سرایت کرده است. این اعتراضات عمدتا به دلیل ناکارآمدی سیاست‌های اقتصادی و اجتماعی دولت ها در قبال مردم بوده که باعث شد بدنه اجتماعی به دلیل نارضایتی از وضع سیاسی و اقتصادی و فقدان رفاه اجتماعی دست به اعتراض بزنند.
سابقه برگزاری تظاهرات اعتراضی شیعیان علیه حکمرانی در عراق ریشه در سال 1390 دارد که در آن زمان 11 ماه به طول انجامید و تظاهرات‌کنندگان در اعتراض به نبود فرصت‌های شغلی، ضعف خدمات اجتمامی و بحران برق و آب تجمعات اعتراضی برگزار کردند و دامنه اعتراضات علاوه بر پایتخت به دیگر شهرهای جنوبی و مناطق کردی عراق نیز کشیده شد که عموما با آشوب و تخریب همراه بوده است. به طور کلی مطالبات معترضان حول محورهای اصلی محاکمه مفسدین در تمام بدنه دولت، تغییر قانون اساسی عراق بر مبنای محاصصه، پایان دادن به نمادهای اشغالگری و لغو توافقنامه امنیتی با امریکا از سوی مجلس عراق بوده است. اعتراض به شیوه حکمرانی در عراق جدید،‌ با خروج نیروهای آمریکایی از این کشور آغاز شد و طی سال های 2012 تا 1394 به دلیل تهدید وجودی کشور و شیعیان از سوی داعش متوقف شد.
اما تظاهرات سال 2016 به دلیل برخورداری از ویژگی‌هایی نظیر برخورداری از رهبری، برگزاری انحصاری در بغداد،‌ ویژگی سلبی و خشن، از اعتراضات 1390 و 1394 متمایز بوده است. شعار اعتراضات سال 2017 آزادی، عدالت و رد خشونت بوده است. تظاهرات سال 1397به مانند اعتراضات سال 1390 و 1394 فاقد رهبری بود و تقریبا بر مدار مطالبات خرد و کلان محلی متمرکز بود و اعتراضات از استان بصره شروع و به دیگر استان‌های کشور کشیده شد.
روند اعتراضات در سال 1398با شدت بشتری خود را نشان داد و شبکه های اجتماعی نیز در برگزاری تظاهرات اعتراضی نقش بسزایی ایفا کردند. فعالان مدنی و رسانه‌ای و نهادهای مدنی اصلی‌ترین گردانندگان اعتراضات بودند که تحت عناوین مختلف فعالیت می‌کردند.
مرور روند شکل گیری و سازوکارهای توسعه این اعتراضات، شناخت رهبری و مطالبات مطرح شده در خلال آن، از این حیث حایز اهمیت است که انتساب نادرست تحرکات اجتماعی به عوامل غیر واقعی ممکن است تصمیم‌گیران را تا حد زیادی از ادراک صحیح و دقیق شرایط منحرف نموده و به تبع آن تصمیم‌گیری‌های راهبردی و اجرای آن را با انحراف و خطا همسو سازد.