همگرایی سیاسی ایران و پاکستان در دوره پهلوی دوم

جمهوری اسلامی پاکستان پس از استقلال هند از بریتانیا، در سال 1326 ش./ 1947م. از هندوستان رسما جدا شد. هند از تجزیه قلمرو خود به شدت ناراضی بود، لذا دشمنی و رقابت دو کشور هند و پاکستان از آغاز شروع شد و همواره تدوام یافته است. پاکستان در آغاز از دو پاره ارضی شرقی و غربی تشکیل بافته بود، اما با فشار هند، بخش شرقی با عنوان بنگلادش در 1351 ش./  1972 م. به عنوان کشوری ثالث مستقل گردید. همچنین پاکستان، علاوه بر هند از ناحیه افغانستان درگیری های مرزی و با اتحاد شوروی نیز مناقشات ایدیولوژیک داشته است.ایران، نخستین دولتی بود که استقلال پاکستان را مورد شناسایی قرار داد و پهلوی دوم جزو اولین کسانی بود که پس از استقلال آن کشور، در سال 1328 ش. از پاکستان دیدن کرد. به نظر می رسد خطری که ایران از ناحیه شوروی و دولت های رادیکال عرب حس می کرد، سبب درک مشترک دو کشور ایران و پاکستان نسبت به تهدیدهای منطقه می گردید. دیپلماسی صلح که از جانب دو کشور (به ویژه ایران) دنبال می شد، به همراه درک مشترک در حوزه دیپلماسی منطقه ای از جمله علل شکل گیری روابط و مولفه های فرامنطقه ای نیز در زمره علل محرک گسترش مناسبات دو کشور بوده است. دست آخر آنکه، گسترش مناسبات سیاسی دو کشور، آن ها را در شمار متحدین بزرگ منطقه ای قرار داده بود. بنابراین، روابط ایران و پاکستان در سال های 1357- 1326 ش. از یکسری پدیده های مستقل تاثیر می پذیرفت که فهم آن ها، پاسخ چرایی همگرایی سیاسی دو کشور ایران و پاکستان در آن سال ها خواهد بود. مقاله حاضر، این پدیده ها که طیفی از مولفه های تاثیرگذار فراملی بر تحکیم مناسبات سیاسی دو کشور را شامل می شد و نیز میزان تاثیر آن ها بر روابط سیاسی ایران و پاکستان را به عنوان یک مبین تاریخی شناسایی و مورد بررسی قرار داده است.