ردیابی توده آب خلیج فارس با استفاده از ویژگی های دما و شوری سطحی

 خلیج فارس، محیطی کم عمق، نیمه بسته و با عمق متوسط 35 متر و بیشینه عمق 90 متر است که از طریق تنگه ی هرمز به خلیج عمان متصل می شود. خلیج فارس یکی از منابع اصلی توده آب شور جهان است. در گذشته از ردیاب های غیرفعال برای ردیابی توده ی آب استفاده می شده است. کاربرد داده های ماهواره ای در مطالعه الگوی آب و توده ی آب به عنوان یک علم جدید مطرح است. دلیل استفاده از داده های ماهواره ای، کم هزینه بودن و در دسترس بودن آن است. هدف این پژوهش، بررسی موقعیت مکانی توده آب خلیج فارس (PGW) در دو فصل گرم و سرد است که با استفاده از تحلیل داده های ماهواره ای، نحوه توزیع و پویایی توده ی آب خلیج فارس بررسی شده است و مناطق احتمالی آن در دریای عمان شناسایی شده است.

به ترتیب، دمای منطقه مورد مطالعه (E 45/59- 00/47، N 00/32- 60/22) از گروه داده های دمای سطح دریا (SST) با قدرت تفکیک زیاد (قدرت تفکیک 05/0)، به اختصار OSTIA و شوری سطح دریا (SSS) از NOAA NESDIS STAR (قدرت تفکیک 25/0) از NOAA تهیه شد. ابتدا اطلاعات آماری روزانه ی شش سال (2014-2019)، به صورت سالیانه، و در دو فصل گرم و سرد استخراج گردید. سپس از داده ها برای کل حوضه، متوسط زمانی، بیشینه، کمینه، دامنه و انحراف معیار به دست آمد و متوسط هر فصل به تفکیک رسم گردید. میانگین مکانی SST سالیانه حوضه در سال های مذکور (2014-2019) برای همه ی سلول ها، محاسبه شد اما از محاسبه میانگین مکانی SSS سالیانه به علت اینکه در بسیاری از سلول ها، داده وجود نداشت، صرف نظر شد. سپس داده های ماهواره ای SST و SSS، با توجه به داده های تاریخی اندازه گیری شده ی 73 ساله ، در متلب از نظر مکانی فیلتر شدند تا محدوده فیلتر شده ی SST و SSS به دست آید و گسترش توده ی PGW در دریای عمان مشخص گردد.

  از فیلتر دمایی داده های ما هواره ای OSTIA در فصل گرم سال های مورد مطالعه (2014-2019) مشاهده گردید که توده ی PGW تغییر مکان داده است، به طوری که در سال 2016 نسبت به سال 2015 توده ی PGW در حدود 12/0 درجه معادل 14 کیلومتر و سال 2017 نسبت به سال 2016 نیز حدود 08/0 درجه معادل 9 کیلومتر جلوتر رفته و به سمت شرق پیشروی داشته است. توده ی PGW، می تواند در دریای عمان و به فاصله 300 تا 350 کیلومتر از تنگه هرمز منتقل شود. پهنای توده ی PGW در دریای عمان، حدود یک درجه (E 56-57) در فصل گرم و 5/2 درجه (E 5/59- 57) در فصل سرد، با تغییرات سالیانه است. (بیشترین گسترش در 2015 اتفاق افتاده است.).

  این مطالعه نشان می دهد که اختلاف بیشترین SST روزانه ی فصل گرم و سرد (به ترتیب، C 87/35 و C 06/34)، حدود C 8/1 بوده است و اختلاف کمترین SST روزانه در فصل گرم و سرد (به ترتیب، C 27/18 و C 11/13) حدود C 16/5 بود. میانگین شوری در فصل گرم در حدود psu08/34 تا psu49/36 است که دامنه ی تغییرات آن psu4/2 است. در صورتی که در فصل سرد میانگین شوری در محدوده ی psu51/34 الی psu5/36 با دامنه ی تغییرات psu01/2 است. همچنین، آب سطحی (با دمای فیلترشده ی C 30-5/28) در فصل سرد در غرب دریای عمان (E 5/58 الی E 5/59) قرار دارد. این آب در فصل گرم، به سمت قسمت های میانی دریای عمان (طول های جغرافیایی بیشتر از E 5/59) پیشروی می نماید که بیانگر نفوذ بیشتر توده ی PGW از لایه زیرسطحی آن به دریای عمان در فصل گرم است.