بررسی نظریه های موجود درباره پیدایش بهائیت با تاکید بر نظریه فتنه مذهبی _ سیاسی

تاکنون از سوی صاحب نظران سیاسی و مذهبی نظریات مختلفی برای تحلیل و بررسی شکل گیری و عملکرد فرقه بهاییت ارایه شده است. این نظریات از جنبش کمونیستی تا اقلیت دینی و جنبش اجتماعی را شامل می شود(پیشینه). به نظر می رسد این نظریات، جامعیت لازم برای تحلیل فرقه بهاییت را ندارند(مسیله). بنابراین سوال تحقیق این است که کدام نظریه برای تحلیل این فرقه مناسب می باشد(سوال). فرضیه تحقیق این است که با توجه به مبانی فکری بهاییت و عملکرد این فرقه تاکنون، نظریه فتنه سیاسی _ مذهبی، مناسب ترین نظریه برای تحلیل آن است(فرضیه). در این نوشتار ضمن بازخوانی نظریات ارایه شده و نقد و بررسی آنها، با بهره گیری از نظریه فتنه سیاسی _ مذهبی به تحلیل عملکرد این فرقه می پردازیم. البته برخی از نظریات مستقیما به بهاییت نپرداخته و نقطه عزیمت تحلیل خود را فرقه بابیه در نظر گرفته اند که با توجه همپوشانی این دو فرقه، آنها را نیز بیان می کنیم. در این نوشتار با در نظر گرفتن فرضیه فتنه سیاسی _ مذهبی، از روش تحلیل انتقادی بهره گیری می شود(روش). یافته های پژوهش حاکی از آن است که فرقه بهاییت را، به عنوان یک فرقه استعماری از نحوه شکل گیری تا عملکرد، با ویژگی هایی مانند ارتباط با بیگانگان، پیروی از عقاید انحرافی و بدعت آمیز در آموزه های شیعی، عملکرد مخرب و آشوب طلبی در جامعه، می توان یک فتنه مذهبی _ سیاسی نامید که در ایران معاصر به وجود آمده و برای ایجاد تفرقه در جامعه شیعی ایران و تسهیل حاکمیت استعمار، به فعالیت خود در جهت اهداف بیگانگان ادامه می دهد(یافته).