بررسی تطبیقی مفهوم عبادت از دیدگاه امامیه و وهابیت

علمای امامیه تعاریف متعددی از عبادت ارایه داده اند که این تعاریف به دو دسته کلی قابل تقسیم هستند. یک دسته عبادت را به معنی «انجام اوامر عبادی مانند نماز، روزه و حج...» و دسته دیگر آن را به معنای «خضوع در برابر موجودی که دارای وصف ربوبیت و الوهیت باشد» می دانند. وجه مشترک هر دو دسته این است که «صرف خضوع» را برای شکل گیری «عبادت» کافی نمی دانند. ازاین رو صرف «سجده»، «طواف حول قبور»، «ذبح در مکان های مقدس» و «ندای غیر الله» و مسایلی از این قبیل را عبادت نمی دانند، مگر اینکه این اعمال با قصد تقرب همراه باشند. در مقابل، وهابیان چهار تعریف از عبادت ارایه داده اند که یک مورد از این چهار تعریف [غایه الحب بغایه الذل والخضوع؛ نهایت حب همراه با نهایت خاکساری و خضوع] از بقیه تعاریف در نوشته های وهابیان کاربرد بیشتری دارد. آنان کمال و نهایت خضوع و محبت را برای شکل گیری عبادت، کافی می دانند. ازاین رو بسیاری از اعمالی را که در ظاهر با خضوع همراه هستند، عبادت محسوب کرده و مدعی اند هرگاه این اعمال در برابر غیر الله انجام گیرند، شرک، محقق می شود. مهم ترین نقدی که به تعریف وهابیان وارد است اینکه آنان از عنصر اصلی عبادت یعنی نیت و اعتقاد، غفلت کرده اند و توجه ندارند آنچه «عادات» را از «عبادات» جدا می کند، صرفا «نیت» است و این مطلبی است که رسول الله$ نیز به آن اشاره کردند و فرمودند: «انما الاعمال بالنیات»؛ ملاک عمل، نیت است نه ظاهر آن.