واکاوی قدرت یابی داعش درافغانستان (2022) و تاثیر آن بر امنیت جمهوری اسلامی ایران

 هدف پژوهش حاضر، بررسی دلایل حضور و قدرت یابی داعش در افغانستان است؛ داعش از سال 2015 در افغانستان اعلام موجودیت و در سال 2021 پس از خروج امریکا و به قدرت رسیدن طالبان در این کشور، استراتژی خود را مخالفت با طالبان و کشتن شیعیان اعلام کرد. بر این اساس، در پرتو ناامنی داخلی در افغانستان، تهدیدهای مختلفی از نظر امنیتی، سیاسی و ژیوپلتیکی برای افغانستان و ایران ایجاد کردند.

 پژوهش حاضر از روش توصیفی – تحلیلی و نظریه معمای امنیت اجتماعی باری بوزان برای بررسی موضوع بهره می‌برد. علل، اهداف و قدرت یابی داعش، در پی بحران ناامنی در افغانستان و تاثیر آن بر امنیت جمهوری اسلامی ایران را از این رهگذر مورد موشکافی قرار می‌دهد.

یافته‌ ها:

 بحران سیاسی و چالش امنیتی حادث ‌شده در افغانستان از سه سطح فرهنگی –  اجتماعی، اقتصادی – سیاسی و نیز ژیوپولیتیکی نشات می‌گیرد. در سطح فرهنگی – اجتماعی، عنصر و شاه‌کلید «قبیله‌محوری» در سطح اقتصادی، عنصر «فقر – بیکاری»، در سطح سیاسی «خلا قدرت داخلی» و در سطح ژیوپلیتیکی «رقابت قدرت‎های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای» حایز اهمیت هستند. خشونت‌های داخلی بین هویت‌های متعارض، نه‌تنها مانع شکل‌گیری اقتدار مدنی فراگیر بوده، بلکه فضا را برای مداخلات قدرت‌های خارجی از طریق پشتیبانی از هریک از هویت‌های درگیر فراهم کرده‌است و این مساله امنیت ایران را تحت تاثیر قرار می دهد.

نتیجه‌گیری: 

بحران داخلی افغانستان، راه‌حل نظامی ندارد و مذاکره با هدف به‌تعادل‌ رساندن گروه‌های درگیر، تنها راه‌حل قابل تصور برای پایان این بحران است. در غیر‌این‌ صورت، گروهایی همچون داعش، امکان و انگیزه بسیار بالایی برای کنشگری در افغانستان دارند. والبته کشورهایی همانند ایران که امنیتشان تحت تاثیر امنیت افغاستان است، باید جهت تشکیل یک دولت مردمی فراگیر همکاری نمایند.