بررسی فیتوشیمیایی و آنتیاکسیدانی برخی ژنوتیپهای میوه گیاه Morus alba L. Var. nigra در استان های آذربایجان غربی و شرقی

توت سیاه با نام علمی (Morus alba L. Var. Nigra) به دلیل تولید متابولیتهای ثانوی دارویی دارای عملکرد آنتی اکسیدانی می باشد. در پژوهش حاضر میوه چهار ژنوتیپ توت سیاه از دو استان آذربایجان غربی و شرقی در اواسط تیرماه ماه سال 1398 برداشت و صفات فیتوشیمیایی آنها مورد بررسی قرار گرفت. شاخص های فیتوشیمیایی بر اساس محتوای فنل کل (روش فولین سیکاتیو)، آنتوسیانین کل (روش اختلاف جذب در pH های مختلف) و فعالیت آنتی اکسیدانی (DPPH) ارزیابی شدند و برای جداسازی شناسایی و تعیین مقدار کمی اسیدهای فنلی و قندها از دستگاه کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا (HPLC) استفاده شد. تجزیه داده ها با آزمون چند دامنه دانکن در سطح احتمال یک درصد انجام شد. با توجه به نتایج تجزیه واریانس صفات اندازه گیری شده در سطح یک درصد معنی دار بودند و تنوع بالایی در بین صفات اندازه گیری شده مشاهده شد. بیشترین میزان آنتی اکسیدان بر اساس روش DPPH، 78/04 درصد، آنتوسیانین کل 6/24 میلی گرم بر میلی لیتر و فنل کل 925/98 میلی گرم در 100 گرم وزن تر معادل گالیک اسید بود. در پژوهش حاضر با استفاده از دستگاه (HPLC) نه ترکیب پلیفنلی در عصاره میوه شناسایی شد ترکیبات اصلی شامل کلروژنیک اسید (60/067)، کوماریکاسید (8/807) و کافییک اسید (3/657) میکروگرم برگرم بودند، همچنین در عصاره ها سینامیک اسید (0/355)، رزماریک اسید (0/055)، گالیک اسید (2/59)، روتین (0/833)، آپیژنین (2/700)، کویرسیتین (1/861) میکروگرم برگرم شناسایی شد و همچنین دو قند محلول فروکتوز (5/84) و گلوکز (6/31) گرم در صدگرم وزن تر گزارش گردید، نتایج نشان داد که در تمامی ژنوتیپ ها میزان قند گلوکز بیشتر از فروکتوز بود. ژنوتیپ اول با داشتن بیشترین میزان ظرفیت آنتی اکسیدانی، فروکتوز، فنل کل ،کافییک اسید، کلروژنیک اسید، کویرسیتین و آپاژنین به عنوان نژاد برتر معرفی گردید، یافته های حاضر برای درک تنوع و تلاش برای انتخاب توت هایی برای اصلاح نژاد و همچنین برای صنایع غذایی در انتخاب ارقام با خواص غذایی بالا مفید هستند.