دین؛ دوسویه ایمان و عمل: خوانش حیات دینی ویتگنشتاین متاخر

توصیف و روایت ویتگنشتاین از دین، ایمان و نحوه ارتباط آن با عمل یکی از رویکردهای مهم در فلسفه دین معاصر است که بسیاری از تحقیقات و پژوهش های علوم انسانی و علوم اجتماعی را تحت تاثیر قرار می دهد؛ بنابراین، دیدگاه ویتگنشتاین در این خصوص درخور بررسی دقیق تر، ارزیابی مجدد، زمینه سازی و کاربرد آن در اجتماع است. روش جستار حاضر به صورت توصیفی و تحلیل محتوا است. در این مقاله حقیقت و ماهیت ایمان و تلازم آن با عمل بر اساس آثار متاخر ویتگنشتاین، ازجمله پژوهش های فلسفی، فرهنگ و ارزش و درس گفتارهایی درباره باور دینی توصیف و تحلیل شده است. از آثار و درس گفتارهای پراکنده دینی ویتگنشتاین استنباط می شود که او هم در نظر و هم در عمل دل مشغول رابطه ایمان و عمل بوده است، البته به روش خاص خود. نظریه کاربردی معنا که جان مایه و پایه اصلی تفکر متاخر او است به همین قصد و غایت بوده است. بدین ترتیب ویتگنشتاین با استفاده از اصطلاحات خاص خود، نظریه «کاربردی معنا» و استعاره «بازی های زبانی» و «صورت حیات» توضیح می دهد که دین نظام به هم پیوسته ای است از ایمان و عمل و نمی توان این دو را از هم تفکیک کرد و میانشان رابطه تلازم وجود دارد.